M. Heidegger: Ερμηνευτική του Πολιτικού

Martin Heidegger: 1889-1976

Προς ερμηνευτική του Πολιτικού

Ι. Η σημασία του παρόντος συνοψίζεται στη χαϊντεγκεριανώς φιλοσοφική ερμηνεία των σύγχρονων αδιεξόδων του Πολιτικού Είναι των ανθρώπων. Πολιτικού με την ευρύτερη έννοια του ανθρώπου της Πόλεως ως πολιτικής κοινότητας (Αριστοτέλης), αλλά και σε συνάφεια με την απόλυτη κυριαρχία των διαφόρων πολιτικών καθεστώτων. Όλα όσα ακολουθούν είναι ειλημμένα από την εισαγωγή του βιβλίου του.

ΙΙ. Η χαϊντεγκεριανή ερμηνευτική του Πολιτικού, έτσι όπως έχουμε γνωρίσει το τελευταίο, μέχρι και σήμερα, υπό τις κύριες μορφές της «δημοκρατίας», του «σοσιαλισμού» και του «κομμουνισμού» αλλά και υπό τα κοινά στοιχεία μεταξύ τους. Από τον εκφυλισμό αυτών των μορφών έχουν αναδυθεί, σε ενδιάμεσα στάδια της ιστορίας, και ορισμένα άλλα καθεστώτα, όχι λιγότερο λαϊκιστικά, απ’ ό,τι και οι προαναφερθέντες τρεις κύριοι τύποι καθεστώτων. Τέτοια καθεστώτα είναι θεμελιωδώς ο εθνικο-σοσιαλισμός, κοινώς ναζισμός, που δεν ήρθε από το πουθενά, αλλά από τον εκφυλισμό της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, στους κόλπους της οποίας κυριαρχούσαν βασικά οι πολιτικές δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας και ενός συνονθυλεύματος «αριστερών σοσιαλιστών».

ΙΙΙ. Άλλο παρόμοιο καθεστώς είναι ο φασισμός: ένα μωσαϊκό ολοκληρωτικών ιδεολογημάτων, όχι και τόσο ξένων προς τις ως άνω πολιτειακές μορφές, με πρωταγωνιστή τον Μουσολίνι στην Ιταλία. Ποιος ήταν ο Μουσολίνι; Πρώην σοσιαλιστής, που δεν έπαυσε ως το τέλος του να ρητορεύει «σοσιαλιστικά» και να μάχεται για την επιβολή ενός κοινωνιστικού «σοσιαλισμού». Άλλο παρόμοιο καθεστώς, εκείνο του Φράνκο που επέπλευσε διαχρονικά χάρη στις υπολογιστικές πλανητικά ισορροπίες των «Δημοκρατιών» της Δύσης έναντι αλλήλων και παράλληλα έναντι του εν λόγω καθεστώτος. Εξάλλου, οι ίδιες «Δημοκρατίες» δεν ήταν εκείνες που στο πλαίσιο αυτών των ισορροπιών επέτρεψαν, με τον τρόπο τους, να προετοιμαστεί ο Χίτλερ για την εξαπόλυση του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου· ή υπό το πνεύμα παρόμοιων ισορροπιών δεν υπήρξε για ένα διάστημα αλληλο-προσέγγιση σοβιετικού μπολσεβικισμού και γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού;

ΙV. Όλα τα καθεστώτα εν γένει και ιδίως τα πιο ολοκληρωτικά απ’ αυτά δομούν την ιεραρχική τους εξουσία με βάση μια εικονική ή συναισθηματική επίκληση του «λαού», θεωρούμενου ως μιας εύκολα καθοδηγούμενης οντότητας που διακρίνεται για τα αφρόντιστα συναισθήματα και για ανυπαρξία στοχαστικών απαιτήσεων· ιδιαίτερα επικαλούνται τη μορφική οντότητα του «εργάτη», ως χαρακτηριστικού στοιχείου του κόσμου της εργασίας. Ανεξάρτητα από τις επί μέρους διαφοροποιήσεις ως προς το πράγμα, ένα είναι γεγονός: η πολιτική σχέση κυβερνώντων και κυβερνωμένων διαμεσολαβείται από την κυριαρχία της βούλησης, ως βούλησης για δύναμη.

V. Ετούτη η βούληση για δύναμη δεν έχει αρχή και τέλος, δεν αναγνωρίζει θεμιτά όρια, παρά καταλήγει να παίρνει τη μορφή της βούλησης για βούληση, που κατευθύνει ακατάπαυστα τόσο τα πολιτικά όντα όσο και τους αντίστοιχους πολιτικούς σχηματισμούς, πολλές φορές μάλιστα χωρίς στοιχειώδεις αρχές, σε πλανητικό επίπεδο και συνιστά καθοριστικό παράγοντα για την ύπαρξη και τη λειτουργία οποιασδήποτε εξουσίας. Έτσι εξηγείται και η βουλιμία για εξουσία των «πεινασμένων» της εγχώριας καθεστωτικής «σοσιαλ-αριστεράς», της οποίας η ασυγκράτητη αρχομανία είναι αδίστακτη και εγκληματική στο πεδίο της κοινωνικοπολιτικής θεωρίας και πράξης..

VI. Ο Χάιντεγκερ ερμηνεύει το Πολιτικό, με έναν άλλο τρόπο σκέψης, που αντιμάχεται ουσιωδώς τον κοινό περιγραφικό και όχι σπάνια προπαγανδιστικό τρόπο, όπως π.χ. συμβαίνει με την ανάγνωση της ιστορίας από τα μνημονευθέντα πιο πάνω πολιτικά καθεστώτα. Γίνεται αποκαλυπτικός του φαύλου κύκλου που κυριαρχεί σήμερα στη σφαίρα του Πολιτικού και ρίχνει φως στην πολιτική θεωρία και πράξη των σημερινών μορφών πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας.

VII. Τι σημαίνει ένας τέτοιος φωτισμός; Πως η αλήθεια του Πολιτικού δεν είναι κάτι το προφανές, αλλά ούτε και μια «Iδέα», ένα «Ιδεώδες», π.χ. αυτό του σοσιαλισμού, της δημοκρατίας ή του κομμουνισμού κ.λπ., που αποστερεί το Dasein από το ζωντανό παρόν για κάποιο αβέβαιο μέλλον, παρά διαδραματίζεται υπό το πνεύμα της ιστορίας του Είναι και στη σύγχρονη εποχή υπό το πνεύμα της τεχνικοποιημένης παγκοσμιοποίησης και της πλανητικής ιστορίας.

VIII. Το Πολιτικό δεν βρίσκεται σε κανένα επέκεινα, έτσι όπως το θέλει ο κάθε μεταφυσικός «σοσιαλισμός» ή «κομμουνισμός» των ανερμάτιστων υποκειμενικοτήτων, μέτριας έως και μηδαμινής αξιότητας. Στις εκάστοτε εκδηλωμένες μορφές του μπορεί να ερμηνευθεί υπό το φως της πλανητικής οργάνωσης του ανθρώπινου Είναι. Υπό την απόλυτη κυριαρχία αυτής της οργάνωσης τελεί και η πράξη του νεωτερικού «κομμουνισμού».

IX. Η ουσία του «κομμουνισμού» δεν τοπο-σημαίνεται στις κενολογίες των κάθε λογής πολιτικάντηδων ούτε στις ευτράπελες φλυαρίες ορισμένων «ποιητών». Απεναντίας αναζητείται στον μεταφυσικό χαρακτήρα της ανάπτυξής του, ως ηγεμονικής δύναμης της νεωτερικότητας που έχει φτάσει στο τέλος της. Πρόκειται για μια δύναμη/εξουσία που δεν ορρωδεί μπροστά σε κανένα ανθρώπινο συμπάσχειν, παρά επιδίδεται σε μια ανεξέλεγκτη πανουργία, δολιότητα, προκειμένου να καθιδρύει μια φτιαχτή, τεχνικά κατασκευασμένη χειραγώγηση των ανθρώπινων όντων και μετατροπή των τελευταίων σε κατοικίδια ζώα ενός άκαρδου κόσμου.