ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἱππόλυτος (902-935)

ΙΠ. κραυγῆς ἀκούσας σῆς ἀφικόμην, πάτερ,
σπουδῆι· τὸ μέντοι πρᾶγμ᾽ ὅτωι στένεις ἔπι
οὐκ οἶδα, βουλοίμην δ᾽ ἂν ἐκ σέθεν κλύειν.
905 ἔα, τί χρῆμα; σὴν δάμαρθ᾽ ὁρῶ, πάτερ,
νεκρόν· μεγίστου θαύματος τόδ᾽ ἄξιον·
ἣν ἀρτίως ἔλειπον, ἣ φάος τόδε
οὔπω χρόνος παλαιὸς εἰσεδέρκετο.
τί χρῆμα πάσχει; τῶι τρόπωι διόλλυται;
910 πάτερ, πυθέσθαι βούλομαι σέθεν πάρα.
σιγᾶις; σιωπῆς δ᾽ οὐδὲν ἔργον ἐν κακοῖς.
ἡ γὰρ ποθοῦσα πάντα καρδία κλύειν
κἀν τοῖς κακοῖσι λίχνος οὖσ᾽ ἁλίσκεται.
οὐ μὴν φίλους γε, κἄτι μᾶλλον ἢ φίλους,
915 κρύπτειν δίκαιον σάς, πάτερ, δυσπραξίας.
ΘΗ. ὦ πόλλ᾽ ἁμαρτάνοντες ἄνθρωποι μάτην,
τί δὴ τέχνας μὲν μυρίας διδάσκετε
καὶ πάντα μηχανᾶσθε κἀξευρίσκετε,
ἓν δ᾽ οὐκ ἐπίστασθ᾽ οὐδ᾽ ἐθηράσασθέ πω,
920 φρονεῖν διδάσκειν οἷσιν οὐκ ἔνεστι νοῦς;
ΙΠ. δεινὸν σοφιστὴν εἶπας, ὅστις εὖ φρονεῖν
τοὺς μὴ φρονοῦντας δυνατός ἐστ᾽ ἀναγκάσαι.
ἀλλ᾽ οὐ γὰρ ἐν δέοντι λεπτουργεῖς, πάτερ,
δέδοικα μή σου γλῶσσ᾽ ὑπερβάλληι κακοῖς.
925 ΘΗ. φεῦ, χρῆν βροτοῖσι τῶν φίλων τεκμήριον
σαφές τι κεῖσθαι καὶ διάγνωσιν φρενῶν,
ὅστις τ᾽ ἀληθής ἐστιν ὅς τε μὴ φίλος,
δισσάς τε φωνὰς πάντας ἀνθρώπους ἔχειν,
τὴν μὲν δικαίαν τὴν δ᾽ ὅπως ἐτύγχανεν,
930 ὡς ἡ φρονοῦσα τἄδικ᾽ ἐξηλέγχετο
πρὸς τῆς δικαίας, κοὐκ ἂν ἠπατώμεθα.
ΙΠ. ἀλλ᾽ ἦ τις ἐς σὸν οὖς με διαβαλὼν ἔχει
φίλων, νοσοῦμεν δ᾽ οὐδὲν ὄντες αἴτιοι;
ἔκ τοι πέπληγμαι· σοὶ γὰρ ἐκπλήσσουσί με
935 λόγοι, παραλλάσσοντες ἔξεδροι φρενῶν.

***
ΙΠΠ. (μπαίνει με την ακολουθία του)
Πατέρα!
Άκουσα τις φωνές σου κι ήρθα τρέχοντας.
Μα δεν ξέρω γιατί βαριοστενάζεις.
Και να το μάθω θέλω από το στόμα σου.
Αχ, τί ᾽ναι τούτο: βλέπω τη γυναίκα σου
πεθαμένη! Μου φεύγει το μυαλό!
Μα τώρα δα την άφησα. Δεν είναι
πολύς καιρός οπού ᾽βλεπε το φως.
Τί να ᾽παθε; Και με ποιόν τρόπο πέθανε;
910 Θέλω από σε, πατέρα, να το μάθω.
Δε βαστιέται η καρδιά που λαχταράει
να μάθει τέτοιες συφορές. Σωπαίνεις;
Η σιωπή δε φελά σε τέτοιες ώρες.
Κι είναι άδικο τα πάθια σου να κρύβεις
απ᾽ τους φίλους και κάτι παραπάνου
από φίλους.
ΘΗΣ. Ανθρώπ᾽, είναι πολλά τα μάταια λάθη σας!
Αμέτρητες οι τέχνες που μαθαίνετε,
κι όλα τα βρίσκετε, όλα τα σοφίζεστε
κι ένα μονάχα δεν το ξέρετε ούτε
το αναζητήσατε ως τα τώρα: γνώση
920 να βάζετε σε κείνους που δεν έχουν!
ΙΠΠ. Θα ᾽πρεπε να ᾽ναι φοβερά πιδέξιος
εκείνος που θ᾽ ανάγκαζε τους άμυαλους
να βάλουνε μυαλό… Καιρός για τέτοια
ψιλολογήματα δεν είναι· και φοβάμαι
μήπως τα παραλές από τον πόνο.
ΘΗΣ. Θα ᾽πρεπε κάποιο φανερό σημάδι
να ᾽χουν οι ανθρώποι, για να ξεχωρίζουν
τον ψεύτη φίλο απ᾽ τον αληθινό.
Και να ᾽χουνε και δυο λογιώ λαλιά,
την τίμια και την άλλη, όποια και να ᾽ναι,
930 για να μπορεί να ξεσκεπάζ᾽ η τίμια
την κακόβουλη, που μας απατά.
ΙΠΠ. Με κάνουν να τα χάνω τα παράταιρα,
τα ξέφρενα τα λόγια σου! Μην κάποιος
από τους φίλους μ᾽ έχει κακοβάλει
στ᾽ αυτιά σου κι αδικιέμαι τώρ᾽ αθώος;

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η όψιμη κλασική περίοδος

7.4.2. Ο κρατήρας του Δαρείου

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αγγεία του απουλικού εργαστηρίου είναι ο μεγάλων διαστάσεων ελικωτός κρατήρας (1,38 m), που είναι γνωστός ως κρατήρας του Δαρείου από την παράσταση στην κυρία όψη του. Το αγγείο, που χρονολογείται γύρω στο 330 π.Χ., βρέθηκε στην Canosa της Απουλίας και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεάπολης. Ο αγγειογράφος ονομάζεται «ζωγράφος του Δαρείου» και οφείλει το όνομά του στον κρατήρα αυτό. Στην πολυπρόσωπη σκηνή της κύριας όψης κυρίαρχη θέση έχει ο βασιλιάς της Περσίας Δαρείος, που εικονίζεται στο κέντρο καθισμένος σε πολυτελή θρόνο με υποπόδιο, κρατώντας σκήπτρο στο δεξί και ξίφος στο αριστερό χέρι, και ταυτίζεται, όπως και άλλες μορφές, με επιγραφή. Μπροστά στον Δαρείο στέκεται ένας γενειοφόρος άνδρας ντυμένος με χιτώνα και ιμάτιο, με κωνικό πίλο στο κεφάλι, ψηλά υποδήματα οδοιπόρου στα πόδια και μπαστούνι στο αριστερό χέρι: είναι ένας αγγελιοφόρος που μεταφέρει μια είδηση στον Πέρση βασιλιά, όπως δείχνει το προτεταμένο δεξί του χέρι με τα υψωμένα τρία δάχτυλα· η έκφραση του προσώπου του δείχνει ότι τα νέα είναι δυσάρεστα. Ο αγγελιοφόρος πατάει επάνω σε ένα κυκλικό βάθρο με δύο βαθμίδες που φέρει την επιγραφή ΠΕΡΣΑΙ.

 

Είναι πολύ πιθανόν ότι η παράσταση εμπνέεται από ένα θεατρικό έργο με αυτό τον τίτλο, που δεν μπορεί πάντως να είναι η γνωστή τραγωδία του Αισχύλου. Πίσω από τον Δαρείο εικονίζεται ένας σωματοφύλακας, που κρατάει δύο δόρατα και μάχαιρα. Από τις υπόλοιπες μορφές της μεσαίας ζώνης τέσσερις είναι ώριμοι άνδρες καθισμένοι ανά δύο δεξιά και αριστερά του Δαρείου, πιθανότατα σύμβουλοί του και αξιωματούχοι. Αξίζει να σημειώσουμε ότι μόνο οι δύο είναι Πέρσες, όπως δείχνει η ενδυμασία τους, ενώ οι άλλοι δύο είναι Έλληνες. Η τελευταία μορφή δεξιά είναι ένας ηλικιωμένος άνδρας που στέκεται ακουμπώντας σε ένα ραβδί και προτείνει το δεξί χέρι. Στην κάτω ζώνη εικονίζεται ένας ιματιοφόρος άνδρας, καθισμένος μπροστά σε ένα τραπέζι, με ένα δίπτυχο πινάκιο με αριθμούς στο αριστερό χέρι. Επάνω στο τραπέζι διακρίνονται ψῆφοι, δηλαδή λευκές πέτρες που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για να κάνουν πράξεις της αριθμητικής. Δεξιά και αριστερά δύο Ανατολίτες φέρνουν ο ένας σάκο με χρήματα και ο άλλος χρυσά αγγεία, ενώ άλλοι Ανατολίτες γονατίζουν και προτείνουν τα χέρια σε στάση ικεσίας. Είναι σαφές ότι οι Ανατολίτες πληρώνουν φόρο και δηλώνουν υποταγή, ενώ ο ιματιοφόρος Έλληνας υπολογίζει και καταγράφει το συνολικό ποσό. Οι μορφές στην επάνω ζώνη είναι θεοί, ενώ δύο άστρα δηλώνουν ότι βρίσκονται στον ουρανό. Στη μέση κάθεται ο Δίας με το σκήπτρο στο χέρι, τον κεραυνό δίπλα του και μια φτερωτή Νίκη μπροστά του. Ο βασιλιάς των θεών στρέφεται προς μια γυναίκα που, όπως δηλώνει η επιγραφή επάνω από το κεφάλι της, είναι η προσωποποιημένη Ελλάδα, την οποία συνοδεύει η Αθηνά ακουμπώντας το δεξί χέρι στον ώμο της. Δεξιότερα η προσωποποίηση της Απάτης, με δάδες στα χέρια, στρέφεται προς την προσωποποίηση της Ασίας, που κάθεται επάνω σε βωμό, πίσω από τον οποίο υψώνεται μια ερμαϊκή στήλη με κεφάλι γυναίκας. Στα αριστερά εικονίζονται η Άρτεμις, καθισμένη σε ελάφι, και ο Απόλλων με το ιερό του πουλί, τον κύκνο.

 

Αν και η υπόθεση της τραγωδίας μάς είναι άγνωστη, μπορούμε να συμπεράνουμε ποιο είναι σε γενικές γραμμές το νόημα της παράστασης. Ο βασιλιάς της Περσίας Δαρείος, καθισμένος ανάμεσα στους συμβούλους του στην αίθουσα του θρόνου, πληροφορείται από έναν αγγελιοφόρο ότι ο στρατός του νικήθηκε και ότι πολλοί από τους υπηκόους του δήλωσαν υποτέλεια και άρχισαν να πληρώνουν φόρο στον νικητή. Από τη νίκη επωφελείται η Ελλάδα, που την επιβραβεύουν οι θεοί, ενώ η Ασία, θύμα της Απάτης, ανήσυχη για την τύχη που την περιμένει, έχει καταφύγει στον βωμό ζητώντας την προστασία των θεών. Είναι προφανές ότι το θέμα δεν σχετίζεται με τους Περσικούς Πολέμους των αρχών του 5ου αιώνα π.Χ., αλλά με μια ελληνική εκστρατεία εναντίον του βασιλιά της Περσίας, που απειλεί την κυριαρχία του στην Ασία. Με δεδομένη τη χρονολόγηση του αγγείου γύρω στο 330 π.Χ., η εκστρατεία αυτή δύσκολα μπορεί να είναι άλλη από εκείνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Επομένως, ο Πέρσης βασιλιάς πρέπει να είναι ο Δαρείος ο Γ'. Η ήττα του περσικού στρατού που αναγγέλλει ο αγγελιοφόρος πρέπει να είναι η μάχη του Γρανικού το 334 π.Χ. Ξέρουμε ότι μετά τη μάχη αυτή ο Αλέξανδρος έγινε κυρίαρχος της Μικράς Ασίας ως τον Ταύρο και ότι πολλές περιοχές υπέκυψαν ή δήλωσαν υποταγή σε αυτόν και αναγκάστηκαν να του πληρώσουν φόρο, γεμίζοντας έτσι το ταμείο του. Το ενδιαφέρον είναι ότι η πρώτη νίκη του Αλεξάνδρου εναντίον του Δαρείου είχε τέτοια απήχηση στην Ελλάδα, ώστε σχεδόν αμέσως έγινε θέμα μιας τραγωδίας, η οποία όχι μόνο παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία ακόμη και στη Κάτω Ιταλία, αλλά έγινε επίσης πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες, όπως δείχνει ο κρατήρας του Δαρείου, έργο ενός από τους πιο άξιους αγγειογράφους του Τάραντα.

ΟΡΦΙΣΜΟΣ (ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ): Οι "Γιορτές"

Το Αθηναϊκό ημερολόγιο

Η Μαθηματική βάση τού Ελληνικού Ημερολογίου

Οι Έλληνες χώριζαν το έτος σε 12 σεληνιακούς (συνοδικούς) μήνες και, επειδή γνώριζαν, ότι ο κάθε συνοδικός μήνας δεν είχε ακέραιο πλήθος ημερών (29 ½ ημέρες περίπου), έδιναν στους μήνες διάρκεια 30 ημερών (τέλειοι μήνες) και 29 ημερών (κοίλοι μήνες) εναλλάξ (κανένας μήνας δεν είχε 31 ή 28 ημέρες όπως σήμερα), και φρόντιζαν ώστε η πρώτη ημέρα εκάστου μηνός να συμπίπτει, κατά το δυνατόν, με την Νέα Σελήνη (Νουμηνία).

Έτσι, όμως, το (σεληνιακό) έτος, δηλαδή οι 12 σεληνιακοί μήνες, ισοδυναμούσε με άθροισμα 354 ημερών, δηλαδή ήτανε μικρότερο κατά 11 ¼ ημέρες από την πραγματική διάρκεια τού (ηλιακού) έτους.

Για να καλύψουν αυτήν την διαφορά, προχώρησαν στην εξής διόρθωση: υπολόγισαν, ότι σε κάθε οκτώ (8) σεληνιακά έτη προέκυπτε έλλειμμα ενενήντα (90) ημερών, δηλαδή ένα έλλειμμα τριών (3) μηνών των 30 ημερών έκαστος (11 ¼ Χ 8= 90). Γι΄ αυτό, στην διάρκεια των οκτώ (σεληνιακών) ετών, παρενέβαλλαν τρείς (3) εμβόλιμους μήνες:

- έναν στην διάρκεια τού τρίτου έτους,
- δεύτερο στην διάρκεια τού πέμπτου έτους
-και τρίτο στην διάρκεια τού όγδοου έτους (πλήρης οκτωχρονιά, εννεαετηρίς).

Ο μήνας αυτός, συνήθως, έμπαινε εμβόλιμος αμέσως μετά τον μήνα Ποσειδαιώνα (περίπου, 16 Δεκεμβρίου - 15 Ιανουαρίου), και ονομαζότανε: Ποσειδαιών Β΄.

Έτσι, μέσα σε 8 ηλιακά έτη, προέκυπτε εξίσωση τού χρόνου μεταξύ των 8 σεληνιακών ετών και των 8 ηλιακών ετών!

Με αυτόν τον τρόπο οι Αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν το δικό τους ημερολόγιο, το οποίο, επειδή στηριζότανε κατά κύριο λόγο στους σεληνιακούς (συνοδικούς ) μήνες και διορθωτικά στο ηλιακό έτος, λέγεται σεληνοηλιακό ημερολόγιο (υπάρχει και το ηλιακό ημερολόγιο, καθώς και το γνησίως σεληνιακό ημερολόγιο).

Το Αττικό Σεληνοηλιακό Ημερολόγιο

Στην Αρχαία Ελλάδα κάθε Πόλις – Κράτος είχε το δικό της ημερολόγιο, δηλαδή είχε τις δικές της ονομασίες στους 12 μήνες τού έτους, και είχε τις δικές της γιορτές κατά την διάρκεια κάθε μήνα. Η δομή, όμως, όλων των ημερολογίων στην Ελλάδα ήταν ίδια. Οι περισσότερες Πόλεις είχαν υιοθετήσει το Αττικό ημερολόγιο, στο οποίο θα αναφερθούμε πιο κάτω.

Ο πρώτος μήνας τού έτους άρχιζε το καλοκαίρι, μετά το θερινό Ηλιοστάσιο, και συγκεκριμένα περίπου την αντίστοιχη σημερινή 16η Ιουλίου, και είχε 30 ημέρες.

Καθώς στην Αρχαία Ελλάδα η έννοια της Εβδομάδας ήταν άγνωστη, χώριζαν τον κάθε μήνα σε τρία δεκαήμερα (ή δύο δεκαήμερα και ένα εννεαήμερο):

1ο δεκαήμερο: λεγόταν μήν ιστάμενος, ή μήν αρχόμενος, ή μήν εισιών.
2ο δεκαήμερο: λεγόταν μήν μεσών
3ο δεκαήμερο: λεγόταν μήν φθίνων, ή μήν απιών..

Η εκφώνηση των ημερών του μήνα γίνονταν ως εξής: «εβδόμη αρχομένου» (= 7η τού συγκεκριμένου μηνός ), «δωδεκάτη μεσούντος» (= 12η τού μηνός ), «23η φθίνοντος» (= 23η τού μηνός). Κάποιες φορές, οι μέρες του 3ου δεκαημέρου εκφωνούνταν οπισθοβατικώς (ανάποδα): «δεκάτη απιόντος» (=10η από τού τέλους τού μηνός, δηλαδή 20ή τού μηνός ).

Η ημέρα, δηλαδή το ημερονύκτιο, αρχίζει και τελειώνει με την δύση τού Ηλίου.

Το επίσημο πολιτικό και θρησκευτικό Αττικό Ημερολόγιο είχε τους παρακάτω 12 μήνες ( για σωστή ανάγνωση όλοι οι μήνες τονίζονται στην λήγουσα και είναι αρσενικού γένους).

1ος: ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝ (διάστημα περίπου 16 Ιουλίου - 15 Αυγούστου, ημέρες 30)

Ο 1ος μήνας τού πολιτικού και θρησκευτικού έτους στην Αττική. Η ονομασία του μήνα αυτού προέρχεται από την Εκατόμβη, η οποία σημαίνει την θυσία 100 βοδιών ή κάθε δημόσια θυσία ισάξια μ’ αυτήν.

Στην Ακρόπολη, μπροστά στον παλαιό ναό της Αθηνάς (προστάτιδας της Πόλης), κατά την γιορτή των Παναθηναίων, θυσίαζαν όσες αγελάδες χρειάζονταν για να σιτισθούν όλοι οι κάτοικοι της Πόλης. Τα Παναθήναια ήταν μια μεγάλη γιορτή, που πραγματοποιούνταν προς τιμήν της Θεάς Αθηνάς, στο τέλος του μήνα και κάθε 4 έτη. Παλιότερα, ο μήνας αυτός ονομάζονταν Κρονίων, από το όνομα τού θεού Κρόνου. Τότε, εόρταζαν τα Κρόνια, γιορτή προς τιμήν τού Κρόνου, Πατέρα των θεών. Η γιορτή αυτή εύρισκε μαζί κυρίους και δούλους σε ένα ξεφάντωμα χαράς και συμποσίων. Άλλη γιορτή κατά τον μήνα Εκατομβαιώνα ήταν τα Συνοίκια, στις «16 μεσούντος μηνός».

2ος: ΜΕΤΑΓΕΙΤΝΙΩΝ (διάστημα περίπου 16 Αυγούστου-15 Σεπτεμβρίου, ημέρες 29)

Κατά τον Πλούταρχο, ο μήνας αυτός ονομάσθηκε έτσι, επειδή κατά το διάστημα αυτό οι άνθρωποι μετοικούσαν, άλλαζαν δηλαδή κατοικία, άρα και γείτονες. Κατ’ αυτόν τον μήνα πραγματοποιούνταν μια μικρή σχετικά γιορτή, τα Μεταγείτνια, με γυμνικούς αθλητικούς αγώνες. Ο μήνας αυτός σήμαινε και το τέλος τού υποχρεωτικού στρατιωτικού έτους.

3ος: ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝ (διάστημα περίπου:16 Σεπτεμβρίου – 15 Οκτωβρίου, ημέρες 30)

Η λέξη βοηδρόμος σημαίνει τον σπεύδοντα προς βοήθεια (βοή + δρόμος). Στις 6 και 7 του μήνα («6 και 7 αρχομένου») τελούνταν τα Βοηδρόμια, γιορτή σε ανάμνηση της βοήθειας τού θεού Απόλλωνα προς τον Θησέα, στον πόλεμο που έκαμε κατά των Αμαζόνων. Μετά από λίγες ημέρες τελούνταν τα πολύ γνωστά Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια (15-23 τού μηνός), προς τιμήν της Δήμητρας , θεάς της Γεωργίας.

4ος: ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Οκτωβρίου – 15 Νοεμβρίου , ημέρες 29)

Ο τέταρτος μήνας τού Αττικού Ημερολογίου. Η λέξη Πυανεψιών είναι σύνθετη (πύανος = κουκί, έψω=βράζω), προήλθε δε από ένα έδεσμα ( φαγητό), που συνηθιζότανε κατά την περίοδο αυτή και αποτελούνταν από βρασμένους κυάμους (κουκιά) ή, σύμφωνα με άλλην εκδοχή, από αποφλοιωμένο κριθάρι και όσπρια.

Ο μήνας Πυανεψιών είχε τις περισσότερες γιορτές:

α) Τα Πυανέψια, στις 7 τού μήνα, προς τιμήν τού Απόλλωνα, για την προστασία των σπαρτών. Στην γιορτή αυτήν πραγματοποιούνταν αρκετές τελετές με αρχαία προέλευση: πρόσφεραν στον θεό ένα πιάτο με κουκιά (πυάνους) και πολλά άλλα χόρτα, αναμεμιγμένα με αλεύρι και στάρι.

β) Τα Οσχοφόρια (Όσχος = νέον κλήμα αμπέλου), γιορτή προς τιμήν τού Θεού Διονύσου. Έφηβοι σε χορό, που οδηγούσαν δύο από αυτούς, αμφιθαλείς (που είχαν, δηλαδή, στην ζωή και τους δύο γονείς τους), έφερναν κλαδιά από αμπέλι, φορτωμένα με σταφύλια. Ακολουθούσαν χοροί και αγώνες δρόμου μεταξύ των εφήβων.

γ) Τα Θεσμοφόρια, (στις 11, 12, και 13 του μήνα), γιορτή προς τιμήν της Δήμητρας, θεάς της Γεωργίας, που φροντίζει για την γονιμότητα των σπαρτών και των γυναικών. Η λέξη Θεσμοφόρος (θεσμός +φέρω) σημαίνει αυτόν, που φέρει (ορίζει) θεσμούς και νομοθεσίες. Τα Θεσμοφόρια ήταν γιορτή μόνον των παντρεμένων γυναικών (απαγορεύονταν η συμμετοχή στους άνδρες, στις ανύπανδρες γυναίκες και στις εταίρες). Οι γυναίκες ετοιμάζονταν για την συμμετοχή τους στην γιορτή , απέχοντας για μερικές ημέρες από κάθε σεξουαλική σχέση. Κατά τις μέρες της γιορτής γυναικοκρατούνταν η δραστηριότητα και λειτουργία της Αττικής Κοινωνίας. Εμπνευσμένη από την γιορτή αυτή είναι η γνωστή Κωμωδία τού Αριστοφάνη «Θεσμοφοριάζουσες», όπου με σκωπτικό τρόπο εξιστορούνταν τα δρώμενα στη Αρχαία Αθήνα.

δ) Τα Απατούρια (πιθανώς εκ τού: απάτωρ = ορφανός), πολιτική γιορτή των φατριών (οικογενειακών δένδρων), διαρκείας τριών ημερών, κατά την οποία οι Αθηναίοι πολίτες, έκαναν θυσίες και συμπόσια κατά τις δύο πρώτες μέρες, ενώ κατά την τρίτη και τελευταία μέρα (που λέγονταν Κουρεώτις) οι αρχηγοί των οικογενειών παρουσίαζαν στα υπόλοιπα μέλη της φατρίας τα νόμιμα παιδιά τους, που γεννήθηκαν στο έτος αυτό, για να τα γράψουν εν συνεχεία στους καταλόγους των πολιτών.

ε) Τα Χαλκεία, γιορτή προς τιμήν της Αθηνάς (Εργάνης), προστάτιδας των τεχνιτών, και τού θεού Ήφαιστου, προστάτη των σιδηρουργών. Η γιορτή γίνονταν την τελευταία ημέρα του μήνα (29η).

5ος: ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Νοεμβρίου-15 Δεκεμβρίου, ημέρες 30)

Την περίοδο αυτή γιορτάζονταν ο «Ζεύς Μαιμάκτης». Η λέξη Μαιμάκτης προέρχεται ίσως από το ρήμα «μαιμάσσω», που σημαίνει: επιθυμώ πολύ (με πάθος) κάτι ή κάποιον, δηλαδή ποθώ.

6ος: ΠΟΣΕΙΔΑΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Δεκεμβρίου -15 Ιανουαρίου, ημέρες 29)

Η ετυμολογία της λέξης είναι αμφιλεγόμενη. Μία ερμηνεία είναι, ότι προέρχεται από το όνομα τού Θεού Ποσειδώνα, ενώ κατ’ άλλους έχει την ίδια ρίζα με το επίθετο πόσιμος (δηλαδή, αυτό που μπορεί να πιεί κάποιος, δηλαδή τον οίνο).

Κατά τον μήνα αυτόν πραγματοποιούνταν οι εξής γιορτές:

α) Τα Αλώα, (η άλως= το αλώνι ή το καλλιεργημένο χωράφι). Γιορτή προς τιμήν της Δήμητρας, για να προστατεύσει την βλάστηση (όπως τα Θεσμοφόρια, για την προστασία της σποράς). Προσφέρονταν θυσίες στην θεά Δήμητρα και στην κόρη της, Περσεφόνη. Δεν επιτρέπονταν, οι άνδρες να λάβουν μέρος στα Αλώα (εκτός από μερικούς άρχοντες, που επέβλεπαν τις τελετές). Ελεύθερη ήταν όμως η συμμετοχή για τις εταίρες (η συμμετοχή των οποίων απαγορεύονταν στα Θεσμοφόρια).

β) Τα κατ’ αγρούς Διονύσια (ή Μικρά Διονύσια), σε διάκριση από τα κατ’ Άστυ (ή εν Άστει) Διονύσια, γιορτή προς τιμήν του Θεού Διονύσου. Μια αγροτική πομπή μετέφερε ένα κάνιστρο (κανηφόροι) και πίσω της ακολουθούσε μια άλλη πομπή μεταφέροντας ένα φαλλό (φαλλοφόρια). Ακολουθούσαν λαϊκές διασκεδάσεις, χοροί, τραγούδια, πειράγματα κλπ.
  
Από την αρχή τού 5ου αι. οι πλούσιοι Δήμοι, παράλληλα με αυτές τις εκδηλώσεις, διοργάνωναν και δραματικές παραστάσεις.

7ος: ΓΑΜΗΛΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Ιανουαρίου–15 Φεβρουαρίου, ημέρες 30)

Ο μήνας, κατά τον οποίον τελούνταν συνήθως οι γάμοι. Κατ’ αυτόν τελούνταν οι εξής γιορτές:

α) Τα Γαμήλια (ή Θεογάμια), γιορτή αφιερωμένη στις θεότητες, που προστάτευαν τον γάμο: Δία, Ήρα, Αφροδίτη, Αρτέμιδα, Πειθώ.

β) Τα Λήναια, γιορτή της οποίας το όνομα οφείλονταν σε τοπωνύμιο περιοχής της Αθήνας, με το όνομα «Λήναιον», και αφιερωμένη στον Βάκχο (Διόνυσο). Κατά την γιορτή αυτή τελούνταν μια οργιαστική εκδήλωση των Ληνών (Ληναί = άλλο όνομα των Μαινάδων, γυναικών, που τις καταλαμβάνει βακχική «μανία»). Αυτές οι γυναίκες χόρευαν, αναμαλλιασμένες και σε έκδηλη έκσταση, διάφορους χορούς στην ιερή θέση Λήναιον.

Ακόμα πραγματοποιούνταν δραματικές και λυρικές θεατρικές παραστάσεις, μια και ο Βάκχος ήτο ο Θεός τού Διθυράμβου. Στα Λήναια είχε παρουσιάσει ο Αριστοφάνης τα γνωστά έργα του: Αχαρνείς, Ιππείς, Σφήκες.

8ος: ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Φεβρουαρίου–15 Μαρτίου, ημέρες 29)

Η ετυμολογία της λέξης Ανθεστηριών είναι αμφιλεγόμενη . Μία ερμηνεία είναι, ότι προέρχεται από το ρήμα «ανθεστιώ», που σημαίνει «ανταποδίδω φιλοξενία»… Κατά τον Παναγή Λεκατσά το όνομα βγαίνει από το «ανθέω», (όπως φαίνεται από το παράλληλο «ανθεστηριάδες», αυτές που είναι ώριμες να παντρευτούν)… Για τον Νίλσσον Ανθεστήρια είναι η «γιορτή των λουλουδιών»…

Κατά τον μήνα αυτόν τελούνταν οι εξής γιορτές:

α) Τα Ανθεστήρια, τριήμερη γιορτή (11, 12, και 13 του μήνα) προς τιμήν τού Βάκχου. Την πρώτη μέρα, που λέγονταν Πιθοιγία, άνοιγαν τους πίθους, όπου φύλαγαν τον οίνο. Την δεύτερη μέρα που λέγονταν Χόες γίνονταν διαγωνισμοί ανάμεσα σε πότες οίνου. Η τρίτη μέρα της γιορτής, που είχε την ονομασία Χύτροι, ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς και στους ετοιμοθάνατους. Πίστευαν ότι, με το τέλος των Ανθεστηρίων, έφευγαν μαζί και τα κακά πνεύματα, και γι’ αυτό φώναζαν: «θύραζε Κήρες, ουκ έτ’ Ανθεστήρια» (= έξω από την θύρα φύγετε, Κήρες – Δυνάμεις του θανάτου - τα Ανθεστήρια – δηλαδή η φιλοξενία-τελείωσαν!).

β) Τα Χλοία, γιορτή της Δήμητρας.

γ) Τα Διάσια, προς τιμήν τού Διός.

9ος: ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Μαρτίου–15Απριλίου, ημέρες 30)

Ετυμολογικά η ονομασία Ελαφηβολιών προέρχεται από το ουσιαστικό Ελαφηβόλια (έλαφος+βάλλω), γιορτή προς τιμήν της θεάς Αρτέμιδας (προστάτιδας τού κυνηγίου ).

Τα Μεγάλα Διονύσια (ή αλλιώς: τα εν Άστει ή κατ΄ Άστυ Διονύσια, προς διάκριση από τα «κατ΄αγρούς Διονύσια») ήταν η μεγαλύτερη γιορτή της αρχαιότητας (και θα την αναλύσουμε αλλού).

Τα Ελαφηβόλια, άλλη ονομασία για τα Μεγάλα Διονύσια ήταν η δεύτερη θεατρική περίοδος, μετά τα Λήναια, και προσήλκυαν πολλούς ξένους. Διαρκούσαν πέντε μέρες, στην διάρκεια των οποίων παρουσιάζονταν στην Αθήνα διάφορα θεατρικά έργα σε διαγωνισμό. Στις 9 του μήνα παρουσίαζαν τους Διθυράμβους, στις 10 του μήνα τις Κωμωδίες, και, από τις 11 μέχρι τις 13 τού μήνα, τις Τριλογίες (Τραγωδίες).

Μόνο κατά τον μήνα αυτόν επέτρεπε η θεά Άρτεμις το κυνήγι του ελαφιού.

10ος: ΜΟΥΝΥΧΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Απριλίου–15 Μαΐου, ημέρες 29)

Η ονομασία Μουνυχιών προέρχεται από την Μουνυχία, το όνομα δηλαδή τού λιμανιού μεταξύ του Πειραιά και του Φαλήρου (ο κόλπος της Μουνυχίας, το λιμάνι της Μουνυχίας, το επιλεγόμενο επί Τουρκοκρατίας και «Τουρκολίμανο»).

Κατά τον μήνα αυτόν τελούνταν γιορτή προς τιμήν της θεάς Αρτέμιδας, ναός της οποίας υπήρχε στην Μουνυχία, όπου και λατρευόταν.

11ος: ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Μαΐου–15 Ιουνίου, ημέρες 30)

Κατά τον μήνα αυτόν πραγματοποιούνταν ο θερισμός.

Στις αρχές του μήνα γίνονταν εκδηλώσεις- γιορτές, τα Θαργήλια, προς τιμήν τού Απόλλωνα. Την πρώτη μέρα των γιορτών (6η αρχομένου μηνός) η πόλη καθαριζόταν με την τελετή Φαρμακοί. Κατ’ αυτήν δύο άνθρωποι, διέσχιζαν τρέχοντας τους δρόμους της πόλης, ενώ οι περαστικοί τούς κυνηγούσαν και τούς κτυπούσαν με σκιλλοκρέμμυδα (σκίλλα) και με κλαδιά συκιάς για να τους διώξουν από την πόλη, δείγμα της επιθυμίας τους να απομακρύνουν μαζί με αυτούς τα μιάσματα που είχαν εισχωρήσει στην πόλη. Την δεύτερη μέρα των γιορτών (στις 7 τού μηνός) πρόσφεραν στον Απόλλωνα τον «Θάργηλον άρτον», δηλαδή άρτο από τα πρώτα στάχυα, που έκοβαν πριν από τον θερισμό, ο οποίος θα ακολουθούσε σε λίγες μέρες.

Στις 25 του μήνα γιόρταζαν τα Ιερά πλυντήρια, τελετή κατά την οποίαν μετέφεραν το ξύλινο άγαλμα (ξόανον) της Αθηνάς μαζί με το πέπλο του χρυσελεφάντινου αγάλματος στο Φάληρο, τα έριχναν στην θάλασσα για να πλυθούν και να καθαρθούν, πρόσφεραν δε στην θεά γλυκά από σύκα.

Οι γιορτές, δηλαδή, κατά τον μήνα Θαργηλιώνα, αποσκοπούσαν στον εν γένει εξαγνισμό της πόλης, προ της συγκομιδής των καρπών.

12ος: ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝ (διάστημα περίπου: 16 Ιουνίου–15 Ιουλίου, ημέρες 29)

Οι κύριες γιορτές κατά τον μήνα αυτόν ήταν:

α) Τα Σκιροφόρια: γιορτή προς τιμήν της Αθηνάς. Το λευκό υφαντό πέπλο της θεάς Αθηνάς το ονόμαζαν σκίρον. Το σκίρον, το οποίο είχαν πλύνει κατά τον προηγούμενο μήνα, το μετέφεραν τεντωμένο πάνω από το κεφάλι τους οι Ιέρειες της Αθηνάς (Αρρηφόροι) και το πήγαιναν στην περιοχή «Σκίρον» (Κακιά σκάλα, Σκιρωνίδες πέτρες), από όπου εν συνεχεία το επέστρεφαν στην Ακρόπολη.

β) Τα Διπόλια ή Διπόλεια (=Διΐ + πόλις), γιορτή προς τιμήν τού Διός με ιππικές επιδείξεις.

γ) Τα Βουφόνια, η τελευταία γιορτή τού έτους, αφιερωμένη στον Δία, Πατέρα των θεών και των ανθρώπων. Κατά την γιορτή αυτήν θυσίαζαν βόδια στον Δία (Βουφόνος = βούς + φόνος).

Η χρονολόγηση τών ιστορικών γεγονότων στην Αρχαία Ελλάδα:

Η χρονολόγηση των ιστορικών γεγονότων, αρχικά, δεν ήταν ενιαία στην Αρχαία Ελλάδα. Κάθε Πόλις-Κράτος είχε τον δικό της τρόπο να τοποθετεί χρονικά ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός. Για τον σκοπό αυτόν, πολλές φορές έχουν χρησιμοποιηθεί και σημαντικά αστρονομικά γεγονότα, όπως οι εκλείψεις τού Ηλίου.

Στην Αρχαία Αθήνα, αρχικά, χρονολογούσαν με ενιαίο τρόπο τα ιστορικά γεγονότα με βάση τον Κατάλογο των Επωνύμων Αρχόντων. Έτσι, για παράδειγμα, αναφέρεται, ότι ο Πεισίστρατος έγινε Τύραννος των Αθηνών επί Άρχοντος Κωμέου. Αυτή η αναφορά, με την βοήθεια και άλλων πληροφοριών, οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι αυτό το σημαντικό ιστορικό γεγονός έλαβε χώρα στην Αθήνα το έτος 560 π.Χ., κατά την χριστιανική χρονολόγηση.

Αργότερα, ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, το οποίο, εκ των πραγμάτων, αποδέχθηκαν όλοι οι Έλληνες στην Αρχαία Ελλάδα ως χρονικό σημείο αναφοράς για την χρονολόγηση των ιστορικών γεγονότων, ήταν η πρώτη γραπτή χρονική αναφορά για την πραγματοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ολυμπία με την ευθύνη τού Κράτους της Ήλιδος. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, που τελούνταν στην Ολυμπία προς τιμήν τού Διός, πατέρα των θεών, άρχισαν, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, πολύ πριν από τον 8ο αιώνα π.Χ., και ιδρυτής τους στην Μυθολογία αναφέρεται ο Ηρακλής. Αλλά η πρώτη γραπτή καταχώριση Ολυμπιακών Αγώνων έγινε για τους Αγώνες τού έτους 776 π.Χ. Η καταγραφή έγινε τον 5ο αιώνα π.Χ., από τον Σοφιστή, Ιππία τον Ηλείο, ο οποίος πρώτος συνέταξε κατάλογο των νικητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Εκεί καταγράφεται ως πρώτος Ολυμπιονίκης ο Ηλείος δρομέας Κόροιβος.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, πραγματοποιούνταν κάθε 4 έτη, και για την ακρίβεια κάθε 49 ή 50 μήνες εναλλάξ, δεδομένου ότι, όπως είπαμε παραπάνω, μία πλήρης οκτωχρονιά (εννεαετηρίς) είχε 99 μήνες (8Χ12 =96 μήνες και 3 εμβόλιμους μήνες =99 μήνες =49+50).

Ο μήνας τού Κράτους τής Ήλιδος, κατά τον οποίον ετελούντο οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ήταν την μία φορά ο μήνας Μεταγειτνιών (Απολλώνιος), και την επόμενη φορά ο μήνας Βοηδρομιών (Παρθένιος). Με άλλα λόγια, οι Αγώνες τελούνταν το Καλοκαίρι προς το Φθινόπωρο (Αύγουστος–Σεπτέμβριος).

Οι Γιορτές

Το Άχρονο, η Αιωνιότητα, είναι ο Χώρος μέσα στον Οποίο συμβαίνουν όλα, συμβαίνουν τα θεϊκά γεγονότα, η «δημιουργία», ο κοσμικός κύκλος, η ετήσια ανανέωση της φύσης, ή άλλα σημαντικά (για τους ανθρώπους) γεγονότα…

Γιορτές για την «γέννηση» του Δημιουργού Θεού (του Ζαγρέα), για την «δημιουργία» (που εντάσσονται στον κύκλο των «Διονυσιακών γιορτών»), για το πέρασμα της ψυχής από τον φωτεινό κόσμο του υπερπέραν στον υλικό κόσμο… κι ακόμα γιορτές που αναφέρονται σε γεγονότα που σχετίζονται με την επιβίωση της κοινότητας, του ανθρώπου, του καθενός… καθιερώθηκαν από πολύ νωρίς και υιοθετήθηκαν στα χρόνια της Δημοκρατίας…

Τέτοιες γιορτές είτε τελούνταν από λίγους, σχεδόν μυστικά (στα πλαίσια της λειτουργίας ονομαστών θρησκευτικών κέντρων, όπως οι Δελφοί…), είτε τελούνταν από την κοινότητα, (όπως τα Μικρά Διονύσια), ή ακόμα με την εποπτεία του δήμου, ή της Πόλης, (όπως τα Λήναια, τα Ανθεστήρια, τα Μεγάλα Διονύσια…).

Γιορτές γίνονταν όχι μόνο προς τιμήν του Διονύσου, αλλά και άλλων θεϊκών δυνάμεων…

Η Θυσία του Θεού κι οι θυσίες των ανθρώπων

(Προκοσμική Θυσία, Κοσμική ή Γονιμοποιός Θυσία, Τελετουργική ωμοφαγία, Μετάληψη οίνου)

Η «Θυσία», στην πανάρχαια θρησκευτική σημασία της, είναι γενικά η «στέρηση του δικού μας» χάριν του «άλλου», η «προσφορά» υπέρ του άλλου.

Η Πρωταρχική Θυσία (το «Αρχέτυπο» της Θυσίας) είναι η Θυσία του Θεού, που έφερε σε ύπαρξη την δημιουργία και τα όντα. Από την Ουσία του ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο… Ενώ όμως η Ουσία του Θεού προσφέρεται «Θυσία» για να δημιουργηθεί ο κόσμος, την ίδια στιγμή Αυτή η Ουσία (εξαιτίας της «Φύσης» της) Διατηρείται και Αποκαθίσταται χωρίς δηλαδή να Αλλοιώνεται, Προσφέρεται χωρίς να «Μειώνεται» ή να «Εξαντλείται». Είναι το «Είναι» που δημιουργεί τα πάντα, που παραμένει «Ακέραιο Είναι», Διακρίνεται από όλα, αλλά τα αγκαλιάζει και τα στηρίζει (τους δίνει ουσία), από Αυτό πηγάζουν και σε Αυτό στηρίζονται όλα τα «επιμέρους είναι»…

Έτσι στο «Μύθο» του Ζαγρέα μολονότι ο Ζαγρέας «διασπαράσσεται» από τους Τιτάνες (τις δυνάμεις της πολλαπλότητας) ταυτόχρονα η «καρδιά» του (δηλαδή η «Ουσία» του η «ύπαρξή» του) «διασώζεται», κι ο Ζαγρέας «Ξαναγεννιέται»… Καταλαβαίνουμε ποιο είναι το νόημα του «Μύθου»…

Με αυτή την Πρωταρχική Θυσία «συνδέεται» συμβολικά, σε άλλο κοσμικό επίπεδο (αυτό του ξεδιπλώματος της δημιουργίας), η Κοσμική (στην Αρχή της δημιουργίας) κι Ετήσια Θυσία του Διονύσου, σαν Πνεύματος της Φύσης, Γεννουσιουργού, και Γονιμοποιού Θεϊκής Δύναμης, (της «γέννησης», της «βλάστησης», της «ζωής», κλπ…)… Το κατ’ εξοχήν σύμβολο (ζώο) του Διονύσου είναι ο «ταύρος» (εξ’ αιτίας της γονιμοποιού δύναμής του), αλλά και η νεβρίδα (μικρό ελάφι), και (στην βλαστική όψη του) ο κισσός και η άγρια άμπελος, και ο οίνος (αίμα της αμπέλου)… Ο Διόνυσος Θυσιάζεται σε Κοσμική και Ετήσια βάση για να «Ζωογονήσει» την «φύση»… Η «θυσία του ταύρου» (ή άλλου ζώου), κι η «φυτική» θυσία του κισσού σχετίζεται άμεσα με την κοσμογονική (κι ετήσια) θυσία..

Οι τελετές της «ωμοφαγίας» από τις μαινάδες στον Παρνασσό, κι αλλού, σαν «μιμήσεις» της ετήσιας θυσίας, εντάσσονται στον λατρευτικό κύκλο (σε ένα κατώτερο επίπεδο)… το ίδιο και οι τελετές των γυναικών στα Λήναια, (στην Αθήνα κι αλλού)…

Με την ίδια κοσμική (κι ετήσια) θυσία σχετίζονται ακόμα (σε ένα εξωτερικό επίπεδο) κι οι «γιορτές του κρασιού» (η μετάληψη του οίνου, στις διάφορες γιορτές, στα Ανθεστήρια, αλλά και σε άλλες γιορτές…

Όλες αυτές οι Θυσίες (που ανάγονται στην Αρχέτυπη Θυσία), είναι του Θεού, αναφέρονται στο Θεό, στην Θυσία του Θεού… κι είναι ιδιαίτερα ιερές… Τα αρχαιοελληνικά «όργια» είναι τα ιερά έργα, οι ιερουργίες… Χάρις στους χριστιανούς και στη κατασυκοφάντηση της αρχαίας θρησκείας, η λέξη «όργια» πήρε μία αντίθετη αρνητική σημασία... Τα «αρχαίο όργια» όμως, όλοι το γνωρίζουν, (κι ας συνεχίζουν κάποιοι να ψεύδονται συνειδητά, ακόμα και σήμερα) ήταν «ιερές πράξεις»…

Εκτός όμως από αυτά τα είδη της «θυσίας» (του Θεού) υπήρχαν και θυσίες που προσφέρονταν από την μεριά των ανθρώπων.

Η πιο ιερή θυσία του ανθρώπου είναι η «προσευχή»… Τι είναι στην ουσία της η «προσευχή»; Είναι η θυσία του «οικείου χώρου» (του κόσμου), η «αποξένωση» του ανθρώπου από τον κόσμο, και η ανύψωσή του νοερά στον ιερό χώρο του Θεού (στον Υπέρκοσμο, πέραν του κόσμου). Αυτό σημαίνει απόσυρση της προσοχής από το εξωτερικό περιβάλλον, ησυχία των αισθήσεων, εσωτερική συγκέντρωση στο Θεό (με απομόνωση από τον εξωτερικό κόσμο), νοερή ανύψωση στο άλλο (ανώτερο) υπαρξιακό επίπεδο (του Θεού)… Βέβαια δεν κατανοούν όλοι οι άνθρωποι την «προσευχή» με αυτόν τον τρόπο και δεν την εφαρμόζουν έτσι… αλλά αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο, και το νόημα, και η σημασία, της «προσευχής»…

Η «προσευχή» μπορεί να είναι «προσευχή της κοινότητας» και τότε «αναδύεται» σε «Ύμνο» (ο Διθύραμβος προς τιμήν του Διονύσου, ο Παιάνας προς τιμήν του Απόλλωνα, η απλά ο «Ύμνος» προς τιμήν του θεού)… και κατ’ επέκταση το «ιερό δράμα», «μίμηση ιερών γεγονότων» (και όχι μόνο)… κι από εδώ γεννιέται το «θέατρο»…

Η «προσευχή» μπορεί να είναι ατομική και τότε καθίσταται «περισυλλογή», εσωτερική συγκέντρωση, εσωτερική προσοχή, και εσωτερική μεταμόρφωση (διεύρυνση της συνείδησης κι άνοδος σε ανώτερα υπαρξιακά επίπεδα)…

Εκτός όμως από την «προσευχή» (την πνευματική θυσία) γίνονταν κι άλλες προσφορές (συμβολικές, μαγικοθρησκευτικές, ή από ευγνωμοσύνη) στον Θεό και στις θεϊκές δυνάμεις (Θείες Όψεις, Θεότητες…), προσφορές καρπών, αντικειμένων, κλπ… τέτοιες προσφορές γίνονταν σε όλες τις Θείες Όψεις, θεότητες, και στον Διόνυσο, και στον Απόλλωνα, και στην Άρτεμη, και στην Δήμητρα, και σε άλλους…

Από την Αρχαιοελληνική Θυσία, που λειτουργεί σε πολλά υπαρξιακά επίπεδα (την Προκοσμική Θυσία, την Γενεσιουργό Θυσία, τις τελετές ωμοφαγίας, την μετάληψη του οίνου…), οι χριστιανοί πήραν («έκλεψαν», «μιμήθηκαν»…) την δική τους «Θυσία» στο μυστήριο της «θείας κοινωνίας», την «θεία μετάληψη, την μετάληψη του «σώματος και του αίματος» του Χριστού… Η διαφορά είναι ότι, ενώ στα Αρχαία Μυστήρια (Θυσίες, μυήσεις, τελετές, γιορτές, κλπ…) ο άνθρωπος οδηγείται στον Θεό (στην Ομοίωση με τον Θεό) με εσωτερική μεταμόρφωση (που αποτυπώνουν και περιγράφουν οι διάφορες Μυητικές Βαθμίδες των Μυστηρίων), οι χριστιανοί, (στο μεγαλύτερο μέρος τους), πιστεύουν, ακόμα και σήμερα, ότι μπορούν (χωρίς εσωτερική πνευματική προσπάθεια αλλά) μόνο με μία εξωτερική τελετή και πράξη, την μετάληψη του καθαγιασμένου άρτου και οίνου, (εντελώς μαγικά), να σωθούν… Τέτοια τυφλότητα (παραγνώριση της αντικειμενικής πραγματικότητας), τέτοια υποκρισία (να θέλουν να σωθούν χωρίς εσωτερική αλλαγή), και τέτοια ανοησία (να πιστεύουν πως μαγικά, με εξωτερικές πράξεις, μπορούν να σωθούν), δεν είναι κατανοητή. Πρέπει να είναι κάποιος ηλίθιος για να πιστεύει τέτοια πράγματα…

Από την Αρχαία Προσευχή (αλλά και τις εβραϊκές καταβολές τους), οι χριστιανοί πήραν την δημόσια προσευχή… Η ατομική προσευχή (όπως ασκήθηκε από τους μυστικούς πατέρες, τους νηπτικούς, η «νοερά προσευχή» προέρχεται από την «ελληνική παράδοση», της «περισυλλογής»…).

Η αμφισημία της Φύσης

Ενώ σύμφωνα με την Βασική Διδασκαλία του Ορφισμού, και των Αρχαίων Ελλήνων (φιλοσόφων, και μη) η Φύση είναι Μία Ενιαία Πραγματικότητα, και τα περιλαμβάνει όλα… κι είναι κι η δική μας «φύση»… ταυτόχρονα αυτή η Αληθινή Φύση υποκρύπτεται κάτω από το ανθρώπινο «προσωπείο»…

Ενώ η Αληθινή Φύση είναι η Ουσία της Ύπαρξής μας, ταυτόχρονα είναι δύσκολο να αποκαλυφτεί…

Ενώ η Φύση μας είμαστε εμείς οι ίδιοι, ταυτόχρονα το αγνοούμε, και νομίζουμε άλλα πράγματα…

Αυτό δεν οφείλεται στην Ίδια την Φύση, ή σε κάποια εγγενή ατέλεια… οφείλεται στην δική μας επιλογή, να τραβήξουμε τον δρόμο της ατομικής ύπαρξης, της προσωπικής δραστηριότητας…

Αν ο Βάκχος δίνει την μανία της ατομικής βούλησης και της προσωπικής επιλογής, παραχωρώντας έτσι, στον Χώρο της Δυνατότητας, την δυνατότητα οποιασδήποτε επιλογής, ταυτόχρονα είναι ο Ίδιος (Θεός) που μπορεί να μας οδηγήσει πέρα από το «προσωπείο» στο Αληθινό Πρόσωπο του Θεού μέσα μας, στην Ενότητα του Όντος, στην Θεότητα…

Ο Θεός κι η πολλαπλότητα

Κατά το Πρότυπο της Προκοσμικής Θυσίας (Διασπαραγμός) του Ζαγρέα, που θα γεννήσει την δημιουργία, είναι η Κοσμική Θυσία του Διονύσου (σαν Πνεύματος της Φύσης), με την μορφή του ταύρου (αν και όχι πάντα), που αποτυπώνεται και στον τελετουργικό διασπαραγμό του Θεού στην «θιασιακή λατρεία»… Είναι ο «Ένας Θεός που γίνεται πολλά»… κι είναι αυτά τα «πολλά» που υπάρχουν και λειτουργούν μέσα στην Θεία Ενότητα…

Γράφει ο Παναγής Λεκατσάς (στον «Διόνυσό» του, παράγραφος 61): «Ατόφιος (ο Διόνυσος) στην ενότητά του θεός, διαφορίζεται αέναα στην πολλαπλότητα, αναγυρίζοντάς τη στην ενότητα πάλι»… κι ακόμα «Η ανθρωπομορφική παράστασή του που συμπιάνει σ’ ένα σχήμα την πολυμορφία του, είναι ένα άδειο προσωπείο: Η παρουσία του θεού στην απουσία του, κι η απουσία του στην παρουσία»…

Το κατ’ εξοχήν σύμβολο του Διονύσου, στο ανθρώπινο επίπεδο, είναι το «προσωπείο», ένα «άδειο προσωπείο»… Πίσω από το «προσωπείο» Είναι ο Θεός Παρών, αλλά αυτό που «βλέπουμε» είναι ένα άδειο προσωπείο, η απουσία… Κι από την άλλη μεριά, όταν κοιτάμε το παρόν προσωπείο, σ’ αυτό το προσωπείο ο Θεός απουσιάζει (αφού ο χαρακτήρας κι οι ιδιότητες του προσωπείου δεν έχουν τίποτα θεϊκό…)… Ο Θεός είναι πίσω από το προσωπείο.

Το «Άδειο Προσωπείο του Θεού» είναι το «σύμβολο του όντος», το «σύμβολο του ανθρώπου»… μπορεί να το «φορέσει» (μέσα στην λατρεία, στην τελετή, κι αυτό σημαίνει ότι είναι ιερή πράξη…) ο κάθε άνθρωπος, ταυτιζόμενος έτσι με τον Θεό… ενώ εξωτερικά το προσωπείο μπορεί να πάρει όποια μορφή «θέλουμε»… είναι η ψεύτικη προσωπικότητα του ανθρώπου, το εγώ, η σκέψη του, οι πράξεις του, η ζωή του…

Το «προσωπείο» λοιπόν, λειτουργεί και σε (πραγματικό) οντολογικό επίπεδο (είμαστε ο Θεός με προσωπείο, ένα προσωπείο στην ατομικότητά μας, σαν προσωπικότητες...), και σε συμβολικό επίπεδο (ο οντολογικός χαρακτήρας, το εγώ, η προσωπικότητα, είναι προσωπείο…), και σε πρακτικό (υλικό) επίπεδο, στην τελετουργία, στις γιορτές, στο θέατρο…

Το Θέατρο, προερχόμενο από την Διονυσιακή Λατρεία, είναι στην αρχαιότητα μία «ιερή πράξη»… γι’ αυτό «γίνεται χρήση» προσωπείου… Το Θέατρο παραμένει ιερό σε ολόκληρη την κλασσική αρχαιότητα.. παρ’ όλους τους «νεωτερισμούς» των τραγικών (Αισχύλου, Σοφοκλή, Ευριπίδη…) και τις «ακροβασίες» του Αριστοφάνη…

Το «προσωπείο»

Το Προσωπείο (τα προσωπεία) είναι οι παροδικές μορφές του Θεού, (οι άνθρωποι, οι προσωπικότητες των ανθρώπων…).

Την Ιερή Νύχτα (στις 22 Δεκεμβρίου, συμβολικά…), ή την καθιερωμένη γιορτή της «πρωτοχρονιάς», είτε κάποια σημαντική γιορτή, όπου όλα «καταλύονται» κι όλα «ξαναγεννιούνται» (συμβολικά), ο Θεός «παίρνει» ξανά μυριάδες προσωπεία… και ξαναγεννιέται ο κόσμος…

Ο «θίασος των μεταμφιεσμένων» (στις γιορτές) είναι ο Θεός με τα μυριάδες προσωπεία του, είμαστε εμείς (ταυτισμένοι με το Θεό) με προσωπεία (σύμβολα της ψεύτικης προσωπικότητας)… που ακολουθάμε το Θεό στην κοσμική πορεία του (στην μανία μέσα στους κόσμους και στην λύση της μανίας με την έξοδο από τους κόσμους…). Αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα (οντολογικά), «επαναλαμβάνεται» (μίμησις) στις τελετές, στις γιορτές, στο θέατρο… ακριβώς για να «συνειδητοποιήσουμε» το «τι συμβαίνει»…

Οι «αρχαίοι θίασοι»

Σύμφωνα με την πατροπαράδοτη πίστη, από τον Γενεσιουργό Θεό (τον Διόνυσο), που «ανανεώνεται» κάθε χρόνο (ξαναγεννιέται) προέρχονται όλα τα όντα. Όλα τα όντα είναι μορφές του Θεού. Ενώ η Ουσία είναι η Ίδια, Μία, οι εξωτερικές μορφές είναι πολλές…

Όσοι ακολουθούν το Θεό, τον Διόνυσο, τον Βάκχο, (τον Λατρευτό), γίνονται όλοι ένθεοι, βάκχοι… Ενώ όμως εσωτερικά (βιωματικά) μεταμορφώνονται στο Θεό (γίνονται βάκχοι), εξωτερικά διαφέρουν ως προς την «ατομικότητα» (την προσωπικότητα)… Αυτοί που όντως ανέρχονται στις ανώτερες βαθμίδες μύησης, κατανοούν ότι η ατομικότητα είναι ψεύτικη, ένα προσωπείο… Όσοι ομοιώνονται με τον Θεό Βιώνουν την Ενότητα του Όντος, κι όχι το ψεύτικο προσωπείο… Στην Λατρεία (στα Μυστήρια, στις Τελετές, στις γιορτές) αυτοί που «βιώνουν» πραγματικά το Θεό (την Ενότητα του Όντος) χρησιμοποιούν ακριβώς το προσωπείο για να υποδηλώσουν ότι βιώνουν την Ενότητα πίσω από οποιαδήποτε ψεύτικη ατομικότητα… Το οντολογικό γεγονός μεταφέρεται στο συμβολικό επίπεδο της Λατρείας με την χρήση του προσωπείου (της μάσκας)…

Έτσι, το Προσωπείο συμβολίζει την ψεύτικη ατομικότητα (προσωπικότητα)… Όπως στην πραγματικότητα είμαστε ο Θεός με το προσωπείο της ατομικότητας, έτσι και στην Λατρεία (και στις γιορτές) «ταυτιζόμαστε» με τον Θεό και χρησιμοποιούμε το προσωπείο (τη μάσκα, την μεταμφίεση… Η «συμβολική» επανάληψη, μίμηση, ενός πραγματικού γεγονότος βοηθά την συνείδηση να κατανοήσει και να αφομοιώσει το ίδιο το πραγματικό γεγονός…

Όλοι οι οπαδοί του Θεού στον θίασο, στην πομπή, στην «τελετουργία, στον κώμο, ενώ «είναι» ο Θεός (Βάκχος) μετέχουν με τις ψεύτικες προσωπικότητες, τις μάσκες… Η συνειδητή λατρεία, κι η συνειδητή χρήση του προσωπείου, βοηθούσε τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι η Ουσία τους είναι θεϊκή, διονυσιακή, (και στην πραγματικότητα, και στη λατρεία…)… αλλά η ατομικότητα τους (και στην πραγματικότητα και το λατρευτικό προσωπείο) είναι ψεύτικη, «τιτανική»…

Έτσι, όσοι συμμετείχαν σε αυτή την λατρεία, σε αυτές τις γιορτές ακολουθούσαν τον Θεό στην Πορεία του μέσα στον Χώρο της ζωής, του ά-λογου, στη παραφροσύνη (της ατομικότητας), στην μανία (της προσωπικής δράσης), της μέθης (των πράξεων), κλπ…

Στην πραγματικότητα (όχι στις ιερουργίες αλλά) στις γιορτές, που ξεπερνιούνται τα «όρια», και γίνονται πράγματα που κανονικά δεν γίνονταν λόγω των κοινωνικών αναστολών (της «ευπρέπειας» και της «τάξης»)… «ξεγυμνωνόταν» η αληθινή παράλογη φύση του κοσμικού ανθρώπου… Η «μανία» δεν δίνονταν από τον Θεό… η «μανία» είναι εγγενής ιδιότητα της ατομικότητας και της ζωής στον κόσμο, στην κοινωνία… που είναι ένας χώρος ά-λογος, ένας χώρος παραφροσύνης, προσωπικής διεκδίκησης, διαμάχης, σύγκρουσης… Όσοι έρχονταν στον κόσμο της ατομικότητας, στην κοσμική ζωή, αναγκαστικά γίνονται και είναι ά-λογοι, μανιακοί… Γι’ αυτό κι αυτός ο κόσμος (της γης), από τους Ορφικούς θεωρούνταν σαν ο Αληθινός Άδης…

Οι Ορφικοί είχαν κάνει μία πλήρη αναστροφή στην «τάξη» των κόσμων… Ο κόσμος των «νεκρών» (αλλά πραγματικά ζωντανών) ήταν η Αληθινή (Υπερκόσμια) Γη (που σύμφωνα με τις αστρολογικές αντιλήψεις της εποχής, τοποθετούνταν, συμβολική ή πραγματικά, στην «σελήνη»…), κι ο κόσμος των ανθρώπων στη γη, ήταν ο Άδης, ο σκοτεινός κόσμος των νεκροζώντανων ανθρώπων… Ο παλιός («ομηρικός» κόσμος των σκιών, ο παλιός) Άδης, στην ορφική αντίληψη ήταν ο κόσμος των (αμύητων) σκιών (που περίμεναν για να «ενσωματωθούν» ξανά…).

Αλλά ο «μανιοδότης» Θεός, ο Οδηγός μας στον χώρο του ά-λογου, ήταν ταυτόχρονα αυτός που μας οδηγεί, μέσω της (λατρευτικής) παραφροσύνης στην Αλήθεια, και στο Φως… γι’ αυτό κι ο Βάκχος ο «μανιοδότης» (ήταν ταυτόχρονα «μανιολύτης» Θεός και) ταυτιζόταν με τον Οδηγό των Μυστηρίων (της Ελευσίνας, και όχι μόνο), τον Ίακχο, τον «μανιολύτη» (μέσω των Μυστηρίων), που μας οδηγεί στην Αληθινή Γη, στην Αληθινή (Υπερκόσμια) Ζωή…

Όπως και να ‘χει η συμμετοχή στις διονυσιακές (τελετουργίες και) γιορτές ήταν (αν όχι πνευματικά, τουλάχιστον ψυχολογικά) λυτρωτικές, κι αποκαθιστούσαν την ισορροπία, απομάκρυναν τις εντάσεις που δημιουργούσε η κοινωνική ζωή…

Με άλλα λόγια, οι γιορτές λειτουργούσαν σε πολλά επίπεδα, κι ο καθένας, ανάλογα με το επίπεδο εξέλιξής του, λάβαινε το ανάλογο μήνυμα… μυστικό, μυστηριακό, ψυχολογικό, ψυχοσωματικό…

Το Θέατρο

Το γεγονός ότι το Αρχαίο Θέατρο γεννήθηκε μέσα από τις διονυσιακές γιορτές είναι ιστορικά αποδεδειγμένο…

Ο Διθύραμβος (η εξύμνηση του Θεού, ο ύμνος προς τιμήν του Θεού Διονύσου), το σατυρικό δράμα, η τραγωδία, η κωμωδία, μολονότι διαφοροποιούνταν ως προς τον σκοπό τους και το περιεχόμενό τους, προέρχονταν από την ίδια βασική δομή της μίμησης, της αναπαράστασης του Θεϊκού, κι ανθρώπινου δράματος…

Σε πολλά έργα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη, αλλά και του Αριστοφάνη, «ήρωες» είναι ο Θεός (Διόνυσος κατ’ εξοχήν) αλλά κι άνθρωποι, που είναι «μορφές» του Θεού…

Οι «Βάκχες» του Ευριπίδη είναι το κατ’ εξοχήν έργο όπου μπλέκονται η Θεϊκή κι οι ανθρώπινες «μορφές»… Αλλά ακόμα και σε έργα όπου υπάρχουν μόνο άνθρωποι (ο Θεός είναι «Παρών») και ο σκοπός παραμένει ο ίδιος…

Η χρήση του προσωπείου έδειχνε στους θεατές πρώτα ότι ο άνθρωπος (σαν ατομικότητα) είναι «προσωπείο», κάτι ψεύτικο… και μετά, τον ατομικό ήρωα, την «προσωπικότητα»…

Η ίδια η ζωή είναι ένα θέατρο, κι όλοι είμαστε «ήρωες» στο θέατρο της ζωής…

Η συμμετοχή, με όποιο τρόπο (δημιουργός, ηθοποιός, θεατής…) σε μία θεατρική παράσταση, η μίμηση ανθρώπων και πράξεων (με την χρήση προσωπείων πάντα), έδειχνε ακριβώς στον θεατή (με τον ταυτισμό του θεατή με τους ήρωες), ότι όλοι ζούμε στο θέατρο (της ζωής) κι ότι όλοι μπορούμε να βρεθούμε στην μία ή στην άλλη κατάσταση (και πάντως οπωσδήποτε στην θέση του χορού που αντιπροσώπευε την κοινότητα)…

Το γεγονός ότι το θέατρο ήταν κάτω από την προστασία του Διονύσου, επέβαλε στους μεγάλους δραματουργούς να υιοθετήσουν και να τηρούν την Θεϊκή Τάξη, να υπηρετούν Αιώνιες Αξίες, όπως η Δικαιοσύνη, η Αλήθεια, κλπ…

Ο κόσμος του θεάτρου ήταν ένας ισορροπημένος, θεϊκός κόσμος, με αξίες, με προσανατολισμό, και με λύσεις… Η «λύση» δεν ήταν πάντα καλή (κατά τους ανθρώπους, το ανθρώπινο ατομικό συμφέρον), αλλά ήταν πάντα Δίκαιη και Αληθινή…

Βέβαια, το όλο πλαίσιο λειτουργίας του Θεάτρου στην Αρχαία Αθήνα, δεν απαγόρευε σε μεγαλοφυίες σαν τον Αριστοφάνη, να είναι ακόμα και «ασεβείς» (φαινομενικά), οξείς, ανατρεπτικοί… Όλα όμως εντάσσονται στην ζωή, ακόμα και η «ανατροπή»… όλα όμως λειτουργούν προς όφελος της Αλήθειας και της Δικαιοσύνης… κι έτσι «λειτουργικά» (συμπερασματικά) η θεϊκή τάξη παραμένει ασάλευτη…

Το Θέατρο (στην Αρχαία Αθήνα) ήταν πρώτα παιδαγωγικό, δίδασκε, λύτρωνε… και μετά ήταν οτιδήποτε άλλο… Οι θεατρικές παραστάσεις που γίνονταν στα Μεγάλα Διονύσια, και κρατούσαν κοντά μία εβδομάδα, ήταν μεγάλο γεγονός, όχι μόνο για την Αθήνα, αλλά για όλη την Ελλάδα… Τα αριστουργήματα των Ελλήνων (τραγωδίες και κωμωδίες) διατηρούν ακέραιο το «λειτουργικό» περιεχόμενο και την βαθύτερη ανθρώπινη σημασία τους ακόμα και για τους σημερινούς ανθρώπους… και την ανθρωπότητα, που έχει πολλά να διδαχτεί από τους Μεγάλους Έλληνες… Δικαιοσύνη, Αλήθεια, Αιώνιες Αξίες, που δυστυχώς όλοι μας έχουμε λησμονήσει…

Θεός και Άδης

Ο Διόνυσος σαν Προκοσμικός, Υπερβατικός, Υπερφυσικός, Θεός (του Υπερπέραν) ταυτίζεται, όπως είναι φυσικό, με τον Άδη, σαν Θεία Όψη, Κοσμικό Επίπεδο, και Χώρο των «νεκρών»…

Στα πλαίσια όμως της Ορφικής Θεολογίας και της Θιασικής ιδεολογίας (που αναφέρεται στις ορφικές κοσμοαντιλήψεις)), ο Διόνυσος είναι ο Φωτεινός Άδης, ο Χώρος των Μυημένων και των Λυτρωμένων, που θα ζουν στους Κόλπους του Θεού, στα Ηλύσια Πεδία, στους Νήσους των Μακάρων, στην Αληθινή Γη…

Η ιδέα του παλιού Άδη που γνωρίζουμε από τα Ομηρικά Έπη (στα έγκατα της γης, και στα τάρταρα), «διατηρείται» αλλά παίρνει νέο περιεχόμενο… είναι ο σκοτεινός χώρος των αμύητων ίσκιων… που περιμένουν στην σκιά της ζωής, για να ενσωματωθούν ξανά και να «επιστρέψουν» στη γη…

Η Ψυχολογία της Αβεβαιότητας

Πόσες φορές στη καθημερινότητα μας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με το άγνωστο, το απρόβλεπτο, το αβέβαιο; Η απάντηση είναι μια και ίδια για τους περισσότερους ανθρώπους. Πολλές και σε καθημερινή βάση, για μια πληθώρα πραγμάτων. Πόσο όμως επηρεαζόμαστε από αυτή την αβεβαιότητα;

Απλά καθημερινά γεγονότα μπορεί να αποκτήσουν γιγάντιες διαστάσεις, καθώς ο φόβος και η αγωνία για το άγνωστο μπορεί να μας κατακλύσουν, είτε στο πως θα ενεργήσουμε παίρνοντας αποφάσεις, είτε στην αναμονή κάποιου αποτελέσματος.

Τι είναι η Αβεβαιότητα;

Αβεβαιότητα ορίζεται ως η κατάσταση (state) ενός οργανισμού κατά την οποία δεν διαθέτει βασικές πληροφορίες για τον τρόπο, το χρόνο, την αιτία και το εάν ένα γεγονός έχει συμβεί ή θα συμβεί. Με απλά λόγια αβεβαιότητα είναι η κατάσταση που κάτι δεν είναι σωστά ή ολοκληρωμένα γνωστό.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η αβεβαιότητα περιλαμβάνει δύο βασικές πτυχές. Η μία είναι η έλλειψη πληροφοριών και η δεύτερη η αίσθηση της άγνοιας για το τι πρόκειται να συμβεί.

Η ανατομία της Αβεβαιότητας

Η αβεβαιότητα έχει συνδεθεί με την έννοια της περιπέτειας. Ενέχει κινδύνους και ρίσκο. Στην ανθρώπινη εμπειρία υπάρχει ένα ιδανικό επίπεδο αβεβαιότητας, κατά το οποίο το άτομο μπορεί να εξελιχθεί, να καλλιεργήσει τη γόνιμη περιέργεια του και ν’ ανακαλύψει το περιβάλλον γύρω του.

Οι άνθρωποι χρειάζονται κάποιες βασικές πληροφορίες για να δράσουν και να λάβουν αποφάσεις. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να προβλέψουν καθώς και να επηρεάσουν το περιβάλλον γύρω τους.

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες του πανεπιστημίου του Harvard, η μείωση της αβεβαιότητας μέσω της αναζήτησης και της λήψης περισσότερων πληροφοριών, βοηθά το άτομο να προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες πιο ομαλά. Αντίθετα, η έλλειψη αυτών των πληροφοριών συνήθως βιώνεται από το άτομο ως δυσφορική.

Πόσο επηρεάζει τη ζωή μας η Αβεβαιότητα;

Το γεγονός και μόνο ότι κάτι είναι αβέβαιο ή απρόβλεπτο προκαλεί τη περιέργεια και προσοχή του ατόμου σε σημείο που θα λέγαμε ότι μονοπωλεί το ενδιαφέρον του. Ειδικά εάν πρόκειται για κάποιο θέμα ή γεγονός που το άτομο αξιολογεί ως πολύ σημαντικό.

Για παράδειγμα όταν το επίπεδο της αβεβαιότητας είναι υψηλό σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας (οικονομικά, επαγγελματικά, προσωπικά, κ.α.) το άτομο υποφέρει και νιώθει μετέωρο. Σε αυτή την περίπτωση, θα αισθανθεί αγωνία και φόβο λόγω της άμεσης σύγκρουσης του με το άγνωστο.

Πολλές φορές αδρανοποιείται ή δρα παρορμητικά. Και οι δύο αυτές αντιδράσεις δεν ευνοούν τη ψυχική ισορροπία του ατόμου, καθώς ορίζεται από αισθήματα φόβου, θυμού και ανεπάρκειας.

Αντιμετώπιση της Αβεβαιότητας

Φανταστείτε μια ημέρα που όλα θα κυλούσαν με μηχανική ακρίβεια, προβλέψιμα και προκαθορισμένα. Τι περιθώριο εξέλιξης θα υπήρχε;

Η αβεβαιότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης, κανείς δεν μπορεί να την αποφύγει.

Το πρώτο κλειδί για την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας είναι η αποδοχή. Στη συνέχεια, η απόλυτη συγκέντρωση στο παρόν ως η μοναδική πηγή βεβαιότητας. Καθώς και η καλλιέργεια μιας προοπτικής που θα την βλέπει ως μια πρόκληση για εξέλιξη και ανακάλυψη νέων δυνατοτήτων.

Ωδή στην Αβεβαιότητα

“Αγκάλιασε την αβεβαιότητα σαν να ήταν σύντροφος σου, σαν συνοδοιπόρος σου. Δεν υπάρχει αντίδοτο στην αβεβαιότητα, να είσαι τολμηρός μαζί της και να την αγκαλιάσεις… Ο καιρός θα περάσει και η αβεβαιότητα θα δώσει τη θέση της στην βεβαιότητα. Κι άλλος καιρός θα περάσει και αυτή, η αβεβαιότητα θα επιστρέψει… Να είσαι τολμηρός μαζί της και να την αγκαλιάσεις. Έρχεται και φεύγει. Κατά κάποιο τρόπο ο στροβιλισμός της είναι αιτιοκρατικός (προκαθορισμένος). Μην είσαι ανόητος, να είσαι τολμηρός και να την αγκαλιάσεις.”

“Embrace uncertainty as if she was your partner, a fellow passenger of yours. There is no antidote to uncertainty, be bold with her and embrace it….Time will pass uncertainty will give her place to certainty, well more time will pass and she, uncertainty will come back….Be bold and embrace it, she comes and goes. In some way her swirl is deterministic. Don’t be a fool, be bold and embrace it.”

Ιστορία της Υπερπροσωπικής ψυχολογίας

Ο 20ος αιώνας σίγουρα ήταν ο αιώνας που έθεσε τις βάσεις για την επιστήμη της ψυχολογίας. Πρώτα ο Φρόυντ και η ψυναναλυτική σχολή προσπάθησαν να κατανοήσουν την ανθρώπινη σκέψη μέσω της θεωρίας της λίμπιντο και της θεωρίας των νευρώσεων. Στη συνέχεια το επόμενο ''κύμα'' της ψυχολογίας ήταν ο συμπεριφορισμός που έδωσε έμφαση στην ανθρώπινη συμπεριφορά και κατέδειξε το πόσο ισχυρή επίδραση έχει το περιβάλλον στην ανθρώπινη προσωπικότητα και το χαρακτήρα.

Το τρίτο ''κύμα'' ήρθε με τον ουμανισμό του Κάρλ Ρότζερς που αφήνοντας πίσω τον δογματισμό, τον πεσιμισμό της ψυχανάλυσης και την ''στέγνη'' ανάλυση της συμπεριφοράς προσέγγισε τον άνθρωπο με αποδοχή, ενσυναίσθηση και κατανόηση.

Ουμανιστική σχολή ψυχολογίας

Ένα σημείο σημαντικό στην εξέλιξη της ουμανιστικής σχολής ήταν οι θεωρίες του Αμερικανού ψυχολόγου Άμπραχαμ Μάσλοου σχετικά με τις εμπειρίες κορύφωσης (peak experiences) και η θεωρία της πυραμίδας των ανθρώπινων αναγκών που οδηγεί στην αυτοολοκλήρωση (self actualization).

Με τις θεωρίες του Μάσλοου, το πεδίο της ψυχολογίας μετακινήθηκε από την αποκλειστική μελέτη ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα γύρω από άτομα με υψηλό βαθμό αυτόλοκληρωσης - υψηλής λειτουργικότητας καθώς και στην μελέτη των εναλακτικών καταστάσεων συνείδησης και ειδικά των εμπειριών κορυφής (peak experiences).

Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α ο Μάσλοου και άλλοι ουμανιστές ψυχολόγοι όπως ο Τσαρλς Ταρτ, Τονυ Σουτεζ, Σταν Γκροφ, Κεν Ουιλμπερ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι και η ουμανιστική προσέγγιση (παρόλη την πρόοδο της), αλλά εν γένει και η ψυχολογία εν τω συνόλω, δεν συμπεριλαμβάνει στο γνωστικό και ερευνητικό πεδίο της σημαντικά κομμάτια της ανθρώπινης εμπειρίας όπως την πνευματικότητα, θρησκευτικές εμπειρίες, τις καταστάσεις εναλλακτικής συνείδησης, φαινόμενα εξωαισθητηριακής αντίληψης, εκστατικές καταστάσεις συνείδησης, εμπειρίες πέρα απο το εγώ, τον χώρο και τον χρόνο, εμπειρίες με αρχέτυπα, το τραύμα της γέννας και την περιγεννητική περίοδο και άλλες μη συνηθισμένες εμπειρίες.

Υπερπροσωπική ψυχολογία

Οι προαναφερθέντες ψυχολόγοι έθεσαν τις βάσεις της υπερπροσωπικής ψυχολογίας ίδρυσαν την πρώτη υπερπροσωπική επιστημονική εταιρία και εκδόσαν το πρώτο επιστημονικό περιοδικό της Υπερπροσωπικής ψυχολογίας τη δεκαετία 1970 στις Η.Π.Α.

Με αυτές τις ''κινήσεις επισημοποιήσης'' οι εμπειρίες υπερπροσωπικού τύπου τέθηκαν υπό έρευνα με επιστημονική μεθοδολογία και πλέον η ύπαρξη και η αξία τους δεν μπορούσαν να αγνοηθούν απο την επιστημονική κοινότητα που μέχρι τότε θεωρούσε ότι δεν μπορούσε να εξηγήσει είτε σαν σύμπτωμα ψυχοπαθολογίας είτε σαν φαντασιώσεις.

Προγενέστεροι ερευνητές της υπερπροσοπικής σχολής ψυχολογίας

Σαφώς πρίν την επίσημη δημιουργία της Υπερπροσωπικής σχολή της Ψυχολογίας, όπως ήταν αναμενόμενο και άλλοι ψυχολόγοι είχαν παρόμοιες ανησυχίες.

Ο Ουίλιαμ Τζέημς Αμερικάνος, ψυχολόγος των αρχών του περασμένου αιώνα, αναφέρθηκε στα έργα του στις εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης και μέσω πειραμάτων και παρατηρήσεών του, επινόησε τον ορισμό της υπερπροσωπικής εμπειρίας.

Τα επόμενα χρόνια, ο Κάρλ Γιούνγκ, ασχολήθηκε εκτενώς με τα υπερπροσωπικά ψυχικά φαινόμενα, δημιούργησε την θεωρία του συλλογικού ασυνειδήτου, την θεωρία των αρχετύπων, την θεωρία της συγχρονικότητας και επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον μυστικισμό, τον αλχημισμό, στις ανατολικές φιλοσοφίες και τα παραφυσικά φαινόμενα.

Ένας άλλος μαθητής του Φρόυντ, ο Ασσαντζίολι ψυχολόγος εξ Ιταλίας προσπάθησε και αυτός να επεκτείνει τα όρια της ανθρώπινης συνείδησης-προσωπικότητας πέρα απο τα περιορισμένα φροϋδικά όρια και αναγνώρισε την σημαντική σημασία της πνευματικότητας για την ανάπτυξη του ατόμου καθώς και την σημασία της ενδο-εξερεύνησης και αυτογνωσίας.

Ορισμός και κατηγορίες υπερπροσωπικών εμπειριών

Λόγω του σχετικά φαινομενολογικού - υποκειμενικού χαρακτήρα αλλά και της ποικιλίας των διαφορετικών εμπειριών μπορεί να προκληθεί κάποια σύγχυση καθώς η υπερπροσωπική ψυχολογία μελετά θέματα, φιλοσοφικά, και θρησκευτικά ακόμα φτάνοντας ως τον χώρο της υπερφυσικής και παραψυχολογίας.

Ο πρωτοπόρος ψυχίατρος Στανισλάβ Γκρόφ προσπάθησε να δώσει έναν ορισμό του τι είναι μια υπερπροσωπική εμπειρία:

The experiences that originate on this level (transpersonal) involve transcendence of our usual boundaries (our body and ego) and of the limitations of three-dimensional space and linear time that restrict our perception of the world in the ordinary state of consciousness. (Stanιslav Grof, Psychology of the future)

Η υπερπροσωπική ψυχολογία διαθέτοντας ένα πολύ μεγαλύτερο εύρος φαινομένων προς έρευνα θεωρεί ότι η ανθρώπινη συνείδηση δεν περιορίζεται μόνο στις διεργασίες του εγκεφάλου στην συνηθισμένη κατάσταση λειτουργίας του αλλά ότι μπορεί να κάμψει τους χωροχρονικούς, φυσικούς περιορισμούς και να κινηθεί σε πολύ ευρύτερα πεδία όπως οι εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης, το συλλογικό ασυνείδητο, φυλετικές και περιγεννητικές αναμνήσεις, ψυχοειδή φαινόμενα κ.α.

Κατηγορίες υπερπροσωπικών εμπειριών

Ο Στανισλάβ Γκρόφ προσπάθησε να ομαδοποιήσει τις υπερπροσωπικές εμπειρίες σε 3 κατηγορίες για την καλύτερη κατανόηση και οργάνωση τους:

• Εμπειρίες πέρα απο το εγώ και το δεδομένο χωροχρονικό σημείο (εμπειρίες ένωσης και ταύτισης με άλλους ανθρώπους, ζώα, φυτά, ένωση με τη γή ή το σύμπαν, ένωση με το θείο, προγονικές μνήμες, περιγεννητικές εμπειρίες κ.α)
• Εμπειρίες βασισμένες στο συλλογικό ασυνείδητο και επαφή αρχετυπικές μορφές
• Ψυχοειδή φαινόμενα, δηλαδή φαινόμενα που κάμπτουν τους υφισταμένους και γνωστούς νόμους της φυσικής (παραφυσικά φαινόμενα)

Εντάσσοντας και αυτές τις εμπειρίες η υπερπροσωπική ψυχολογία δίνει μια διευρυμένη οπτική και επεκτείνει την χαρτογραφία της ανθρώπινης συνείδησης.

Λόγω της σημαντικής υποκειμενικότητας των εμπειριών αυτών και της δυσκολίας τεκμηριώσεώς τους με ποσοστικά δεδομένα και αποτελέσματα η υπερπροσωπική ψυχολογία κατηγορήθηκε πολλές φορές σαν μη επιστημονική.

Ψυχομετρικά εργαλεία υπερπροσωπικής ψυχολογίας

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια διάφοροι ψυχολόγοι προσπάθησαν να ποσοτικοποιήσουν αυτές τις εμπειριές μέσω της κατασκευής διάφορων επιστημονικά έγκυρων ψυχομετρικών εργαλείων-ερωτηματολογίων όπως τα:

• 5D-ASC: Questionnaire for the assessment of altered states of consciousness,
• Psychometric assessment of the Hallucinogen Rating Scale,
• States of Consciousness Questionnaire
• Pahnke-Richards Mystical Experience Questionnaire.

Πλέον ένα άτομο που έχει κάποια εμπειρία υπερπροσωπικής φύσης και συγκεκριμένα εναλλακτικής καταστάσεως συνείδηση, μέσω αυτών των ερωτηματολογίων, μπορεί να ποσοτικοποιήσει την εμπειρία του-της, να βρεθούν ομοιότητες, διαφορές μεταξύ διαφόρων εμπειριών, ανάλυση των σημαντικών μεταβλητών-παραγόντων, ποσοτική ανάλυση των αποτελεσμάτων κτλ.

Έτσι προκύπτει ένας συγκερασμός των υπερβατικών εμπειριών (που μέχρι πρότινος θεωρούνταν στην καλύτερη περίπτωση σαν φαντασιώσεις) και των αυστηρών μεθοδολογιών της μοντέρνας ψυχολογικής έρευνας.

Μια άλλη οπτική υπερπροσωπικών εμπειριών

Πέρα απο την επιστημονική έρευνα και τις ποσοτικές μετρήσεις θα ήταν χρήσιμο να δούμε τις υπερπροσωπικές εμπειρίες και με μια άλλη οπτική. Αν κάποιος μελετήσει τις θρησκευτικές, πνευματικές παραδόσεις της ανθρωπότητας θα διαπιστώσει ότι αυτές βρίθουν απο υπερπροσωπικά μοτίβα.

Οι θρησκευτικές παραδόσεις είναι γεμάτες με ιστορίες που ξεπερνούν τον χωροχρόνο και την φυσική μας πραγματικότητα.

Και αν φαίνονται όλα αυτά μακρινά και ξένα αναλογιστείτε ότι και η παράδοση και ιστορία του Χριστιανισμού βρίθει από υπερπροσωπικές, υπερβατικές, μυστικιστικές εμπειρίες όπως: τα διάφορα θαύματα των Αγίων, η Αποκάλυψη του Ιωάννη, εμπειρίες επαφής με πνευματικά όντα (Χριστός, Παναγία, Άγγελοι), ένωση με το Θείο και άλλες ψευδοεμπειρίες.

Οι υπερπροσωπικές εμπειρίες πλουτίζουν την ανθρώπινη παράδοση - πολιτισμό και χωρίς αυτές ο κόσμος μας θα ήταν πολύ φτωχότερος. Τώρα με όλη αυτή την πρόοδο στην υπερπροσωπική ψυχολογία είναι απαραίτητο να ξαναδούμε αυτά τα φαινόμενα όχι σαν έκφραση ψυχοπαθολογίας αλλά σαν φαινόμενα που αξίζει να διερευνηθούν και να χρησιμοποιηθούν για το όφελος της ανθρωπότητας συνολικά.

Μόνο από τον εαυτό μας κινδυνεύουμε

Από έναν έρωτα μπορείς να ξεφύγεις πιο εύκολα. Από τον οίκτο όχι.

Ο κίνδυνος της συμπόνιας, της συμπόνιας με την έννοια του ρυπαρού οίκτου και όχι της φιλαλληλίας που εξευγενίζει τη ζωή, είναι εξουθενωτικός, ευνουχιστικός, παραμορφωτικός.

Είναι αδύνατον να πιστέψει κανείς πόσο πολλές, στενές σχέσεις βασίζονται σε τούτο το νοσηρό αίσθημα και μόνο, επιβιώνουν μέσα στον δικό του εγκλωβισμό, γι' αυτό και είναι γεμάτες από ακατανόητα σκοτάδια, αρνητικά αισθήματα, συγκρούσεις και αντιφάσεις, παρανοϊκούς διαλόγους.

Κομποδένουν και κουρελιάζουν τη γνώμη μας και την εκτίμησή μας προς τον εαυτό μας, μας μεταβάλλουν στα μάτια μας σε ένα ανεξέλεγκτο, ρευστό πράγμα.

Τις σχέσεις αυτές τις διαρρέει ο οίκτος.

Όχι η αγάπη, όχι η απολαυστική συνομιλία, όχι ο υγιής θαυμασμός και η γενναία αλληλοστήριξη, αλλά ο γλιστερός, σαν χυμένο βρώμικο λάδι, οίκτος και οι ενοχές που σέρνει μαζί του, αρρωστημένα και παραμορφωμένα τερατώδη μέλη.

Έτσι όπως κάποιοι ζητιάνοι, επιδεικνύοντας τους αποτρόπαιους ακρωτηριασμούς τους, μας κάνουν να νιώθουμε ένοχοι επειδή εμείς είμαστε γεροί και καταβάλλουμε το τίμημα που θα εξορκίσει την ατυχία.

Σ' αυτές λοιπόν τις σχέσεις δεν υφίσταται ισοτιμία.

Ο ένας πρέπει να είναι ισχυρός και ο άλλος αδύναμος, ώστε να προσφέρει ο ισχυρός και να απορροφάει, σαν αξεδίψαστη άμμος το νερό, ο διαρκώς αδύναμος.

Το δαιμονικό σ' αυτό το ζευγάρωμα είναι ότι στην πραγματικότητα η ισορροπία δυνάμεων είναι εντελώς ανάστροφη.

Δυνατός εδώ είναι ο αδύναμος και αδύναμο θύμα ο χαρακτηρισμένος – από τον αδύναμο – ισχυρός.

Τον ιστό της αράχνης τον πλέκει και τον τυλίγει ο δήθεν αδύναμος και μια μέρα θα ξυπνήσει ο δήθεν δυνατός, μυγάκι ακινητοποιημένο, αποδυναμωμένο και τυλιγμένο από την κολλώδη ουσία του.

Συμβαίνει συχνά σε ζευγάρια παντρεμένα, αλλά εκεί που κάτι τέτοιο φτάνει το έγκλημα είναι όταν συμβαίνει ανάμεσα σε παιδί και γονιό, παιδί και μάνα τις περισσότερες φορές.

Μια προσωπικότητα, όταν δεν αισθάνεται ισχυρή, ελεύθερη και αξιαγάπητη ώστε να εμπνεύσει αγάπη και αυθεντικούς δεσμούς, θα χρησιμοποιήσει στην πορεία το δόλωμα του οίκτου.

Θα προσπαθεί να είναι διαρκώς «αδύναμη», «δυστυχής», «άρρωστη», προκειμένου να κρατήσει κοντά της εκείνους που «είναι υποχρεωμένοι» να μένουν κοντά της και να τη νοιάζονται.

Ένα από τα μεγαλύτερα βασανιστήρια που έχει ανακαλύψει ο άνθρωπος, προκειμένου να δυναστεύει και να εκμεταλλεύεται το συνάνθρωπό του, είναι να του εμπνέει ενοχές.

Όταν αισθανόμαστε ενοχές, κατά βάθος θυμώνουμε με αυτόν που μας τις εμπνέει. Ακόμη και με το γονιό, ακόμη και με τον Θεό, εφόσον οι σχέσεις μαζί τους είναι τσιμεντωμένες με ενοχές.

Μπορεί να μη βρίσκουμε το σθένος να απομακρυνθούμε, ωστόσο τους θυμώνουμε διότι μας στερούν ό, τι πολυτιμότερο μας έχει χαριστεί: την ελευθερία μας. Μας κρατούν αλυσοδεμένους πάνω τους και μας ακινητοποιούν με απειλές.

Απειλές όχι εναντίον μας – αυτές θα ήταν πιο εύκολο να τις αντιμετωπίσουμε – αλλά εναντίον του κακόμοιρου του εαυτού τους.

Κυρίως: «Με βασανίζεις...» ή «Είσαι αχάριστος, αναίσθητος», ή «Θα με αρρωστήσεις, θα με πεθάνεις», ή «Εγώ για σένα θυσιάστηκα».

Μόνο από τον εαυτό μας κινδυνεύουμε, μόνο εκεί στο βυθό του βρίσκεται η Κόλαση και ο Παράδεισός μας, γι' αυτό και προς τα εκεί, προς τα μέσα, αξίζει να οδοιπορούμε.

Κάθε δρόμος, και ο πιο μακρινός, και ο πιο φιλόδοξος πνευματικά, από εκεί περνάει. Από εκεί περνάει ακόμη και η απάρνηση του εαυτού όταν την αποφασίσουμε.

Γι' αυτό θυμώνουμε όταν μας εμποδίζουν το μόνο δημιουργικό ταξίδι ζωής: να βρούμε τον εαυτό μας.

Νίτσε: Τι είναι ηθική; Γιατί υπάρχουν μη ηθικά φαινόμενα;

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: Οποιαδήποτε έννοια ενός «άλλου κόσμου» ή ενός «ανώτερου κόσμου» ή ενός «αληθινότερου κόσμου» ή ενός «άγνωστου κόσμου» αποτελεί ανάθεμα για τον Νίτσε.

 

Το γεγονός ότι δεν μπορούμε να γνωρίσουμε αυτό τον κόσμο δεν μας δίνει το δικαίωμα να πιστεύουμε ότι μπορούμε να γνωρίσουμε κάποιον άλλο, ανώτερο, πιο αληθινό κόσμο. Στο σημείο αυτό, ο Νίτσε κατακεραυνώνει τους απανταχού προφήτες, μάντεις και μελλοντολόγους, οι οποίοι λαχταρούν ένα άλλο, «πραγματικό» βασίλειο της ύπαρξης. Αν δεν γνωρίσουμε αυτή τη ζωή, πώς είναι δυνατόν να περιμένουμε ότι θα γνωρίσουμε το «άγνωστο»;

 

Ο Ηράκλειτος όμως έχει για πάντα δίκιο όταν λέει ότι το Είναι αποτελεί κενό αποκύημα της φαντασίας. Ο «φαινόμενος» κόσμος είναι ο μοναδικός: ο «αληθινός κόσμος» έχει απλώς μπει από πάνω…  (Το Λυκόφως των Ειδώλων, «Το «λογικό» στη φιλοσοφία»)

Επαναλαμβάνω: Ο αληθινός κόσμος, όπως κι αν έχει συλληφθεί ως τώρα – ήταν πάντα ο φαινομενικός κόσμος άλλη μια φορά. (Η Θέληση για Δύναμη)

Τρεις τύποι ανθρώπου ευθύνονται για την έλευση ενός «άλλου κόσμου» σ’ αυτόν εδώ:

Οι τόποι καταγωγής της έννοιας του «άλλου κόσμου»:

• Ο φιλόσοφος, που επινοεί έναν κόσμο του λογικού, όπου το λογικό και οι λογικές λειτουργίες είναι επαρκείς: αυτή είναι η καταγωγή του «αληθινού» κόσμου-
• ο άνθρωπος της θρησκείας, που επινοεί έναν «θεϊκό κόσμο»: αυτή είναι η καταγωγή του «αποφυσικοποιημένου, αντιφυσικού» κόσμου-
• ο ηθικός άνθρωπος, που επινοεί έναν «ελεύθερο κόσμο»: αυτή είναι η καταγωγή του «καλού, τέλειου, δίκαιου, άγιου» κόσμου. (Η Θέληση για Δύναμη)

Προκειμένου να γίνουν κατανοητά τα όσα λέγονται στο σημείο αυτό – όπως συμβαίνει και με τα περισσότερα πράγματα που λέει ο Νίτσε – πρέπει κάποιος να γονατίσει, όχι για να προσευχηθεί, αλλά για να μυρίσει τη γη από κοντά και με πιο εξασκημένη μύτη απ’ ό,τι μέχρι τώρα, να φανταστεί – να νιώσει – ότι ο κόσμος κάτω, πάνω και οριζοντίως δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά που του είχε μέχρι τώρα αποδώσει- δηλαδή, δεν είναι ούτε αληθής ούτε ψευδής, λογικός ή παράλογος, πραγματικός ή ψεύτικος, ελεύθερος ή ανελεύθερος. Καμιά από αυτές τις έννοιες δεν έχει εφαρμογή εδώ- τα πάντα είναι φυσικά, αδιάγνωστα, αναγκαία.

 

Η έννοια του «άγνωστου κόσμου» υπαινίσσεται ότι αυτός ο κόσμος είναι «γνωστός» σε μας (ως ανιαρός)- η έννοια του «άλλου κόσμου» υπαινίσσεται ότι ο κόσμος μπορεί να είναι αλλιώς – καταργεί την αναγκαιότητα και τη μοίρα (άχρηστο να υποτάσσεσαι, να προσαρμόζεσαι)- η έννοια του «αληθινού κόσμου» υπαινίσσεται ότι αυτός ο κόσμος είναι αναληθής, εξαπατητικός, ανέντιμος, μη αυθεντικός, μη ουσιαστικός – και κατά συνέπεια ένας κόσμος μη προσαρμοσμένος στις ανάγκες μας (δεν συνιστάται να προσαρμόζεσαι σ’ αυτόν καλύτερα να αντιστέκεσαι σ’ αυτόν). (Η Θέληση για Δύναμη)

 

Δεν υπάρχει «άγνωστος κόσμος», όπως ακριβώς δεν υπάρχει και «γνωστός κόσμος»· δεν υπάρχει «άλλος κόσμος» καθώς τίποτα δεν μπορεί να είναι άλλο από αυτό που είναι- δεν υπάρχει «αληθινός κόσμος» αφού αυτός ο κόσμος δεν είναι ποτέ μη αληθινός, εφόσον ο ανθρώπινος νους είναι εκείνος που δημιουργεί το διαχωρισμό ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψεύδος. Μ άλλα λόγια, η ίδια η ζωή ουδέποτε μπορεί να είναι μη αληθινή.

 

Ποιο είδος ανθρώπου θα διακήρυττε ότι ύπαρχε ένας «άλλος», «καλύτερος», «ανώτερος» κόσμος που μας περιμένει ή που μπορούμε να κατακτήσουμε;

Η απάντηση είναι πολύ απλή: όσοι μισούν αυτό τον κόσμο.

Δεν το λένε αυτό βέβαια «μηδέν», αλλά «επέκεινα» ή «Θεό» ή «αληθινή ζωή» ή νιρβάνα, λύτρωση, μακαριότητα… Αυτή η αθώα ρητορική από την περιοχή της θρησκευτικής-ηθικής ιδιοσυγκρασίας εμφανίζεται αμέσως πολύ λιγότερο αθώα από τη στιγμή που θα αντιληφθεί κανείς ποια τάση φοράει εδώ τον μανδύα των εξαίσιων λέξεων: η εχθρική προς τη ζωή τάση. (Αντίχριστος)

Ο χαρακτήρας του Διονύσου στη φιλοσοφία του Νίτσε αποκαλύπτει με μεγάλη σαφήνεια – λόγω του ότι ο Διόνυσος αποτελεί το αντίθετο άκρο – το είδος του μεταφυσικού ή θρήσκου ανθρώπου. Στο τέλος του βιβλίου Ίδε ο Άνθρωπος ο Νίτσε λέει, «Έγινα κατανοητός; – Ο Διόνυσος εναντίον του Εσταυρωμένου…» Ο Εσταυρωμένος εδώ δεν αντιπροσωπεύει τον ίδιο τον Χριστό αλλά τον θρήσκο άνθρωπο (όρος που περιλαμβάνει τους μεταφυσικούς και όλους τους ηθικολόγους).

 

Ο θρήσκος άνθρωπος επιθυμεί έναν άλλο κόσμο- ο Διόνυσος επιθυμεί αποκλειστικά και μόνο αυτό τον κόσμο. Γιατί; Επειδή μόνο αυτός ο κόσμος υπάρχει. Ο θρήσκος βλέπει αυτό τον κόσμο και υπόσχεται ανακούφιση από τα βάσανα- ο Διόνυσος θέλει να υποφέρει επειδή τα βάσανα είναι κομμάτι αυτού του κόσμου. Ο θρήσκος διατείνεται ότι ο κόσμος «οφείλει» να είναι διαφορετικός από αυτό που είναι- ο Διόνυσος λέει ότι ο κόσμος δεν μπορεί να είναι άλλος από αυτό που είναι. Αποτέλεσμα: ο θρήσκος αποστρέφεται αυτό τον κόσμο και αποζητά έναν άλλο- ο Διόνυσος αγαπά αυτό τον κόσμο και δεν αποζητά τίποτε άλλο. Ο θρήσκος προσεύχεται για κάτι καλύτερο, ανώτερο, πιο αληθινό, πιο ηθικό, πιο όμορφο- ο Διόνυσος χορεύει και τραγουδά μέσα στο όργιο αυτού που είναι.

Αυτό που μας διαφοροποιεί δεν είναι το ότι δεν επανευρίσκουμε Θεό ούτε στην ιστορία ούτε στη φύση ούτε πίσω από τη φύση – αλλά το ότι αντιλαμβανόμαστε αυτό που τιμήθηκε ως Θεός όχι ως «θεϊκό», αλλά ως αξιολύπητο, ως παράλογο, ως επιζήμιο- όχι μόνον ως πλάνη, αλλά ως έγκλημα εναντίον της ζωής… (Αντίχριστος)

Το τελευταίο που υπόσχομαι είναι να «βελτιώσω» την ανθρωπότητα. Δεν θα στήσω καινούργια είδωλα- ας μάθουν τα παλιά τι σημαίνει να έχουν πήλινα πόδια. Το αναποδογύρισμα των ειδώλων (είδωλα είναι η λέξη μου για τα «ιδεώδη») – αυτή είναι μάλλον η δουλειά μου. Η πραγματικότητα έχασε την αξία της, το νόημά της, την αληθοφάνειά της ακριβώς στον βαθμό που χαλκεύτηκε με ψέματα ένας ιδεώδης κόσμος… Ο «αληθινός κόσμος» και ο «φαινόμενος κόσμος» – μ’ άλλα λόγια: ο χαλκευμένος με ψέματα κόσμος και η πραγματικότητα… (Ίδε ο Άνθρωπος, «Πρόλογος»)

Η κατάφαση στη ζωή, ακόμα και όσον αφορά στα πιο αλλόκοτα και σκληρά προβλήματά της, η θέληση για ζωή, που γιορτάζει τη δική της ανεξαντλητότητα στη θυσία των ανώτερων τόπων της – αυτό ονόμασα εγώ διονυσιακό… (Το Λυκόφως των Ειδώλων, «Τι οφείλω στους αρχαίους»)

…Ένα τέτοιο πνεύμα που έχει γίνει ελεύθερο στέκεται με χαρούμενη και γεμάτη εμπιστοσύνη μοιρολατρεία μέσα στο σύμπαν, με την πίστη πως μόνο το επιμέρους είναι απορριπτέο, πως μέσα στο όλον όλα σώζονται και επιβεβαιώνονται. Είναι ένα πνεύμα που δεν αρνείται πια… Αλλά μια τέτοια πίστη είναι η ύψιστη όλων των πίστεων που μπορούμε να διανοηθούμε: τη βάφτισα με το όνομα Διόνυσος. (Το Λυκόφως των Ειδώλων, «Ακροβολισμοί ενός παράκαιρου ανθρώπου»)

 

Ο θρήσκος έχει «πίστη» ότι αυτός ο κόσμος θα γνωρίσει τη λύτρωση, θα εξαγνιστεί, θα αλλάξει. Η πίστη του στηρίζεται σ’ αυτό που δεν είναι εις βάρος αυτού που είναι. Ο Διόνυσος, το αντίθετό του, έχει πίστη στη βεβαιότητα αυτού που είναι, στην αποδοχή αυτού που είναι επειδή αυτό το είναι δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι. Ο θρήσκος θέλει κάτι άλλο. Ο Διόνυσος θέλει αυτό· ΑΥΤΟ και τίποτε άλλο.

Ο θεός εκφυλισμένος σε αντίφαση προς τη ζωή, αντί να είναι λάμπρυνσή της και αιώνιο Ναι της! Ο Θεός να εκφράζει την έχθρα προς τη ζωή, τη φύση, τη θέληση για ζωή! Ο Θεός να είναι η φόρμουλα για κάθε συκοφάντηση του «εντεύθεν», για κάθε ψέμα σχετικά με το «εκείθεν»! Ο Θεός ως θεοποίηση του μηδενός, ως θέληση για μηδέν που εκφράζεται με άγια λόγια!… (Αντίχριστος)

Κουνταλίνι: Η αφύπνιση της Μαγικής Δύναμης

Η αφύπνιση της Κουνταλίνι είναι ένα κεντρικό ζήτημα στην Σύγχρονη μαγεία, και έχει αφομοιώσει την κεντρική της έννοια από την Αυθεντική Ταντρική πηγή της Ενέργειας Κουνταλίνι.

Αν και αυτή η έννοια παρουσιάστηκε στον Δυτικό Αποκρυφισμό από Θεοσοφιστές όπως ο Alice Bailey και ο C.W Leadbeather, χρειάστηκαν τα λεπτομερή γραπτά των Arthur Avalon & Aleister Crowley για να ξεκινήσει η αναζήτηση της ενέργειας Κουνταλινι και της εμπειρίας από μεγάλους αριθμούς Αποκρυφιστών.

O Crowley συγκεκριμένα ήταν εκείνος που παρέδωσε μία σύνθεση Δυτικών και Ανατολικών πρακτικών Μαγείας ως κληρονομιά στους Μελλοντικούς Αποκρυφιστές με μία αναλυτική προσέγγιση της εμπειρίας της Κουνταλίνι, αναγνωρίζοντάς την ως την «Κεντρική Μαγική Δύναμη» στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι ενθουσιώδεις πειραματισμοί του Crowley με Απαγορευμένες ουσίες και Σεξουαλική μαγεία ήταν μια κραυγή απόσπασης από τον «Πνευματικό Ασκητισμό» που εξασκούσαν πολλοί από τους ομοϊδεάτες του. Και ενώ η Πνευματικότητα αντιμετωπιζόταν εν γένει με Φιλοσοφικούς όρους που απέρριπταν την Σωματική εμπειρία, ο Crowley έθεσε τα θεμέλια μίας Δυτικής προσέγγισης για την ανάπτυξη που συνδύαζε τον Ψυχικό μα και τον σωματικό τομέα της εμπειρίας.

Ήταν η δεκαετία του 60’ και η άφιξη της «Ψυχεδελικής Εποχής» που αυτή η προσέγγιση έγινε ευρέως διαδεδομένη και έτυχε σοβαρής προσοχής. Αυτή η δεκαετία έκρυβε τις απαρχές εκείνου που ο Τίμοθι Λίρι ονόμαζε «Ηδονική Τεχνολογία» – η ανακάλυψη της απόλαυσης αντί του περιορισμού μέσα από τις απαγορευμένες ουσίες, την ανεπτυγμένη σεξουαλικότητα, τον χορό, την μουσική , την γιόγκα κ.α! Η «Ψυχεδελική Εποχή» έφερε επίσης μία «Απόκρυφη Αναγέννηση» με συγκεκριμένο ενδιαφέρον σε Ηδονιστικές τεχνικές Μαγείας όπως το Τάντρα και το «Θέλημα», την μαγική σέκτα του Crowley.

Μέσα από αυτή την Συνειδησιακή έκρηξη επήλθαν και οι εξελίξεις στην μαγική θεώρηση και πρακτική της δεκαετίας του 1970, και συγκεκριμένα στην Έκθεση του Kenneth Grant για τον Crowley,τις Ταντρικές διδαχές και την εργασία του Austin Osman Spare. «Θεληματικά» περιοδικά της εποχής όπως τα SOThIS, Agape & New Equinox μετέδωσαν σημεία κλειδιά για την εξέλιξη των Μαγικών πρακτικών και διδαχών. Η Ενσυναίσθηση της φυσιολογικής φύσης των έντονων καταστάσεων συνειδητότητας εξαπλωνόταν και η Μαγεία αντιμετωπιζόταν ως μία προσέγγιση για την ανάπτυξη που συνδύαζε εσωτερική – πνευματική εμπειρία και σωματική συνειδητότητα. Έτσι, απο την δεκαετία του 60 η αφύπνιση της Κουνταλίνι έχει μετατραπεί σε μία εμπειρία που αναζητούν πολλοί από τους Δυτικούς Αποκρυφιστές.

Η Μαγεία είναι ένας απο τους μεγάλους πυρήνες, και η Γιόγκα είναι ακόμη ένας απο αυτούς. Υπάρχει μεγάλο πλήθος πληροφοριών που έχουν γραφεί για το ζήτημα της Κουνταλινι που ποικίλουν ανάμεσα στις εξαιρετικά τεχνικές γραφές συγγραφέων όπως ο Kenneth Grant σε δημοφιλείς εργασίες της Κουνταλίνι-Γιόγκα και ερωτικά εγχειρίδια Τάντρα.

Όπως και με άλλα Αποκρυφιστικά θέματα, υπάρχουν πλέον πάρα πολλά βιβλία που έχουν γραφεί για το ζήτημα όμως φαίνεται πως τα περισσότερα γράφηκαν αναλύοντας την θεωρία και όχι μέσα από την εμπειρική διαδικασία του συγγραφέα. Αυτό οδήγησε σε σύγχυση και παρανόηση όσον αφορά την πραγματική φύση της Κουνταλίνι και την εμπειρία που ακολουθεί η αφύπνισή της. Η δύναμη της εμπειρίας της εναλλαγής της Συνειδητότητας σε διαφορετικούς βαθμούς φαίνεται πως αναγνωρίζεται ευρέως όμως μερικοί συγγραφείς προειδοποιούν και εφιστούν την προσοχή σε κάποιον που θέλει να εξασκήσει την Κουνταλίνι Γιόγκα, ενώ άλλοι δίνουν την εντύπωση πως μερικές βασικές ασάνα και ένας πρόθυμος σύντροφος είναι τα μοναδικά που θα χρειαστεί για να ανακαλύψει την πραγματική ανεξάντλητη πηγή ενεργειακής ροής του.

Πολλά από τα Πνευματικά μοντέλα που αναζητούν να εξηγήσουν τα φαινόμενα της Κουνταλίνι την τοποθετούν στην ύπαρξη των Κοσμικών εσωτερικών σφαιρών και των ψυχικών κέντρων – των Τσάκρας. Η Κουνταλινι σε αυτά τα συστήματα θεωρείται ως η διαδικασία της Πνευματικής Αφύπνισης.

Παράγοντες Ενεργοποίησης Κουνταλίνι

Περιγράφοντας τις παρενέργειες των έντονων εναλλαγών συνειδητότητας διαπιστώνουμε πως αυτή η ενεργοποίηση δεν έρχεται με γραμμικό τρόπο μέσα από κάποιους παράγοντες που είναι και η ουσιαστική αιτία της εμπειρίας αλλά μάλλον οι παράγοντες λειτουργούν ως μοτίβα διευκόλυνσης της αφύπνισης της ενέργειας Κουνταλίνι. Όταν κάτι τέτοιο συμβαίνει αυθόρμητα δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τα μικροσκοπικά μοτίβα που το ενεργοποιούν. Αυτή η ενεργοποίηση της ενέργειας θα μπορούσε να είναι το τελικό σπινθήρισμα που θα επιτρέψει όλες αυτές τις διαφορετικές μικροσκοπικές αλληλεπιδράσεις στο σύστημα του ατόμου που θα του επιτρέψει να περάσει το κατώφλι, μεταλλάσσοντας την συνειδητότητά του.

Τεχνικές όπως Της Γιόγκα και της Μαγείας, οι διαφορετικές εκδοχές απόκτησης γνώσης, οι σωματικές ασκήσεις όπως η Χάθα Γιόγκα, το Τάι Τσι, η τελετουργική μαγεία, ο Διαλογισμός κ.α μπορούν να επιφέρουν αυτή την ενεργοποίηση. Αυτή η μεταμορφωτική εμπειρία μπορεί να συμβεί αυθόρμητα ή και μέσα από μία σειρά πρακτικών εφαρμογών. Η Έντονη συναισθηματική φόρτιση και οποιαδήποτε τεχνική που επικεντρώνει την συνειδητότητα στο ερέθισμα, καθώς και ακραίες φυσιολογικές πτυχές αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την επίτευξη της εμπειρίας.

Οι εμπειρίες που σχετίζονται με την Κουνταλίνι είναι έντονα σωματο-κεντρικές και εμπεριέχουν ίσως μυϊκούς σπασμούς και αποπροσανατολισμό, καθώς και συναισθήματα πληρότητας ενέργειας. Πολλοί άνθρωποι που έχουν εξασκηθεί πάνω στο ζήτημα αναφέρουν μία παράξενη αίσθηση γύρω από την βάση της λεκάνης όπου βρίσκεται το Τσάκρα Muladhara. Η κουνταλίνι αναφέρεται συχνά με μυστικιστικούς και ποιητικούς όρους ως μία ανάβαση από την περιοχή της λεκάνης που διαπερνά και εισέρχεται στα τσάκρας που υπάρχουν κατά μήκος.

Τα παραδείγματα από τους παραπάνω παράγοντες έχουν ένα δυναμικό αποτέλεσμα στο ανθρώπινο νευρικό σύστημα. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως πολλοί τρόποι απόκτησης γνώσης χρησιμοποιούνται επίσης και σε βασανιστήρια αλλά και τον έλεγχο του νου όπως η στέρηση των αισθητήριων, η αυπνία και ο πόνος.

Ο Aldous Huxley στο βιβλίο του “Heaven and Hell” (1956) σημειώνει το πως οι πνευματικές αρχές των μυστικιστών επηρεάζει το Βιοσύστημά τους «Είναι ζήτημα ιστορικής καταγραφής το γεγονός πως οι ερευνητές πρέπει να εργαστούν συστηματικά για να διαφοροποιήσουν την σωματική τους χημεία με έναν τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσουν τις Εσώτερες προδιαγραφές που ευνοούν την πνευματική ενσυναίσθηση.»

Κουνταλίνι & Εξέλιξη

Η δραστηριότητα της Κουνταλίνι στην Ταντρική Κοσμολογία συσχετίζεται με την εξέλιξη των φυσικών μορφών, την διατήρηση του Φυσικού σύμπαντος και της πνευματικής εξέλιξης των όντων μετά την επιστροφή τους στο Brahma. Είναι το Jivatman, η σπίθα του Βραχμάνου μέσα στον κάθε άνθρωπο που κουβαλάει τις οδηγίες για την πνευματική μας ανύψωση. Ορισμένοι Δυτικοί επιστήμονες θεωρούν τώρα πιά την δομή του DNA-RMA ως γενετικά ισάξιο με το Jivatman. Αυτό κατά κάποιο τρόπο επιβεβαιώνει πως υπάρχει σε γενετικό επίπεδο η δυνατότητα βιώματος μίας εμπειρίας Κουνταλίνι η παρόμοιων εμπειριών. Είναι αξιοπερίεργο πως αυτή η διαπίστωση προήλθε μέσα από την ενδελεχή έρευνα της Σχιζοφρένειας. Οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί πάνω στα διαφορετικά σύνδρομα που τοποθετούνται κάτω απο την ταμπέλα της σχιζοφρένειας υποδεικνύουν πως οι εμπειρίες που περιγράφουν οι «ασθενείς» ομοιάζουν σε αρκετά σημεία με εκείνα τα φαινόμενα που περιγράφουν τα άτομα που βιώνουν μυστικιστικές εμπειρίες.

Παρ’ όλα αυτά, όταν ο «Μάγος» ή ο Σαμάνος επέρχεται σε κατάσταση εγρήγορσης, ο «σχιζοφρενής» παθαίνει παράκρουση. Αν ο γενετικός κώδικας παίζει ρόλο σε αυτή την ειδοποιό διαφορά, τότε θα πρέπει να υπάρχει σωρεία άλλων παραγόντων που προκαλούν στο άτομο αυτή την νευρολογική εξέλιξη- την Φώτιση, ή όπως αλλιώς μπορούμε να το ονομάσουμε. Αρκετοί άνθρωποι υποστηρίζουν πλέον πως το επόμενο εξελεγκτικό βήμα της ανθρωπότητας είναι η αφύπνιση της Συνειδητότητας.

Αυτή η θεώρηση είναι γνώριμη σε παρούσες μαγικές ιδέες όπως η «Συνειδητότητα Gestalt» και σε νεωτεριστικά επιστημονικά παραδείγματα όπως εκείνα που αναπτύχθηκαν από τους Rupert Sheldrake (Μορφογενετικά Πεδία), David Bohm (Θεωρία του Holoverse) και του Timothy Leary. Tο μοντέλο του Leary για το 8-Κύκλωμα της Νευρολογικής εξέλιξης συγκεκριμένα παρέχει έναν διαφορετικό τρόπο ερμηνείας της διαδικασίας. Η Θεωρία του Leary αναφέρει πως αφού ο σχεδιασμός του Νευρολογικού συστήματος είναι κωδικοποιημένος με την δομή DNA-RNA Τότε η εξέλιξη των ανθρώπων σε νευρολογικό επίπεδο εμπεριέχεται εντός του ατόμου. Καθώς το άτομο εξελίσσεται υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι κατά τις οποίες ο Νους δέχεται αποτυπώματα γνώσης που εν συνεχεία μεταμορφώνονται σε βασικά στοιχεία μεταγενέστερης μάθησης.

Τα πρώτα τέσσερα κυκλώματα διασφαλίζουν Γενετική μετάδοση και ποικιλία καθιστώντας την Ανθρωπότητα ένα Αέναο Είδος. Τα επόμενα τέσσερα κυκλώματα είναι τα κλειδιά του DNA-RNA που θα ξεκλειδώσουν την εξέλιξη και προσαρμογή του είδους. Αυτά τα τελευταία κυκλώματα ξεκλειδώνουν όταν οι εσωτερικές συνθήκες είναι διαχειρίσιμες. Αντιπροσωπεύουν καταστάσεις συνειδητότητας όπου όταν περάσει το εμπειρικό επίπεδο σε ένα αξιόλογο στάδιο μετατρέπονται σε προγράμματα, «ένα νέο είδος πραγματικότητας» μέσα από την οποία δρα το άτομο. Αν το κύκλωμα ανοίξει μία φορά τότε γίνεται ένα πανίσχυρο κίνητρο για επιπλέον πνευματική εξέλιξη.

Ποτέ δεν θα είμαστε «αρκετοί» γιατί η αξία μας δεν μετριέται με τέτοιους όρους

Ακούμε τη λέξη «αρκετός» να λέγεται τόσο συχνά στην κοινωνία μας. Και ειλικρινά, δεν πιστεύω ότι γνωρίζουν όλοι τι σημαίνει. Αρκετός για τι ακριβώς; Δεν είναι καν λογικό.

Για κάποιους λόγους, συνδέουμε τη λέξη «αρκετός» με την αξία – την αγάπη, την καριέρα, την αποδοχή. Λέμε στον εαυτό μας ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο μέτρο στο οποίο πρέπει να φτάσουμε, αυτό το ιδανικό που πρέπει να εκπληρώσουμε και συνεχώς αξιολογούμε τον εαυτό μας, σκεπτόμενοι ότι πρέπει να είμαστε και να πράττουμε με συγκεκριμένο τρόπο ώστε να μας προσέχουν, να μας φροντίζουν και για να βρούμε τις σχέσεις που επιθυμούμε.
  
Η αλήθεια είναι (όσο κι αν αυτό μας πληγώνει αρχικά) ότι ποτέ δεν θα είμαστε αρκετοί, επειδή αποτελεί ένα μη μετρήσιμο, αόριστο πράγμα. Θα υπάρξουν άνθρωποι που θα εκτιμήσουν τις ευαίσθητες ποιότητές σας και άλλοι που θα θαυμάσουν τα τραχιά σημεία του χαρακτήρα σας. Αν συνεχώς προσπαθείτε να αλλάξετε ανάλογα με το τι θέλουν οι άλλοι άνθρωποι, τότε ποτέ δεν θα νιώσετε ολόκληροι. Θα αλλάζετε συνεχώς σχήμα, τίποτε δεν θα είναι σταθερό.

Αν αρχίσουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που δεν μας εκτιμούν, ποτέ δεν θα είμαστε αρκετοί για κανέναν. Είμαστε άνθρωποι και κανείς σε αυτό τον πλανήτη δεν είναι τέλειος – σίγουρα όχι ο άνθρωπος που σας συμπεριφέρεται σύμφωνα με το μέτρο του αρκετού.

Συνεπώς, σταματήστε να προσπαθείτε να γίνετε γενικά καλύτερα για να φτάσετε το «αρκετό». Δεν βγάζει πουθενά το να μετράτε την αξία σας σύμφωνα με τους άλλους. Μην κρύβεστε. Μην αλλάζετε συνεχώς τον εαυτό, τις σκέψεις, τις αποφάσεις σας για ταιριάξετε στα στενά όρια του άλλου. Μην αλλάζετε με την ελπίδα να βρείτε την αγάπη (επειδή αυτό δεν είναι σίγουρα αγάπη).

Αν φτάσετε σε ένα σημείο όπου νιώθετε ότι δεν θα βρείτε ποτέ την αγάπη, όταν νιώθετε ότι δεν θα εκπληρώσετε εκείνο το γελοίο στάνταρ, να θυμάστε ότι δεν υπάρχει ιδανικό με το οποίο πρέπει να αναμετρηθείτε και να συγκριθείτε.

Και όταν συναντήσετε εκείνο τον άνθρωπο, δεν θα νιώθετε σαν να είστε λιγότεροι, μη αρκετοί ή ανεπαρκείς. Οι άνθρωποι που σας εκτιμούν δεν θα σας κάνουν να νιώθετε έτσι. Όσοι νοιάζονται για εσάς δεν θα θέλουν να αλλάξετε τίποτε στον εαυτό σας. Δεν θα προσπαθήσουν να σας πλάσουν σύμφωνα με την αντίληψη ενός «τέλειου», επειδή ήδη πιστεύουν ότι είστε.

ΠΛΑΤΩΝ: Ουδείς εκών κακός

Οι υπερβολικές ηδονές και οι υπερβολικές λύπες πρέπει να καταταγούν στις μεγαλύτερες ασθένειες της ψυχής.

Γιατί ο περιχαρής, ή ο περίλυπος άνθρωπος στην άμετρη βιασύνη του να επιλέξει το ένα και να αποφύγει το άλλο, αδυνατεί να δει και να ακούσει το σωστό, καταλαμβάνεται από λύσσα και οι νοητικές του δυνάμεις μειώνονται στο ελάχιστο.…και όλα όσα προσάπτουμε σε όσους αδυνατούν να ελέγξουν τις ηδονές, κατηγορώντας τους, ότι έχουν επιλέξει να είναι κακοί, είναι μάλλον αδικαιολόγητα.

Κανένας δεν είναι με την θέλησή του κακός (Ουδείς εκών κακός).Ο Άνθρωπος γίνεται κακός από κάποια άσχημη κατάσταση του σώματός του και από λανθασμένη ανατροφή, από την οποία λείπει η ορθή εκπαίδευση.

Διότι σ΄ όλους τα πιο πάνω ελαττώματα είναι μισητά κι έρχονται δίχως αυτοί να το θέλουν. Από τις λύπες, επίσης, που προέρχονται από την κακή κατάσταση του σώματος, μπορεί να γίνει κακή η ψυχή…

Και η συνέχεια είναι τόσο, Επίκαιρη!…

Πέρα όμως απ΄ αυτά οι Πολιτείες που δημιουργούνται από Ανθρώπους σε τέτοια άσχημη κατάσταση, καθώς και οι Δημόσιοι και ιδιωτικοί λόγοι που εκφωνούνται…είναι αναγκαστικά κακοί…

Έτσι αν δεν διδαχθούμε από πολύ μικροί τα μαθήματα που μπορούν να θεραπεύσουν τέτοιες Ασθένειες, τότε όλοι μας γινόμαστε ακούσια κακοί εξαιτίας αυτών των 2 λόγων (άσχημη κατάσταση του σώματός του και από λανθασμένη ανατροφή).

Γι’ αυτές τις ασθένειες δεν πρέπει να θεωρούμε υπεύθυνα τα παιδιά, αλλά πάντοτε περισσότερο του γονείς και αυτούς που τα αναθρέφουν…Οφείλουμε λοιπόν όπως και όσο ο καθένας μπορεί, μέσω αγωγής, πρακτικής εξάσκησης, και απόκτηση κατάλληλων γνώσεων (επιτηδευμένων μαθημάτων) να απαλλαγούμε από την κακία και να επιδιώκουμε το αντίθετο της.

Πλάτων, Τίμαιος

Η διασκέδαση είναι ένα αποτελεσματικό παυσίπονο, γιατί μιμείται την ευτυχία

Στην “πλάκα” που είναι η αγαπημένη ενασχόληση του σύγχρονου κόσμου, επικρατεί μια μεγάλη παρανόηση που μας απομακρύνει από την ευτυχία που ψάχνουμε: Συχνά, κάτι που μοιάζει με ευτυχία, στην πραγματικότητα δεν είναι!

Μπορούμε να παραβλέψουμε τη διαφορά ανάμεσα στην ευτυχία και στη διασκέδαση. Ανταλλάσσουμε την πραγματική ευτυχία με όπλα μαζικού περισπασμού: πάρτι, ποτό, φαγητό, ψώνια ή σεξ.

Βιολογικά μιλώντας, το να νιώθουμε καλά παίζει σημαντικό ρόλο στον μηχανισμό επιβίωσής μας. Τα μυαλά μας το χρησιμοποιούν σε συμπεριφορές επιβίωσης που δεν σχετίζονται με άμεσες απειλές. Για να το πετύχουμε αυτό, οι εγκέφαλοί μας πλημμυρίζουν τα σώματά μας με σεροτονίνη, ωκυτοκίνη και άλλα χημικά που μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα στη διάρκεια δραστηριοτήτων που θέλουν να μας ενθαρρύνουν να τις κάνουμε συχνότερα. Η αναπαραγωγή, ας πούμε, είναι θεμελιώδης για το είδος μας, αλλά το να ζεις χωρίς παιδιά δεν αποτελεί άμεσα κίνδυνο για τους μελλοντικούς γονείς. Χωρίς την απόλαυση που σχετίζεται μι το σεξ μια τόσο σημαντική λειτουργία επιβίωσης θα περνούσε απαρατήρητη. Το ζευγάρωμα μας δίνει απόλαυση – και αυτό κάνει το είδος μας να αναπαράγεται και να πολλαπλασιάζεται.

Η διασκέδαση, λοιπόν, είναι χρήσιμη, αλλά κάποιοι άνθρωποι την αποζητούν απεγνωσμένα, για να ξεφύγουν, γιατί φοβούνται τις δύσκολες σκέψεις τους. Υπ’ αυτήν την έννοια, η διασκέδαση που επιδιώκουν είναι σαν ένα παυσίπονο, για να απαλύνουν πόνο. Η διασκέδαση είναι ένα αποτελεσματικό παυσίπονο, γιατί μιμείται την ευτυχία, διακόπτοντας την αδιάκοπη σκέψη που πλημμυρίζει τους εγκεφάλους μας – για λίγο.

Μόλις η προσωρινή χαρά μας, όμως, εξασθενήσει, οι αρνητικές σκέψεις επιστρέφουν και μας κάνουν πάλι να υποφέρουμε. Έτσι, συνεχίζουμε, λοιπόν, να ζητάμε κι άλλη.

Ακριβώς όπως και με τα παυσίπονα, όταν η επήρεια του πρώτου πέφτει, πίνουμε ακόμα ένα, μέχρι, τελικά, η απλή λήψη παυσίπονων να μην μπορεί πια να αντιμετωπίσει τον πόνο. Τότε προσπαθούμε να βάλουμε πιο υπερβολικές απολαύσεις στη ζωή μας: εξτρίμ σπορ, πιο άγρια πάρτι και κάθε είδους διασκέδαση. Όσο περισσότερη η αδρεναλίνη, τόσο πιο γρήγορα εξασθενούν τα αποτελέσματα και τόσο πιο βαθιά βυθιζόμαστε στον πόνο. Όταν αυτός ο κύκλος γίνεται ανυπόφορος, κάποιοι καταφεύγουν σε μέτρα απελπισίας και αντιμετωπίζουν τον πόνο τους χημικά, χρησιμοποιώντας πραγματικά φάρμακα ή αλκοόλ, σε μια ύστατη προσπάθεια να βρουν γαλήνη στο μυαλό τους.

Καταφεύγοντας σε αυτή τη διασκέδαση για να ξεφύγουμε, αφήνουμε άλυτη την Εξίσωση της Ευτυχίας μας και αγνοούμε τα θεμελιώδη ζητήματα που μας κάνουν δυστυχισμένους. Η διασκέδαση, τότε, παρά τη βραχυπρόθεσμη χαρά που μας δίνει, ουσιαστικά μετατρέπεται σε εμπόδιο για την αυθεντική ευτυχία μας.

Η διασκέδαση, ωστόσο, δεν είναι μόνο κάτι κακό. Για την ακρίβεια, η διασκέδαση δεν είναι καθόλου κακή.

Μια συνετή χρήση της ευχαρίστησης είναι ένας διακόπτης έκτακτης ανάγκης που μας χαρίζει προσωρινά διαλείμματα γαλήνης, ώστε να μπορούμε να κάνουμε τη φωνή στο κεφάλι μας να χαλαρώσει. Όποτε νιώθετε τις σκέψεις στο κεφάλι σας να γίνονται αρνητικές, απολαύστε μια υγιή διασκέδαση – γυμναστείτε, ακούστε μουσική ή κάντε ένα μασάζ. Αυτό πάντα θα κλείσει για λίγο τον διακόπτη.

Μια ακόμα πιο συνετή χρήση της διασκέδασης είναι όταν προγραμματίζετε σταθερές δόσεις υγιών απολαύσεων, τις οποίες εγώ ορίζω ως απολαύσεις που δεν πληγώνουν τους άλλους ή τον ίδιο μας τον εαυτό. Η διασκέδαση, τότε, δεν είναι απλώς ένα παυσίπονο, είναι περισσότερο ένα συμπλήρωμα ευτυχίας που παίρνετε συστηματικά για να παραμείνετε υγιείς. Ως επιχειρηματίας, έμαθα ότι μπορούμε να βελτιώσουμε μονάχα ό,τι μπορούμε να μετρήσουμε. Έτσι, θέστε ως στόχο ένα ποσοστό διασκέδασης. Εγώ το κάνω! Έχω έναν καθημερινό στόχο ως προς τη μουσική κι έναν εβδομαδιαίο στόχο για τη γυμναστική μα και για άλλες ευχάριστες δραστηριότητες. Με αρκετή ευχαρίστηση στη ζωή σας, τα παρατεταμένα διαλείμματα γαλήνης εμποδίζουν το μυαλό σας να κυριεύει τις μέρες σας με αδιάκοπες αρνητικές σκέψεις.

Μην ξεχνάτε, όμως: Η διασκέδαση και οι απολαύσεις κάθε είδους είναι μια προσωρινή υπεκφυγή – μια κατάσταση άγνοιας. Μη μένετε ποτέ εκεί για μεγάλο διάστημα. Περάστε, όσο πιο γρήγορα γίνεται, στην πορεία σας για την αυθεντική, μακροχρόνια ευτυχία.

Οι αληθινοί ηλίθιοι ασπάζονται ένα σύστημα αξιών διαφορετικό από το δικό σας

Διότι οι αληθινοί ηλίθιοι –εκείνοι που δεν είναι και δε θα γίνουν ποτέ φίλοι σας ασπάζονται ένα σύστημα αξιών διαφορετικό από το δικό σας, σύμφωνα με το οποίο τη συμπεριφορά που εσείς κρίνετε απαράδεκτη εκείνοι τη βρίσκουν απολύτως σωστή, ενώ η δική σας συμπεριφορά αντίθετα είναι εκείνη που… κ.λπ. Να ίσως η αλήθεια που είναι πιο δύσκολο να αποδεχτούμε, η πιο σκληρή, η πιο αφόρητη απ’ όλες τις αλήθειες που οφείλει να αποκαλύψει το βιβλίο αυτό, τα ανθρώπινα όντα δεν είναι πάντοτε ηλίθια κατά λάθος, κατά τύχη, λιγότερο ή περισσότερο, λόγω συνθηκών και ως εκ τούτου παρά τη θέλησή τους. Υπάρχουν συστημικοί ηλίθιοι.

Θλίβομαι που οι μοίρες μου ανέθεσαν το έργο της αποκάλυψης της εν λόγω αλήθειας, αλλά μια και όλοι μας υποφέρουμε εξαιτίας της, καλύτερα να δούμε τα πράγματα ως έχουν. Αυτό που αποκαλούμε γενικά ετερότητα δεν προσδιορίζει μόνο τις σωματικές, γλωσσικές και πολιτισμικές διαφορές που εμπλουτίζουν την ανθρωπότητα. Ετερότητα σημαίνει, επίσης, ότι υπάρχουν σε κάθε κοινωνία και σε κάθε κοινωνική διαστρωμάτωση, άτομα –όχι μόνο ένα, μεμονωμένο, αλλά έχει ακόμα και φίλους που συμφωνούν μαζί του τα οποία δε νοιάζονται καθόλου για τη συνοχή και τα οποία, αντί να έχουν ένα σύστημα αξιών διαφορετικό από το δικό σας, πράγμα που θα ήταν ενδιαφέρον, έχουν υιοθετήσει ως αξία την απουσία κάθε λογικής, δηλαδή, την απόλυτη ασυναρτησία. Αυτούς αποκαλώ συστημικούς ηλίθιους. Εάν αμφιβάλλετε για την ύπαρξή τους (πράγμα που έκανα μέχρι πρόσφατα), είμαι σε θέση να σας παρουσιάσω έναν απ’ αυτούς που δεν είναι ούτε βλάκας, ούτε τρελός, ούτε κακός, αλλά ξεχωρίζει στη δουλειά του (οι αληθινοί ηλίθιοι είναι σπάνια χαζοί). Αυτό το γνήσιο διαμάντι που είχα κάποτε την ευκαιρία να προσεγγίσω-δε θέλει να καταλάβει, παρόλο που διαθέτει τα μέσα, με άλλα λόγια εμμένει ηρωικά στην ίδια του την ηλιθιότητα.

Έτσι, η μεγάλη δυσκολία που συναντά ο ηθικοπλαστικός λόγος όταν απευθύνεται σε έναν ηλίθιο, όποιος κι αν είναι αυτός, είναι ότι προϋποθέτει μια ελάχιστη κοινή βάση πάνω στην οποία θα μπορούσαμε να συζητήσουμε προκειμένου να αξιολογήσουμε μαζί τις συμπεριφορές μας. Όμως, αντίθετα με αυτό που συμβαίνει με τα παιδιά και γενικότερα με εκείνους που συνδέονται μαζί μας μέσω κάποιων δεσμών αγάπης, οι ηλίθιοι δεν έχουν κανέναν λόγο ούτε να αποδεχτούν το σύστημα αξιών σας ούτε να κάνουν μια προσπάθεια για να το κατανοήσουν ώστε να το αμφισβητήσουν. Όταν υπάρχει απέναντί μας κάποιος που αρνείται ακόμα και την ιδέα της θέσπισης κοινών κανόνων, είναι αδύνατο να υπάρξει συνεννόηση, πράγμα που βυθίζει όλο τον κόσμο σε μια κατάσταση απόλυτης αδυναμίας. Γιατί οι ηλίθιοι δε θέλουν τη διαπραγμάτευση;

Η εν λόγω καταστροφή απορροφά κάθε προσπάθεια προκειμένου να υπάρξει ένας κάποιος διάλογος, διότι δεν υπάρχει πλέον ούτε εμπιστοσύνη ούτε καμία κοινή επιθυμία ανάμεσα στον ηλίθιο και σ’ εσάς. Συνεπώς, δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει διαπραγμάτευση, διότι δεν υπάρχει πλέον συνεννόηση ανάμεσα στους δύο κόσμους. Να γιατί η εξουσία (της λογικής, της ηθικής, του Θεού ή του ξέρω 'γω ποιου απόλυτου) έρχεται σε σύγκρουση με τον εαυτό της: παρόλο που συνιστά μια απέλπιδα απόπειρα για την επιδίωξη ενός άλματος, καταρρέει στο πεδίο της αλληλεπίδρασης. Ούτως ή άλλως, όταν κάνετε μάθημα ηθικής σε έναν ηλίθιο, του μιλάτε σε μια διάλεκτο την οποία δεν καταλαβαίνει. Οι δυσκαμψίες και οι αμφισημίες των γλωσσών καθιστούν τις παρεξηγήσεις μόνιμες μεταξύ των ανθρώπων. Λείπει, τη στιγμή του δράματος, η έλλειψη επικοινωνίας αποκτά κολοσσιαίες διαστάσεις.

Αλίμονο, υπάρχει και συνέχεια. Διότι οι αλληλεπιδράσεις μας δεν είναι μόνο γλωσσικές, περιλαμβάνουν μια ολόκληρη σειρά από αισθητηριακές εντυπώσεις (τόνος της φωνής, χειρονομίες, στάση σώματος, εξωτερική εμφάνιση, αλλά και διαδικασία της πέψης, επίδραση παλαιότερων εμπειριών κ.λπ.) τις οποίες καθένας ερμηνεύει προς κάθε κατεύθυνση, αντίθετη και αντιφατική ανάλογα το άτομο. Αυτή η γενική σημειωτική καθιστά, ας πούμε, ανεξέλεγκτη την πορεία που ακολουθούν τα άτομα εφόσον χάσουν το αίσθημα της κοινής ανθρώπινης υπόστασής τους. Τρέμω την ώρα που το γράφω: δεν υπάρχει τίποτε, υπό τις συνθήκες αυτές, που να μην είναι ικανοί να κάνουν.

Πολικός Αστέρας: η πυξίδα του Βορρά

Πολικός Αστέρας είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα α (άλφα) του αστερισμού Μικρά Άρκτος. Ο Πολικός Αστέρας έχει αποκληθεί «ο χρησιμότερος πρακτικά αστέρας στον ουρανό», επειδή βοηθά όχι μόνο τη ναυσιπλοΐα αλλά και την κάθε εύρεση του βορρά από ξηρά και θάλασσα στην οποιαδήποτε αστροφώτιστη νύχτα: βρίσκεται πρακτικά στο ίδιο σημείο οποιαδήποτε ώρα του 24ώρου και οποιαδήποτε στιγμή του έτους.

Το όνομα αυτό, όπως και το συνώνυμο «Αστέρι του Βορρά», προέρχεται από μία προσωρινή κατάσταση: το γεγονός ότι στην εποχή μας απέχει μόνο περί τα 40 λεπτά του τόξου από τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο, οπότε όλοι οι αστέρες στον ουρανό φαίνονται να περιστρέφονται (να περι-πολούν) γύρω του. Μάλιστα η γωνιακή του απόσταση από τον πόλο θα μειώνεται μέχρι το έτος 2100, οπότε θα φθάσει σε ένα ελάχιστο 26,5 λεπτών και μετά θα αρχίσει να αυξάνεται.

Σε οποιοδήποτε λοιπόν σημείο του βορείου ημισφαιρίου κι αν βρισκόμαστε, μπορούμε να τον διακρίνουμε και, πολύ απλά, φέρνοντας μια κάθετη νοητή γραμμή προς τον ορίζοντα, να μπορούμε να προσδιορίσουμε, ουσιαστικά με μεγάλη ακρίβεια, τον πραγματικό βορρά.

 

Αυτή η γειτνίαση με τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο ωστόσο είναι περιοδική: ακολουθεί την κίνηση του γήινου άξονα που ονομάζεται μετάπτωση. Μετά από 25.000 χρόνια περίπου θα υπάρξουν και πάλι λίγοι αιώνες κατά τους οποίους ο Πολικός Αστέρας θα δικαιολογεί το όνομα αυτό.

Η σύγχρονη Αστρονομία και Αστροφυσική μας πληροφορεί ότι ο Πολικός Αστέρας είναι ένας φωτεινός υπεργίγαντας επιφανειακής θερμοκρασίας 7.200 K με απόλυτο μέγεθος -3,64 (δηλαδή στην πραγματικότητα είναι 2.200 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο!) που απομακρύνεται από το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 17 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Η μάζα του είναι εξαπλάσια της ηλιακής και ο όγκος του 27.000 φορές μεγαλύτερος του ηλιακού. Πρόκειται για τριπλό αστέρα: ο πρώτος συνοδός του, Polaris B, ένας κίτρινος νάνος (φασματικού τύπου F3 V), ανακαλύφθηκε από τον Ουίλιαμ Χέρσελ το 1780 και αποτελεί ένα καλό «τεστ» για ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο διαμέτρου 6 εκατοστών σε μεγέθυνση 80 φορές, καθώς έχει φαινόμενο μέγεθος 9 και απέχει 18 δευτερόλεπτα του τόξου από τον κυρίως Πολικό (ή 380 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Το 1929 ανακαλύφθηκε φασματοσκοπικώς η ύπαρξη του δεύτερου συνοδού, επίσης νάνου αστέρα, του Polaris Ab ή α UMi P ή α UMi a. Η απόσταση του συνοδού αυτού από τον κύριο αστέρα είναι «μόνο» 3 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα.

Επιπλέον, ο κυρίως Πολικός χαρακτηρίζεται και ως ελαφρότατα μεταβλητός αστέρας, συγκεκριμένα κηφείδης με πλάτος ταλαντώσεων μόλις 0,03 του μεγέθους (περί το έτος 1900 ήταν 0,15 του μεγέθους ή 8%, αλλά μειώθηκε γρήγορα μετά τα μέσα του εικοστού αιώνα). Μάλιστα είναι ο πλησιέστερος στη Γη κηφείδης. Η περίοδος μεταβολής είναι 3 ημέρες 23 ώρες 17 λεπτά (3,97 ημέρες), αυξανόμενη κατά 8 δευτερόλεπτα ανά έτος. Πρόσφατες έρευνες εξάλλου υποδεικνύουν ότι ο αστέρας είναι 2,5 φορές φωτεινότερος κατά μέσο όρο σήμερα από ό,τι την εποχή του Πτολεμαίου. Ο αστρονόμος Edward Guinan θεωρεί ότι «αν είναι πραγματική, η μεταβολή αυτή είναι εκατονταπλάσια σε ταχύτητα από αυτή που προβλέπουν οι σημερινές θεωρίες για την αστρική εξέλιξη».

Η μεγάλη φήμη του Πολικού Αστέρα δημιούργησε τη μόνιμη εντύπωση που έχουν πολλοί άνθρωποι ότι είναι και ο φωτεινότερος αστέρας στον ουρανό (σε φαινόμενο μέγεθος). Παρότι είναι σχετικώς φωτεινός και ξεχωρίζει καθώς δεν υπάρχουν άλλα φωτεινότερα άστρα στην περιοχή του, ο Πολικός απέχει πολύ από αυτή τη διάκριση, που στους αιώνες μας την κατέχει ο Σείριος. Ο Πολικός Αστέρας είναι στην πραγματικότητα μόλις ο 48ος σε φωτεινότητα.