ΣΜΥΡΝΑ ή ΜΥΡΡΑ
(φυτό, μύρρα)
μύῤῥα δὲ ἡ σμύρνα παρ᾽ Αἰολεῦσιν, ἀφ᾽ ἧς τὰ πολλὰ τῶν
μύρων ἐσκευάζετο
(Αθήν., Δειπνοσοφοσταί 1.1.155)
Σύμφωνα με τον μύθο, η Σμύρνα, κόρη ή εγγονή της Νύμφης Ωρείθυιας και του βασιλιά Θείαντα, γιου του Βήλου, που ζούσε στην περιοχή του Λιβάνου, ερωτεύτηκε τον πατέρα της. Τον άνομο αυτό έρωτα τής τον ενέβαλε η Αφροδίτη, γιατί δεν την τιμούσε, κάτι που συνήθιζε η θεά σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η παραμάνα της Ιππολύτη την έβαζε στον κοιτώνα του πατέρα της με σκεπασμένο πρόσωπο, ενώ σε εκείνον είχε πει ότι κοπέλα από αρχοντική γενιά ήθελε να βρεθεί μαζί του αλλά να μείνει άγνωστη. Όταν ο Θείαντας θέλησε να μάθει ποια ήταν η αρχόντισσα με την οποία κοιμόταν για δώδεκα νύχτες, κράτησε λαμπάδα. Ο πατέρας της την καταδίωξε με μαχαίρι και η Σμύρνα, ήδη έγκυος, παρακάλεσε τους θεούς να μην την αφήσουν ούτε στον κόσμο των ανθρώπων ούτε των νεκρών, και αυτοί τη μεταμόρφωσαν* στο δέντρο μύρρα. Δέκα μήνες μετά ο φλοιός του δέντρου έσκασε και βγήκε από εκεί ένα όμορφο αγόρι, ο Άδωνης, τόσο όμορφο που το διεκδίκησαν δυο θεές, η Αφροδίτη και η Περσεφόνη (βλ. Άδωνης). Οι καρποί του δέντρου είναι τα δάκρυα της Σμύρνας.
Ενίοτε ως πατέρας της Σμύρνας αναφέρεται ο Κινύρας και ως μητέρα της η Κεγχρεΐς. Αυτή φαίνεται να ευθύνεται, σε άλλες εκδοχές του μύθου, για τον άνομο έρωτα της κόρης της, γιατί είχε παινευτεί ότι η κόρη της ήταν πιο όμορφη από την ίδια τη θεά της ομορφιάς. Όταν η Σμύρνα συνειδητοποίησε τον άνομο έρωτά της, θέλησε να κρεμαστεί αλλά η τροφός τη συμβούλευσε να αποδεχθεί και να ικανοποιήσει το πάθος της. Ο κορεσμός του πάθους έφερε την ντροπή και η Σμύρνα κρύφτηκε στο δάσος. Εκεί η Αφροδίτη τη μεταμόρφωσε σε δέντρο, γιατί λυπήθηκε το αθώο θύμα της ύβρεως της μητέρας της. Ο ίδιος ο πατέρας της και πατέρας του παιδιού της Κινύρας έσκισε τη φλούδα του δέντρου με το μαχαίρι του και ελευθέρωσε το μωρό ή ένας κάπρος με τους χαυλιόδοντές τους.
(Για τις διάφορες παραδόσεις και την ιστορία της Σμύρνας και του Άδωνη βλ. Απολλόδωρος 3.14.2**)
-------------------------------
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πόσο τυχαία είναι η επιλογή του ονόματος της παραμάνας; Το όνομα είναι, βέβαια, συνηθισμένο, όμως αναπόφευκτα προσκαλείται στη μνήμη η ιστορία ενός άλλου άνομου έρωτα, της Φαίδρας για τον προγονό της Ιππόλυτο και τον ρόλο της παραμάνας της βασίλισσας ως μεσολαβήτριας. Εξάλλου, και ο άνομος έρωτας της Σμύρνας για τον πατέρα της ήρθε ως τιμωρία από τη θεά, γιατί δεν την τιμούσε, όπως ακριβώς ο Ιππόλυτος.
*Σμύρνας μεταμόρφωση
Η οργή της Αφροδίτης (επειδή δεν την τιμούσε [η Σμύρνα]) την παρακίνησε να ερωτευτεί τον πατέρα της [Θείαντα, βασιλιά των Ασσυρίων], και με συνεργό την τροφό της εξαπάτησε τον πατέρα της και ενώθηκε μαζί του για δώδεκα νύχτες. Όταν εκείνος το κατάλαβε, τράβηξε το σπαθί του και την καταδίωξε· και η κοπέλα, τη στιγμή που ήταν να την πιάσει, προσευχήθηκε στους θεούς να εξαφανιστεί. Και επειδή οι θεοί τη λυπήθηκαν, τη μεταμόρφωσαν σε δέντρο, αυτό που ονομάζουν σμύρνα. Ύστερα από δέκα μήνες, το δέντρο έσκασε και γεννήθηκε το παιδί που πήρε το όνομα Άδωνις.
(Απολλόδωρος, 3.183-184)
**Βίος Σμύρνας και Αδώνιδος
[Ο Κινύρας] έφτασε στην Κύπρο με πολύ λαό, ίδρυσε την πόλη της Πάφου, παντρεύτηκε εκεί τη Μεθάρμη, κόρη του βασιλιά των Κυπρίων Πυγμαλίωνα, και απέκτησε τον Οξύπορο και τον Άδωνι, καθώς και κόρες, την Ορσεδίκη, τη Λαογόρη και τη Βραισία. Αυτές, εξαιτίας της οργής της Αφροδίτης εναντίον τους, έσμιξαν με ξένους άνδρες και πέθαναν στην Αίγυπτο. Ο Άδωνις, όταν ακόμη ήταν νέος, από την οργή της Άρτεμης εναντίον του, πέθανε στο κυνήγι χτυπημένος από έναν κάπρο. Ο Ησίοδος τον αναφέρει ως γιο του Φοίνικα και της Αλφεσίβοιαας, ενώ ο Πανύασσις τον θέλει γιο του Θείαντα, του βασιλιά των Ασσυρίων, που είχε και μια θυγατέρα, τη Σμύρνα. Η οργή της Αφροδίτης (επειδή δεν την τιμούσε) την παρακίνησε να ερωτευτεί τον πατέρας της, και με συνεργό την τροφό της εξαπάτησε τον πατέρα της και ενώθηκε μαζί του για δώδεκα νύχτες. Όταν εκείνος το κατάλαβε, τράβηξε το σπαθί του και την καταδίωξε· και η κοπέλα, τη στιγμή που ήταν να την πιάσει, προσευχήθηκε στους θεούς να εξαφανιστεί. Και επειδή οι θεοί τη λυπήθηκαν, τη μεταμόρφωσαν σε δέντρο, αυτό που ονομάζουν σμύρνα. Ύστερα από δέκα μήνες, το δέντρο έσκασε και γεννήθηκε το παιδί που πήρε το όνομα Άδωνις και το οποίο η Αφροδίτη, για την ομορφιά του, κρυφά από τους θεούς το έκρυψε σε λάρνακα, την οποία εμπιστεύτηκε στην Περσεφόνη. Εκείνη όμως, μόλις το είδε, αρνήθηκε να το δώσει πίσω. Όταν το ζήτημα τέθηκε στην κρίση του Δία, εκείνος χώρισε το έτος σε τρία μέρη και όρισε το ένα τρίτο του χρόνου ο Άδωνις να μένει μόνος του, το άλλο τρίτο με την Περσεφόνη και το τελευταίο τρίτο με την Αφροδίτη· ο Άδωνις όμως παραχώρησε σε αυτήν και το δικό του μέρος. Αργότερα, ο Άδωνις τραυματίστηκε θανάσιμα από αγριογούρουνο στο κυνήγι και πέθανε.
(Απολλόδωρος 3.9.2)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου