Το να κοιτάζετε το ηλιοβασίλεμα χωρίς την παρεμβολή της σκέψης, είναι πολύ δύσκολο

Αυτό το πρόβλημα είναι πολύ δύσκολο. Το να κοιτάξετε το ηλιοβασίλεμα χωρίς την παρεμβολή της σκέψης, απαιτεί τρομακτική πειθαρχία. Όχι την πειθαρχία της συμμόρφωσης, όχι την πειθαρχία της καταστολής ή του ελέγχου. Η λέξη «πειθαρχία» σημαίνει «μάθηση» -όχι συμμόρφωση, όχι υπακοή- μάθηση σχετικά με όλη τη διαδικασία της σκέψης και τη θέση της. Η άρνηση της σκέψης απαιτεί μεγάλη παρατήρηση. Και για να παρατηρεί κανείς πρέπει να υπάρχει ελευθερία. Μ’ αυτή την ελευθερία γνωρίζει κανείς την κίνηση της σκέψης και τότε η μάθηση είναι σε ενέργεια.

Τι εννοούμε όταν λέμε μάθηση; Όταν πάει κανείς στο σχολείο ή στο λύκειο, μαθαίνει ένα σωρό πληροφορίες, ίσως όχι τεράστιας σημασίας, πάντως μαθαίνει. Αυτό γίνεται γνώση κι από αυτή τη γνώση δρούμε, είτε στο τεχνολογικό πεδίο ή σ’ όλο το πεδίο της συνείδησης. Πρέπει λοιπόν να καταλάβει κανείς πολύ βαθιά τι σημαίνει η λέξη «μάθηση». Προφανώς η λέξη «μάθηση» είναι ένα ενεργό παρόν. Υπάρχει μάθηση όλη την ώρα. Όταν όμως αυτή η μάθηση γίνεται ένα μέσο συσσώρευσης γνώσης, τότε το πράγμα αλλάζει. Δηλαδή, έμαθα από μια περασμένη εμπειρία ότι η φωτιά καίει. Λυτό είναι γνώση. Το έμαθα και συνεπώς δεν πάω κοντά στη φωτιά. Έπαψα να μαθαίνω. Και οι περισσότεροι από μας. έχοντας μάθει, δρουν από αυτό το σημείο. Έχοντας μαζέψει πληροφορίες για τον εαυτό μας (ή για κάποιον άλλον), τις κάνουμε γνώση· τότε αυτή η γνώση γίνεται εντελώς σχεδόν στατική, κι από αυτή δρούμε. Συνεπώς, η δράση είναι πάντα παλιά. Η μάθηση, λοιπόν, είναι κάτι το τελείως διαφορετικό.

Αν κάποιος έχει ακούσει με προσοχή απόψε, έμαθε για τη φύση του φόβου και της ευχαρίστησης· το έμαθε, γι’ αυτό και από αυτό το σημείο δρα. Ελπίζω να βλέπετε τη διαφορά. Η μάθηση συνεπάγεται συνεχή δράση. Υπάρχει μάθηση ύλη την ώρα, κι αυτή η ίδια η πράξη της μάθησης είναι δράση. Η δράση δεν είναι ξέχωρη από τη μάθηση. Ενώ στους περισσότερους από μας, η δράση είναι ξεχωριστή από τη γνώση. Δηλαδή, υπάρχει η ιδεολογία ή το ιδανικό και σύμφωνα μ’ αυτό το ιδανικό δρούμε, επιδιώκοντας να συμμορφώσουμε τη δράση σ’ αυτό το ιδανικό. Συνεπώς, η δράση είναι πάντοτε παλιά.

Το να μαθαίνει κανείς, όπως και το να κοιτάει, είναι μια σπουδαία τέχνη. Τι συμβαίνει όταν κοιτάτε ένα λουλούδι; Βλέπετε το λουλούδι πραγματικά ή το βλέπετε μέσα από την εικόνα που έχετε γι’ αυτό; Αυτά τα δυο πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Όταν κοιτάτε ένα λουλούδι, ένα χρώμα, χωρίς να το ονομάζετε, χωρίς «μ’ αρέσει» ή «δεν μ’ αρέσει», χωρίς κανένα πέπλο ανάμεσα σε σας και στο πράγμα που βλέπετε σαν λουλούδι, χωρίς τη λέξη, χωρίς σκέψη, τότε το λουλούδι έχει ένα εκπληκτικό χρώμα και μια υπέροχη ομορφιά. Όταν όμως κοιτάτε το λουλούδι μέσα από τη βοτανολογική γνώση, όταν λέτε «είν’ ένα τριαντάφυλλο», έχετε κιόλας διαμορφώσει το κοίταγμά σας.

Το κοίταγμα και η μάθηση είναι μια τέχνη, αλλά δεν χρειάζεται να πάτε να τη μάθετε στο κολέγιο. Μπορείτε να τη μάθετε στο σπίτι. Μπορείτε να κοιτάξετε ένα λουλούδι και να ανακαλύψετε πώς το κοιτάτε. Αν είστε ευαίσθητος, ζωντανός, προσεκτικός, τότε θα δείτε ότι η απόσταση ανάμεσα σε σας και το λουλούδι εξαφανίζεται· και όταν αυτή η απόσταση εξαφανιστεί, βλέπετε το πράγμα τόσο ζωντανά, τόσο έντονα! Με τον ίδιο τρόπο, όταν παρατηρείτε τον εαυτό σας χωρίς αυτί) την απόσταση (όχι σαν «παρατηρητής» και «παρατηρούμενο»), τότε θα δείτε ότι δεν υπάρχει αντίφαση και συνεπώς ούτε σύγκρουση. Το κοίταγμα είναι μάθηση σχετικά με την ευχαρίστηση και συνεπώς ο νους δεν αιχμαλωτίζεται πια στο κυνήγι της. Τότε η ζωή έχει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα. Ζεις, δεν κυνηγάς την ευχαρίστηση.