ΚΗΦΕΑΣ
(αστερισμός)
Ο Κηφέας, βασιλιάς της Αιθιοπίας, είναι εγγονός του Ποσειδώνα, γιος του Βήλου, αδελφός του Δαναού και του Αίγυπτου, σύζυγος της Κασσιόπειας, πατέρας της Ανδρομέδας. Την κόρη του είχε υποσχεθεί στον αδελφό του Φινέα να πάρει γυναίκα του. Ωστόσο, οι συνθήκες δεν του επέτρεψαν να κρατήσει τον όρκο του.
Η γυναίκα του Κασσιόπεια τόλμησε να παινευτεί για την ομορφιά της και να συναγωνιστεί τις Νηρηίδες, καυχήθηκε μάλιστα ότι ήταν η ωραιότερη απ' όλες. Αυτό προκάλεσε την οργή των Νηρηίδων, αλλά και του Ποσειδώνα που τις συμμερίστηκε. Για τιμωρία πλημμύρισε τη χώρα και έστειλε ένα κήτος που τη ρήμαζε. Και επειδή ο Άμμωνας χρησμοδότησε ότι η χώρα θα σωθεί από τη συμφορά αν η κόρη βασιλικού ζεύγους Ανδρομέδα δοθεί στο κήτος βορά, ο Κηφέας αναγκάσθηκε από τους Αιθίοπες να το πράξει και έδεσε την κόρη του σε βράχο*. Εκείνη την εποχή έφτασε ο Περσέας στη χώρα του Κηφέα, την Αιθιοπία ή κοντά στις όχθες του Ευφράτη, είδε τη δεμένη κόρη, την ερωτεύτηκε και συμφώνησε με τον Κηφέα να σκοτώσει το κήτος και να πάρει για γυναίκα του την Ανδρομέδα. Οι δυο άνδρες αντάλλαξαν όρκους ότι θα τηρήσουν τη συμφωνία, πόσο μάλλον που ο Κηφέας είχε υποσχεθεί την κόρη του στον αδελφό του Φινέα. Τελικά, ο Περσέας σκότωσε το κήτος, απελευθέρωσε την Ανδρομέδα και αντιμετώπισε τον Φινέα και όλους τους συνωμότες που κινήθηκαν εναντίον του -τους πέτρωσε δείχνοντάς τους το κεφάλι της Μέδουσας. (Απολλόδ 2.4) Η Κασσιόπεια μεταμορφώθηκε σε αστερισμό και το ίδιο και ο Κηφέας, ύστερα από πρόταση της Αθηνάς (Ερατοσθ., Καταστ. 15.36). Σαν αστερισμοί υπάρχουν στον ουρανό και η κόρη του Ανδρομέδα, ο σύζυγός της Περσέας και το κήτος (αστερισμός του Δράκοντος**).
Ο μυθογράφος Κόνωνας έδωσε μια ορθολογική ερμηνεία στον μύθο (Διηγ. 40), που προφανώς βασίζεται στην αντίδραση του ανθρώπου όταν βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης ή τρόμου, παγώνει, πετρώνει, στέκεται σαν απολιθωμένος. Πιο συγκεκριμένα:. Ο Κηφέας βασίλευε στην αρχαία Ιόππη που εκτεινόταν από τη Μεσόγειο μέχρι την Αραβία και την Ερυθρά θάλασσα. Την κόρη του Ανδρομέδα ήθελαν για σύζυγο ο επώνυμος ήρωας της Φοινίκης Φοίνικας και ο αδελφός του βασιλιά, ο θείος της Ανδρομέδας, Φινέας. Ο Κηφέας προέκρινε τον Φοίνικα αλλά χρειάστηκε να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στους δύο άνδρες· γι' αυτό σκηνοθέτησε μια αρπαγή. Θα άρπαζαν την Ανδρομέδα από ένα νησάκι, όπου η κόρη συνήθιζε να θυσιάζει στην Αφροδίτη, χωρίς όμως εκείνη να γνωρίζει τα σχέδιά τους. Έτσι, όταν το πλοίο του Φοίνικα, που το είχε ονομάσει Φάλαινα, άραξε στο νησί και ο Φοίνικας πήγε να την αρπάξει, η Ανδρομέδα άρχισε να φωνάζει δυνατά καλώντας σε βοήθεια. Από εκεί περνούσε τυχαία ο Περσέας που είδε τη σκηνή και έσπευσε να βοηθήσει την κόρη που ερωτεύτηκε ακαριαία. Αναποδογύρισε το πλοίο αφήνοντας άναυδους και πετρωμένους τους ναύτες από τη σύγχυση, πήρε μαζί του το κορίτσι και το παντρεύτηκε. Ύστερα βασίλεψαν ειρηνικά στο Άργος.
----------------------------
*Σε περιόδους κρίσης ή φυσικών καταστροφών, τις οποίες οι άνθρωποι απέδιδαν στην οργή κάποιου θεού, μαρτυρούνται ανθρωποθυσίες σε επίπεδο μυθολογικό. Συνήθως τα θύματα ήταν τα πιο επίλεκτα μέλη της κοινωνίας -γόνοι της βασιλικής οικογένειας, και μάλιστα ο πιο μικρός ή ο πιο όμορφος, συνήθως κοπέλες ανύπαντρες (Ιφιγένεια για τον απόπλου των Αχαιών, Πολυξένη για την επιστροφή Αχαιών από την Τροία, Μενοικέας, γιος του Κρέοντα, για να σωθεί η Θήβα από τους Επτά, Μακαρία, κόρη του Ηρακλή, για την νίκη εναντίον του Ερεχθέα, οι Κορωνίδες για να σωθεί ο Ορχομενός από λοιμό κ.ά), όπως ακριβώς στις ζωοθυσίες επιλέγονταν ζώα τα οποία ξεχώριζαν για κάτι, για τα κέρατα, για το γυαλιστερό τρίχωμα, επειδή ήταν νεογέννητα κλπ. Τα ιεροποιημένα αυτά θύματα καλούνταν να παίξουν τον ρόλο του φαρμακού και του καθάρματος που καθαίρει την κοινότητα από τις «αμαρτίες» της οι οποίες προκάλεσαν την οργή του θεού. Η τάξη αναδύεται και πάλι μέσα από την περιοδική αταξία του φόνου. Η παρέμβαση του χρησμού, που εξηγεί την απαίτηση του θεού για εξιλασμό, θα πρέπει να είναι μεταγενέστερη προσθήκη σε εποχή που οι ανθρωποθυσίες είχαν λησμονηθεί και η θρησκεία συνδεόταν με την ηθική.
**Αστερισμός του Δράκοντα
Οὗτός ἐστιν ὁ μέγας τε καὶ δι' ἀμφοτέρων τῶν Ἂρκτων κείμενος· λέγεται δὲ εἶναι ὁ τὰ χρύσεα μῆλα φυλάσσων, ὑπὸ δὲ ῾Ηρακλέους ἀναιρεθείς· ᾧ καὶ ἐν τοῖς ἄστροις τάξις ἐδόθη δι' Ἣραν, ἣ κατέστησεν αὐτὸν ἐπὶ τὰς Ἑσπερίδας φύλακα τῶν μήλων· Φερεκύδης γάρ φησιν, ὅτε ἐγαμεῖτο ἡ Ἣρα ὑπὸ Διός, φερόντων αὐτῇ τῶν Θεῶν δῶρα τὴν Γῆν ἐλθεῖν φέρουσαν τὰ χρύσεα μῆλα· ἰδοῦσαν δὲ τὴν Ἣραν θαυμάσαι καὶ εἰπεῖν καταφυτεῦσαι εἰς τὸν τῶν Θεῶν κῆπον, ὃς ἦν παρὰ τῷ Ἂτλαντι· ὑπὸ δὲ τῶν ἐκείνου παρθένων ἀεὶ ὑφαιρουμένων τῶν μήλων κατέστησε φύλακα τὸν ὄφιν ὑπερμεγέθη ὄντα· μέγιστον δὲ ἔχει σημεῖον· ἐπίκειται δὲ αὐτῷ Ἡρακλέους εἴδωλον, ὑπόμνημα τοῦ ἀγῶνος Διὸς θέντος ἐναργέστατον τῇ σχηματοποιίᾳ.
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,3
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου