Η κρίση είναι μια παροδική κατάσταση αποσταθεροποίησης του ατόμου όταν έρχεται αντιμέτωπο με μια απειλητική κατάσταση, την οποία αντιλαμβάνεται ως σημαντικό πρόβλημα που εκείνη τουλάχιστον την στιγμή δεν μπορεί ούτε να αποφύγει ούτε να επιλύσει με τις συνήθεις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων που διαθέτει (Caplan,1964).Συνήθως, πρόκειται για μια συναισθηματική απειλητική κατάσταση που συνδέεται με αλλαγές στις κοινωνικές συνθήκες στις οποίες το άτομο ζει.
Με άλλα λόγια, μία συναισθηματική απειλητική κατάσταση ή ένας συναισθηματικός κίνδυνος που αφορά οποιαδήποτε μεταβολή στις κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζει το άτομο, τέτοια ώστε να προκαλέσει αλλαγές στις προσδοκίες του από τον εαυτό του και στις σχέσεις με τους άλλους (Klein & Lindemann, 1961).
Η πιθανότητα δημιουργίας μιας κρίσης
Για να δημιουργηθεί μια κρίση, πρέπει να έχουμε ένα επικίνδυνο ή στρεσογόνο γεγονός, που δύναται με τη υποκειμενική αντίληψη του ατόμου ή την υποκειμενική εμπειρία του, να αποτελέσει πραγματικό κίνδυνο για αυτό. Η κρίση, όπως είναι αναμενόμενο, μπορεί να επιφέρει αναστάτωση, άγχος, αποδιοργάνωση και να διαταράσσει κάθε ισορροπία που έχει το άτομο. Το άτομο, με την σειρά του, βιώνει μία εσωτερική ένταση που μαζί με την αδυναμία του να αντιμετωπίσει το αναπάντεχο και στρεσογόνο γεγονός, δημιουργούν μία δυσπροσαρμοστικότητα. Η κρίση μπορεί να επέλθει, αν ένα πρόβλημα δεν μπορεί να επιλυθεί όπως το άτομο το έχει σχεδιάσει και φέρνει τέτοια αναστάτωση στο ίδιο που δεν μπορεί να συνεχίσει την ζωή του.
Στην συνέχεια το άτομο προσπαθεί να βρει τρόπους για να ανακουφίσει την ένταση που βιώνει ενώ γνωρίζει ότι η κρίση δεν είναι συνεχόμενη και μπορεί να ανατραπεί και να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε εμφανές το γεγονός ότι η κρίση και οι συνέπειές της είναι αποτέλεσμα της υποκειμενικής αντίληψης κάθε ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι ένα συγκεκριμένο γεγονός μπορεί να οδηγήσει σε κρίση ένα άτομο αλλά να μην επηρεάσει καθόλου κάποιο άλλο. Υπάρχουν, θα λέγαμε, μεγάλες ενδοατομικές διαφορές και ως προς την ένταση που βιώνει κάθε άτομο την κρίση, και ως προς ποια γεγονότα οδηγούν στην κρίση αλλά και ποιες τεχνικές θα ακολουθήσει για να αντιμετωπίσει κάθε κρίσιμη κατάσταση με την οποία έρχεται αντιμέτωπος.
Η κρίση και τα χαρακτηριστικά της
Η κρίση είναι αναμφισβήτητα ένα κομμάτι της ζωής όλων των ανθρώπων και όλοι αργά ή γρήγορα θα έρθουν αντιμέτωποι με μία κρίση και θα πρέπει να γνωρίζουν όχι μόνο πώς να την αντιμετωπίσουν, αλλά και τι επιπτώσεις θα έχει αυτή για την ζωή τους γενικότερα. Η πιο συνηθισμένη κρίση, που οι περισσότεροι άνθρωποι καλούνται να επιλύσουν, είναι συνυφασμένη με αλλαγές στις κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζει και τον επηρεάζουν αρνητικά.
Δεν υπάρχει φυσιολογική και μη φυσιολογική αντίδραση στην κρίση, αφού εξαρτάται κάθε φορά τόσο από το άτομο όσο και από τις καταστάσεις. Το σίγουρο κάθε φορά με την κρίση είναι ότι διαταράσσει και αναστατώνει τον φυσιολογικό ρυθμό ζωής του κάθε ατόμου.Κάθε κρίση που καλείται να αντιμετωπίσει ένα άτομο έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που τα συναντούμε σχεδόν σε κάθε κρίση. Η κρίση εξαρτάται από τα ψυχικά αποθέματα που διαθέτει ένα άτομο για να αντιμετωπίσει κάθε δύσκολη κατάσταση που έρχεται αντιμέτωπος. Η κοινωνική υποστήριξη που λαμβάνει το άτομο διαδραματίζει επίσης, ένα σημαντικό ρόλο για τον καθορισμό του τρόπου που θα επιλέξει το άτομο να επιλύσει μία κατάσταση κρίσης.
Τα άτομα προσπαθούν να διατηρήσουν μια κατάσταση συναισθηματικής ισορροπία και πασχίζουν με κάθε τρόπο να επιλύσουν κάθε δύσκολη κατάσταση που τους φέρνει δυσφορία. Κάποια άτομα ακολουθούν συγκεκριμένες στρατηγικές για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος ενώ άλλα έχουν έλλειψη στρατηγικών που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της πραγματικότητας της κρίσης. Κάθε κρίση είναι μια αδυναμία να διατηρηθεί σταθερή η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου.
Τα συμπτώματα μιας κρίσης
Κάθε φορά που το άτομο αντιμετωπίζει μία κρίση, διαθέτει τα κατάλληλα ψυχικά αποθέματα για να αντέξει τη συναισθηματική έλλειψη ισορροπίας. Κάθε κρίση μπορεί να επιφέρει αλλαγή και το άτομο πρέπει να είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο. Κάθε κρίση δύναται να επηρεάσει τόσο το ίδιο το άτομο σε ατομικό επίπεδο όσο και μια ολόκληρη κοινότητα μέσα στην οποία ζει το άτομο. Για παράδειγμα, ένας τσακωμός μεταξύ των παιδιών σε ένα σχολείο μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την σχολική κοινότητα και να υπάρχει ανάγκη για σχεδιασμό προγράμματος, ώστε να επιλυθεί η κρίση και το αναπάντεχο αυτό γεγονός χωρίς επιπρόσθετες αρνητικές συνέπειες.
Κάποιες κρίσεις είναι περιστασιακές, που σημαίνει ότι το άτομο τις αντιμετωπίζει σε συγκεκριμένες περιόδους με συγκεκριμένη διάρκεια ενώ άλλες κρίσεις είναι πιο χρόνιες και χρειάζεται από το άτομο μια πιο λεπτομερής αντιμετώπιση. Το άτομο μόνο που κατανοεί ότι βρίσκεται κατά την διάρκεια ενός απειλητικού γεγονότος, μπορεί να εφαρμόσει στρατηγικές ώστε να το αντιμετωπίσει με την δέουσα προσοχή για να το αποφύγει. Κάθε άτομο αφού αισθανθεί ψυχολογικό πόνο από το γεγονός είναι σε θέση να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες είτε να προσαρμοστεί στην καινούργια κατάσταση είτε να μείνει δυσπροσάρμοστο και να βιώνει ανισορροπία.
Το άτομο σε κρίση θα αισθανθεί εξάντληση, ανημποριά, ανεπάρκεια, σύγχυση και άγχος. Μπορεί, επίσης, να παρατηρηθούν και σωματικά συμπτώματα. Η αποδιοργάνωση ή η έλλειψη ισορροπίας ενδέχεται να βιώνονται σε όλες τις σφαίρες της ζωής του ατόμου. Η αποδιοργανωμένη λειτουργία μπορεί να σημειωθεί στις εργασιακές σχέσεις, τις οικογενειακές σχέσεις, τις κοινωνικές σχέσεις και τις κοινωνικές δραστηριότητες. Μέρος αυτής της κατάστασης αναστάτωσης και αποδιοργάνωσης είναι η μείωση των φυσικών αμυνών του ατόμου και η αυξημένη πιθανότητα εύκολου επηρεασμού.
Καθώς το άτομο ωριμάζει και αντιμετωπίζει νέες και ποικίλες προβληματικές καταστάσεις, αναπτύσσει μια ποικιλία στρατηγικών αντιμετώπισης, οι οποίες τον βοηθούν να προσαρμοστεί στη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα της ζωής του. Σε μία κρίση ωστόσο, αν το υπάρχον πρόβλημα είναι τόσο καταιγιστικό, το άτομο αισθάνεται ότι βρίσκεται εκτός ελέγχου και ότι είναι ανίκανο να προσαρμοστεί. Για παράδειγμα, τα παιδιά που δεν έχουν αναπτύξει ακόμη ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών αντιμετώπισης, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε ένα γεγονός κρίσης.
Τι είναι, τελικά οι κρίσεις
Οι κρίσεις θα λέγαμε είναι γεγονότα που επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τη θέση μας σε αυτό. Άρα, οι κρίσεις αποτελούν καταστάσεις όπου η πιθανότητα για αλλαγή είναι σημαντική. Οι άμυνες είναι μειωμένες και η πιθανότητα επηρεασμού είναι αυξημένη.
Τα άτομα που ανταπεξέρχονται επιτυχώς σε μια κρίση, όχι μόνο δεν αισθάνονται πλέον αναστατωμένα και αποδιοργανωμένα, αλλά έχουν, επίσης, αναπτύξει νέες στρατηγικές αντιμετώπισης αγχογόνων καταστάσεων και έχουν εξελιχθεί σε ψυχολογικό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που αδυνατούν να επιλύσουν μια κρίση κατά τρόπο προσαρμοστικό μπορεί να διαπιστώσουν ότι χρειάζεται να αποσυρθούν από πολλές πτυχές της ζωής τους. Η κατάσταση αυτή είναι κάτι περισσότερο από απλό στρες.
Τέλος, τα συμπτώματα της κατάστασης κρίσης μοιάζουν σε πολλά σημεία με εκείνα των παθολογικών καταστάσεων αλλά δεν αποτελούν ενδείξεις ψυχικής νόσου. Ο καθένας, από το πόσο είναι ψυχικά ασθενής ή υγιής, μπορεί να εισέλθει σε μία κατάσταση κρίσης. Με λίγα λόγια, κάθε αντίδραση σε επικείμενη κρίση είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μη φυσιολογικές περιστάσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου