Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι;

«Αυτό που μετράει περισσότερο, είναι το πόσο καλά περπατάς μέσα στη φωτιά.»

Το παραπάνω απόφθεγμα ανήκει στο διάσημο για το έργο του αλλά και για τον τρόπο ζωής του, Charles Bukowsky.

To θέμα της ευτυχισμένης ζωής, είναι το κεντρικό θέμα του ανθρώπου εν γένει. Τι είναι η ευτυχία και πώς να την κατακτήσουμε; Από αρχαιοτάτων χρόνων, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξης του ανθρώπου ως σκεπτόμενου όντος, το θέμα αυτό είναι η βασική του επιδίωξη. Θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι και το προσπαθούμε με όλους τους τρόπους που μπορούμε. Πάνω στο θέμα της αναζήτησης της ευτυχίας, αναπτύχθηκαν φιλοσοφικά συστήματα, θρησκείες, πολιτικές ιδεολογίες και συστήματα διακυβέρνησης. Πάνω στο θέμα της ευτυχίας και της αναζήτησής της χτίστηκε, θα έλεγα, όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός. Η αναζήτηση της ευτυχίας είναι αυτή που κινεί το εμπόριο και τον κόσμο της αγοράς, της διαφήμισης και της διακίνησης και κατανάλωσης πάσης φύσεως προϊόντων. Τα λεφτά φέρνουν την ευτυχία; Η ισχύς φέρνει την ευτυχία; Οι απολαύσεις είναι ευτυχία; Οι σχέσεις φέρνουν την ευτυχία; Τα αποκτήματα εξασφαλίζουν την ευτυχία; Υπάρχει ευτυχία στην επίγεια ζωή; Ή αυτή θα έρθει μόνο μετά θάνατον, στον άλλο κόσμο, όπου οι ενάρετοι θα ζήσουν στον παράδεισο, αφού έχουν ζήσει μια ζωή, που όσο περισσότερο υποφέρουν, τόσο πιο σίγουρα έχουν εξασφαλίσει την είσοδο κι αιώνια παραμονή τους στο θεϊκό κήπο της αιώνιας αναψυχής;

 

 Μεγάλο το θέμα, τεράστιο κι είναι τουλάχιστον αφελές να θέλω να το καλύψω στον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου. Παρ’ όλα αυτά, ως άνθρωπος που φροντίζει κι υποστηρίζει άλλους ανθρώπους, στο να βρουν  και να κατακτήσουν μια εσωτερική κατάσταση ευεξίας, ευχαρίστησης κι ικανοποίησης από τον εαυτό τους και τη συνύπαρξη με τους άλλους ανθρώπους, τολμώ να πω, πως βλέπω μέσα σε όλα τα μικρά κι ίσως ασήμαντα πράγματα της καθημερινότητας κομματάκια του παζλ που συνθέτουν το συναίσθημα της ευτυχίας. Η ευτυχία είναι μια εσωτερική κατάσταση του νου, του συναισθήματος και της ψυχής, που λίγο έχει να κάνει (τελικά) με την ύλη ή την ισχύ που αποκτά κάποιος.

Η ευτυχία έχει να κάνει με την αυτοεκπλήρωση που μπορεί να νιώθει ένας άνθρωπος, όταν ζει μια ζωή με σκοπό και νόημα. Ευτυχία είναι να έχει κάποιος   κατακτήσει την εσωτερική πληρότητα και να γνωρίζει πως είναι στο σωστό μέρος και κάνει το σωστό πράγμα, έτσι ώστε να έχει νόημα η ύπαρξή του σ’ αυτόν τον κόσμο. Ευτυχία μπορεί να νιώσει κάποιος όταν πιάνει τον εαυτό του να είναι ευγνώμων, με φαινομενικά ασήμαντα, δεδομένα πράγματα, όπως το χρώμα του ουρανού, τη γεύση του καφέ που πίνει το πρωί, ένα τραγούδι που αγαπάει, ένα παιδάκι που του χαμογελάει ένα γατί που του γουργουρίζει. Η ευγνωμοσύνη, η αληθινή ευγνωμοσύνη που βιώνεται και δεν επιβάλλεται απ’ έξω κατ’ εντολήν, είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να μας οδηγήσει στο να βάλουμε όλο και περισσότερες ψηφίδες στη μεγάλη εικόνα της ευτυχίας μας. Η ευτυχία έχει επίσης να κάνει με τη δυνατότητά μας να βιώνουμε τα συναισθήματά μας και να είμαστε σε πλήρη επαφή μαζί τους. Κι όταν λέω συναισθήματα, εννοώ   όλα τα συναισθήματα. Πολλές φορές συγχέουμε την ευτυχία με την έλλειψη των λεγομένων αρνητικών συναισθημάτων.

 

Νομίζουμε πως η ευτυχία είναι να μη νιώθουμε φόβο, θυμό, απογοήτευση, πόνο ή απελπισία. Κι η αλήθεια είναι, πως τις στιγμές που βιώνουμε αυτά τα συναισθήματα, μόνο ευτυχισμένοι δεν είμαστε. Προσπαθώντας ν’ αποφύγουμε τη δύσκολη συναισθηματική κατάσταση των «αρνητικών συναισθημάτων», αναλωνόμαστε σε μια συνεχή προσπάθεια αποφυγής κι εξάλειψής τους, ψάχνουμε τρόπους και τεχνικές έτσι ώστε να τα εξοβελίσουμε από τον εαυτό μας και να τα καταστήσουμε ανύπαρκτα. Μόνο που έτσι, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να μπλοκάρουμε τη συναισθηματική ροή και να εγκλωβίζουμε μέσα μας όλα αυτά τα απολύτως φυσιολογικά συναισθήματα κι έτσι αυτά να μεγαλώνουν να κακοφορμίζουν και να μεταμορφώνονται σε συμπτώματα, σωματικά ή ψυχολογικά. Μέσα σ’ αυτή την προσπάθεια, νομίζουμε πως θα καλύψουμε την αβίωτη κι ανεπεξέργαστη αγωνία, θλίψη, πόνο, θυμό ή ότι άλλο προσπαθούμε ν’ αποφύγουμε, με περισσότερα επιτεύγματα, περισσότερο χρήμα, περισσότερα αποκτήματα, ομορφιά, σύμβολα ισχύος. Όχι ότι είναι κακό να αναζητάμε και να βρίσκουμε ευχαρίστηση και σ’ αυτά αλλά σίγουρα όλα αυτά δεν είναι επαρκή.

 

Ένα σημαντικό θέμα ως προς την κατάκτηση της εσωτερικής αυτής κατάστασης που συνθέτει την εικόνα της ευτυχίας, είναι να βγούμε από την ανώριμη απαίτηση της αποστειρωμένης από πόνο, ματαιώσεις κι απώλειες ζωής. Ο Carl Young λέει πως είναι γνώρισμα του ανώριμου ψυχικά ανθρώπου, να ονειρεύεται πως κάποια στιγμή, μέσα από ένα θρησκευτικό, πολιτικό ή οικονομικό σύστημα, θα ζήσει σ’ ένα απέραντο κι αιώνιο νηπιαγωγείο, όπου ο θεός-πατέρας (θεός, ηγέτης, κράτος κ.α.) θα φροντίζει για την αρμονική και χαρούμενη ζωή των νηπίων του.

 

Η πραγματικότητα της ζωής μας είναι πως δεν υπάρχει βίος αποστειρωμένος από δύσκολες καταστάσεις και δυσάρεστα γεγονότα. Αυτό ισχύει για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως, συμπεριλαμβανομένων των υπερπλουσίων, των πανίσχυρων, των υπερεπιτυχημένων και των πεφωτισμένων πνευματικών δασκάλων και φιλοσόφων.  Αν κατανοήσουμε και δεχτούμε πως οι συνθήκες του πόνου και της απώλειας είναι δεδομένες, όπως και τα συναισθήματα που πολύ φυσιολογικά τις συνοδεύουν, τότε έχουμε λύσει μια πολύ βασική εμπλοκή μας, ως προς το κομμάτι του βιωμένου συναισθήματος της ευτυχίας και της εσωτερικής μας  «ευτυχισμένης» κατάστασης.

 

Ο Χόρχε Μπουκάι, στο βιβλίο του «Ο δρόμος της ευτυχίας», καταλήγει πως, ευτυχισμένοι είναι οι άνθρωποι που μπορούν και διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις απώλειές τους. Αποτελεσματική διαχείριση δεν σημαίνει «αρνούμαι κι αποφεύγω το συναίσθημά μου», όπως αποτελεσματική διαχείριση δεν συνιστά το να βουτηχτώ αιωνίως στη θλίψη και το φόβο. Αποτελεσματική διαχείριση συνιστά το να μπορώ να είμαι παρών/παρούσα συναισθηματικά σε κάθε στιγμή, ευχάριστη ή δυσάρεστη με το συνοδό φυσιολογικό για κάθε περίσταση συναίσθημα.

 

Γιατί έτσι είμαστε φτιαγμένοι, γιατί έτσι είναι η φύση της ζωής μας.

 

Και τελικά, κατά τη γνώμη μου, όντως «Αυτό που μετράει περισσότερο, είναι το πόσο καλά περπατάς μέσα στη φωτιά».