Επίκουρος: Ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας του και η έννοια της ευδαιμονίας

“Μάταιος είναι ο φιλοσοφικός λόγος που δεν θεραπεύει κανένα ανθρώπινο πάθος, όπως η ιατρική δεν ωφελεί παρά μόνο αν θεραπεύει τις αρρώστιες του σώματος, έτσι και η φιλοσοφίας δεν προσφέρει τίποτα αν δεν απαλλάσσει την ψυχή από τα πάθη”

Ο Επίκουρος του Νεοκλή και της Χαιρεστράτης, ο Αθηναίος, Γαργήττιος κατά τον δήμο, καταγόταν από το γένος των Φιλαιδών, όπως λέει ο Μητρόδωρος στο “Περί Ευγενείας” βιβλίο του. Ο Ηρακλείδης, στην “Επιτομή Σωτίωνος”, και οι άλλοι, λένε ανατράφηκε στην Σάμο, όταν οι Αθηναίοι έστειλαν κληρούχος εκεί. Διογένης Λαέρτιος Δέκατο Βιβλίο

Ο φιλόσοφος του Κήπου γεννήθηκε στην Σάμο και έζησε από το 341 έως το 270 π.Χ. Στόχος του παρόντος πονήματος είναι να αναδείξουμε την διαχρονικότητα των φιλοσοφικών διδαγμάτων, του φιλοσόφου της Ηδονής, μιας έννοιας που διαστρεβλώθηκε και χαλκεύτηκε όσο καμία άλλη σε φιλοσοφικό σύστημα. Η μηδενιστική κοινωνία της αλλοτρίωσης, του ατόμου, του χάους και της σχιζοφρένειας ως σύμπτωμα συνεχούς ανησυχίας για γήινα και υπεργήινα χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε το “happy” της διδασκαλίας του.

Είναι ορθό λοιπόν για ένα άτομο να μελετά εκείνα που αποφέρουν την ευτυχία, γιατί όταν υπάρχει έχουμε τα πάντα, κι όταν λείπει κάνουμε τα πάντα να την αποκτήσουμε

Ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας του είναι η έννοια της ευδαιμονίας. Ο άνθρωπος εύκολα μπορεί να την φτάσει. Βομβαριζόμαστε από πληροφορίες, διαφημίσεις, και κάλπικους στόχους και επίπλαστους σκοπούς σαν τηλεκατευθυνόμενα αμάξια στα χέρια παιδιών. Πλούτος, φήμη, κενοδοξία, κοινωνική ανέλιξη γίνονται οι κούκλες από στάχυα Οι μηχανισμοί παραγωγής επιθυμιών και ψευδεπίγραφων αναγκών μετασχηματίζουν τα άτομα σε γαιδάρους που κυνηγούν το καρότο που κρέμεται από πάνω τους. Συνεχώς προσπαθούμε να κατακτήσουμε κι άλλο, κι άλλο μέχρι το άπειρο και το τέλος. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να ξεγλιστρήσουμε από το άγρυπνο μάτι της κενής Ύπαρξης και του Θανάτου.

Από την άλλη, οι θρησκείες κηρύττουν λαύρα το όνειδος και την ματαιότητα της επίγειας ζωής, δεσμεύοντας τους πιστούς με ουράνια επιχρυσωμένα κάστρα. Στην περίπτωση αυτή το καρότο δεν είναι καν ορατό αφού τοποθετείται σε ένα απρόσιτο κόσμο. Όπως λέει κι ο Σοπενάουερ, μερικές φορές, ταυτίζουν τα αγελαία όντα την ευτυχία με την απόκτηση αγαθών, ενώ δεν στοχάζονται πως θα ναι η ζωή τους όταν χάσουν τα ήδη αποκτηθέντα. Σύμφωνα με τον Επίκουρο, η κατάλληλη τροφή, η συντροφιά καλών φίλων, η άνετη διαβίωση σε κατάλληλο περιβάλλον και η καθησύχαση του αγαθούς σύμπαντος που μας φιλοξενεί είναι όσα χρειαζόμαστε για να μαστε ευτυχείς.

Το μακάριο και άφθαστο ον, ούτε έχει προβλήματα ούτε σ΄άλλους προκαλεί. Δεν οργίζεται με κανένα και δεν χαρίζεται σε κανένα. Γιατί όλα αυτά είναι γνωρίσματα των αδύναμων όντων! Κύρια Δόξα 1

Ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα του Μεσαίωνα είναι η κακοδαιμονία κατά της Επικούρειας φιλοσοφίας. Ο Επίκουρος ήδη από την εποχή του πρόβλεψε την καπηλεία των όρων του. Καμία φιλοσοφική σχολή δεν κυνηγήθηκε τόσο λυσσαλέα, με τόσο μίσος από την κρατούσα τάξη. Κι αυτό γιατί ο Επίκουρος όσο κανένας άλλος, μας προσκαλεί να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες εξετάζοντας τον κόσμο, την ύλη, την κίνηση μέσα σ΄αυτή. Μαζί με τον Δημόκριτο, θεωρούνται ατομικοί φιλόσοφοι, διατυπώνοντας την θεωρία ότι ο κόσμος και η ύλη αποτελούνται από μικρά, αιώνια, αναλλοίωτα, άφθαστα, στροβιλισμένα σωματίδια που κινούνται σ΄ένα κενό. Επίσης, η ύλη δεν γεννήθηκε ούτε μπορεί να καταστραφεί, αποδεδειγμένα από την επιστήμη μετά από δεκάδες αιώνες, καθώς το σύμπαν συνεχώς απλώνεται ξεδιπλώνοντας την. Τόσο κοντινή άποψη με τις σύγχρονες θεωρίες, διατυπωμένη πριν 2300 χρόνια (!)

Πόσο υπέφερε η ανθρωπότητα από τις ανησυχίες και το άγχος, ο φόβος από την άγνοια των φυσικών φαινομένων. Η αδυναμία του ανθρώπου να εξηγήσει τους νόμους της φύσης γέννησε την υπερκόσμια πίστη σε ανώτερα όντα. Ο ίδιος ο Επίκουρος εντόπισε την πηγή τρόμου του ανθρώπου. Κανένας κόσμος δεν υπάρχει εκτός από αυτόν σύμφωνα με τον Επίκουρο ή ακόμα ίσως δεν είμαστε η μόνη κοινωνία σ΄αυτό το άπειρο σύμπαν! Η γένεση του κόσμου και των έμβιων όντων είναι τυχαία που δημιουργήθηκε από την κίνηση μη κατευθυνόμενων ατόμων. Ακόμα, αντιτάχθηκε στην πλατωνική ιδέα για ένα υπεβατικό κόσμο Ιδεών, δηλώνοντας ότι τα αντικείμενα γίνονται αντιληπτά επειδή εκπέμπουν εικόνες, όσο και η φύση αυτού που αποκαλούμε ψυχή είναι εν τέλει σωματική οντότητα!

Δεν έφερε ο Σωκράτης της φιλοσοφία από τα άστρα στην Γη, όπως ισχυρίστηκε, ο Κικέρωνας, αλλά ο Επίκουρος! Ένας τρομακτικά επίκαιρος προφήτης της ζωής που επιβεβαιώθηκε και αναστήθηκε μετά από 2 χιλιετίες δεν γίνεται να μην θεωρηθεί βλάσφημος, μιαρός, κίνδυνος, Έπρεπε οι επικούρειοι να διωχθούν ανήλεα από τον Χριστιανισμό, καθώς η κρυστάλλινη φιλοσοφία του κόσμου, της διάλυσης των φόβων και προλήψεων μέσω της θεικής Λογικής, αποτελούσε το μεγαλύτερο κίνδυνο για το στερέωμα τους.

Πάνω από το αγαθό και το κακό δηλαδή την Ηδονή και τον Πόνο δεν λαθεύει κανείς. Εκεί που σφάλλουν οι άνθρωποι είναι ότι δεν γνωρίζουν ποια πράγματα αποφέρουν την ηδονή και τον πόνο!

Ύψιστη ευχαρίστηση για τους φιλόσοφους του Κήπου είναι η Ηδονή! Κι εδώ διεισδύουμε στην κόκκινη ζώνη αναίσχυντης παρερμηνείας της φιλοσοφίας του.

Ο Επίκουρος όρισε την αταραξία ως αποκορύφωμα της ηδονής και ιδεώδη σκοπό. Όπως λέει ο Βιτγκεινστάιν, το πρόβλημα των φιλοσόφων, είναι πάνω απ’ όλα γλωσσολογικό. Η Ηδονή στις μέρες μας συνδέεται με τις άκρατες σαρκικές απολαύσεις τους σεξ, του φαγητού, του ποτού, ό,τι διονυσιακό επέζησε από την επίθεση πολιτισμού, απ΄τον πυρήνα της ζωώδους φύσης μας, Ο Επίκουρος βρίσκει την Ηδονή, στον αντίθετο πόλο. Γι αυτόν, συνδέεται με την ελάφρυνση πόνου σωματικού και ψυχικού. Προσδιορίζει την Ηδονή, αρνητικά, δηλαδή ως απουσία οτιδήποτε μπορεί να στερήσει από τον άνθρωπο την ζωή. Γράφει:

“Όταν υποστηρίζω ότι ο σκοπός είναι η ηδονή, δεν εννοώ τις ηδονές των ασώτων και των αισθησιακών απολαύσεων, όπως νομίζουν κάποιοι από άγνοια κι επειδή διαφωνούν μαζί μου, ή παίρνουν στραβά τα λόγια μου, αλλά εννοώ το να μην υποφέρει κανείς από σωματικούς πόνους και να μην έχει ταραγμένη ψυχή την ψυχή του”

Να πως ορίζει την Ηδονή ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος:

Είναι αδύνατο να ζήσεις ηδονικά χωρίς φρόνηση, ομορφιά και δικαιοσύνη. Κι είναι αδύνατο να΄χει η ζωή σου ομορφιά, δικαιοσύνη φρόνηση, αν δεν έχει ευχαρίστηση. Όποιος δεν τα διαθέτει αυτά δεν μπορεί να ζήσει ευτυχισμένα! Κύρια Δόξα 5

Η Ηθική του Επίκουρου είναι συνυφασμένη με την Ευτυχία. Όμως η απόκτηση της δεν νοείται χωρίς την κατάκτηση κάποιων αξιακών αρχών όπως η παραπάνω. Θεμελιώδης αρχή είναι η Φρόνηση, Το να ζεις με τα επικούρεια σύμφωνα είναι να προσαρμόζεσαι με την καθημερινότητα που σφυρηλατείται με την γνώση. Γνωρίζοντας την φύση, θα γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να οριοθετήσουμε τις δυνατότητες μας.

Επιμένουμε να κάνουμε διάκριση μεταξύ γνώμης και γεγονότων, είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε τα γεγονότα, αξιολογούμε την συναισθηματική μας ζωντάνια, διακρίνοντας την όποια ροπή για το καλύτερο ή το χειρότερο. Αναγνωρίζουμε την αποτελεσματικότητα της ελεύθερης βούλησης, ενώ αναγνωρίζουμε να όρια της κάθε δύναμης. Παράλληλα, σημαντικό είναι να διαχωρίζουμε τις επιθυμίες μας σε αναγκαίες και μη φυσικές.

Κυρίως από τον 20 αιώνα, η διαφήμιση έχει αλλοιώσει την ελευθερία μας γεννώντας φρούδες ελπίδες και επιθυμίες. Αυτές ευθύνονται για τον αδικαιολόγητο φθόνο που διέπει τις τάξεις καθώς η ευτυχία είναι ταυτόσημη με την υλική επάρκεια και ευμάρεια. Τα αιμοβόρα ένστικτα ιδιοκτησίας δίχως τέλος και χιμαιρικού κυνηγιού του πλούτου έχουν γλιστρήσει από την χαραμάδα τους με την σιωπηρή νομιμοποίηση των θεσμών και οργανισμών άγρα του δικού τους μονάχα συμφέροντος. Συγκεκριμένα στην Αμερική του 1951 που εμφανίστηκαν οι πρώτες τηλεοράσεις διπλασιάστηκαν οι ληστείες μέσα σε 2-3 χρόνια, ακόμα και ποδηλάτων!

Έτσι ερχόμαστε στην δεύτερη αρετή του συστήματος του, την Εγκράτεια. Η δεύτερη θεωρείτο απόρροια της πρώτης. Αν εξετάσουμε τα δεδομένα και τις συνθήκες μπορούμε να μάθουμε το όριο του πόνου και της ηδονής. Ας πούμε: Καμία ακολασία και ασωτία δεν επιτρέπεται στο φιλοσοφικό πρόγραμμα του Επίκουρου. Τα μέλη του Κήπου περνούσαν την ζωή λιτά με ψωμί και νερό ή νερωμένο κρασί κατά περίσταση. Ούτε βακχικά όργια ούτε νοσηροί σαδισμοί όπως κατηγορήθηκαν. Για τους επικούρειους η οινοποσία δεν θεωρείται κατάσταση ηδονής διότι το σφυροκόπημα του κεφαλιού το επόμενο πρωινό αναστρέφει την Ηδονή σε πόνο! ΄Όπως λέει ο Λούκιος Τουρκουάτος στο De Finibus του Κικέρωνα.

“Για χάρη μιας μικρής και αναγκαίας ηδονής- που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν με άλλο τρόπο είτε να απαρνηθούν με ολωσδιόλου χωρίς κανένα πόνο, θα πάθουν μια αρρώστια ή θα χάσουν την περιούσια τους ή θα εξευτελιστούν, και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου θα κινδυνεύουν να υποστούν τιμωρίες που επιβάλουν νόμοι και τα δικαστήρια. Αυτό αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι η Παραλυσία δεν είναι από μόνη της ανεπιθύμητη, ακριβώς όπως η Εγκράτεια είναι επιθυμητή όχι επειδή αποκηρύσσει τις ηδονές αλλά γιατί εξασφαλίζει μεγαλύτερες”

Τρίτη αρετή είναι Ανδρεία. Το θάρρος να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες, κάθε φορά που φράζει δρόμο στην ευδαιμονίας. Αν αναλογιστούμε πόσες φορές συγκρούστηκαν οι επιθυμίες που αναφύονται από μέσα μας, με τις πολιτισμικές επιταγές κλονίζοντας και αφαιμάζοντας το εαυτό μας, θα καταλάβουμε την απίσχνανση της ανδρείας της κοινωνίας των μαριονετών. Εμφαντικό παράδειγμα είναι το λεγόμενο πείραμα του Ας. Ανδρεία επίσης σημαίνει να χεις την αξιοπρέπεια να θέτεις ο ίδιος το σκοπό σου, να προσδιορίζεις την ζωή σου στα πλαίσια του αδύνατου δυνατού, να χαράξεις το δρόμο σου. Πως όμως καταφεύγουμε σε μηχανισμούς συγκάλυψης, κρυβόμαστε σε μάσκες και θάμνους ψάχνοντας να βρούμε το εξιλαστήριο θύμα του δικού μας σφάλματος.

Ένα αγέρωχο πνεύμα είναι απελευθερωμένο από την ανησυχία και θλίψη.

“Οι συλλογισμοί αυτοί δείχνουν ότι η ατολμία και η δειλία απορρίπτονται γιατί γεννούν το πόνο, ενώ η ανδρεία και το θάρρος γεννούν την ηδονή ( Κικέρων ο.π)

Ο Νίτσε ανασύρει την λυτρωτική φιλοσοφία της Δύναμης που συναντά στο Επίκουρο.

Ποια είναι η σφραγίδα της ελευθερίας;
Να στέκεσαι μπροστά στον εαυτό σου γυμνός, και να μην ντρέπεσαι

Τέλος, μια ξεχασμένη συμβολή του Επίκουρου είναι η Δικαιοσύνη. Επειδή δεν ανέπτυξε πολιτειακό σύστημα φιλοσοφίας όπως οι Αριστοτέλης Πλάτων, καθώς το ΄΄ Περι βασιλείας΄΄ δεν έχει σωθεί, το αχνάρι του σ΄αυτό τον τομέα έχει σβήσει. Η δικαιοσύνη και οι αρετές δεν θεωρούνται απόλυτο αγαθό αλλά μέσο διασφάλισης της ευτυχίας. Η δικαιοσύνη είναι προιον σύμβασης…

“Δικαιοσύνη αυτή καθαυτή δεν υπήρξε ποτέ. Συνθήκη, που κατά τόπους γεννιόνταν μέσα από αμοιβαίες συναναστροφές των ανθρώπων, και απέβλεπε στο να μην βλάπτουν και να μην βλάπτονται…

Η αδικία από μόνη της δεν αποτελεί κακό. Είναι κακό προς το φόβο που ελλοχεύει το μυαλό αυτού που την διαπράττει, ότι δεν θα ξεφύγει από εκείνους που έχουν οριστεί ως τιμωροί αδίκων πράξεων. Κανένας απ’ αυτούς που κρυφά καταπατούν τα όσα συμφώνησαν μεταξύ τους οι άνθρωπο ώστε να μην βλάπτουν και να μην βλάπτονται δεν είναι δυνατό να πιστεύει πως θα μείνει απαρατήρητος, έστω κι αν ξεφύγει χιλιάδες φορές΄γιατί δεν είναι βέβαιο πως θα ξεφύγει ως το τέλος” Κύριαι Δόξαι 34,34,35

Οι νόμοι, όπως λέει ο Επίκουρος, μόνο όταν βρίσκονται εναρμονισμένοι στην παρτιρτούρα της προσωπικής γαλήνης είναι επιτρεπτοί, Εξάλλου, δεν αντικρούουν την προσωπική ευδαιμονία αλλά “είναι φτιαγμένοι για να προστατεύουν τους συνετούς ανθρώπους από το να υφίστανται αδικίες” Ο σώφρων δεν θα μπλεχτεί με την πολιτική εξον κι αν βρεθεί σε κατάλληλες περιστάσεις, Δεν θα ασκήσει για ουδένα λόγο τυραννική εξουσία, ενώ θα έχει την διορατικότητα και την λογική κατά της εξουσιομανίας που ‘ναι πασιφανής στο σφαγείο της πολιτικής, να αποσυρθεί από το πεδίο δράσης όπως έπραξε εκείνος φεύγοντας από την Μυτιλήνη

Όπως αναφέρει ο Πινκερ σύγχρονος ψυχίατρος, η ευτυχία είναι το επιδόρπιο της βιολογικής προσαρμογής. Δηλαδή, σταθμίζεται σύμφωνα μ αυτό που μπορεί να επιτευχθεί με εύλογη προσπάθεια στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Σ’ όλες τις εποχές , οι παρατηρητές της ανθρώπινης συνθήκης έχουν καταδείξει την τραγωδία της ανθρώπινης συνθήκης. Οι άνθρωποι είναι ευτυχείς, όταν νιώθουν ότι είναι σε καλύτερη κατάσταση απ’οτι οι γείτονές της” Ο οικονομικός σχετικισμός της εποχής μας, με την “καστοποίηση” σε κυρίαρχες ζώνες φτώχειας και πλούτου, – κι είμαστε στην δεύτερη- έχει καταποντίσει κάθε περαιτέρω αρχή. Κι υπάρχει μια ανώτερη απ όλες τις άλλες, μια πυρηνική αρχή, άυλη και υλική, θεική κι επίγεια, ρομαντική κι ρεαλιστική, ευκταία, Η φιλία:

Ούτε αυτός που ζητά συνέχεια βοήθεια είναι φίλος, ούτε εκείνος που δε σχετίζει ποτέ το όφελος με την φιλία.

-Η ερωτική πράξη από μόνη της δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, όμως πολύ πιο σημαντική από το σεξ ή τον έρωτα είναι η φιλία, που “χορεύει ολόγυρα στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας“.

-Ούτε πρέπει να μας απασχολεί τι τρώμε και τι πίνουμε, αλλά με ποιους τρώμε και με ποιους πίνουμε.

Για επιδόρπιο, θα τολμήσουμε να αγγίξουμε το ανομολόγητο μυστικό, τον σκιερό φόβο που ωθεί κάθε φυγή από την ζωή. Τον Θάνατο! Τρέχουμε, τρέχουμε να μην μας πιάσει. Μετουσιώνουμε την ζωή μας, λόγω της φθαρτότητας και του περιορισμένου, σε υλικά αγαθά, ή πασχίζουμε να αφήσουμε ψήγματα του εαυτού μας μέσω των απογόνων ΄΄ Αυξάνεστε και πληθύνεστε΄΄ προστάζουν οι θρησκευτικοί οδηγοί λες και δεν θα προλάβουμε να ζήσουμε. Ο θάνατος καραδοκεί στην κάθε γωνία, Είναι η μάσκα του πόνου,μπροστά του κατακρημνίζεται κάθε σύστημα, κάθε λογική και πρόγραμμα. Είναι ο επισκέπτης μιας νύχτας που θα χτυπήσει με κοφτό ήχο την πόρτα μας, δηλώνοντας στην παράλογη σιγή του, το τέλος . Κι αφού δεν υπάρχει ζωή, πάει χαθήκαμε. Ανησυχία και τρόμος, τα θεμέλια της θρησκείας. Δίχως αυτά δεν θα θεμελιωνόταν. Μάλιστα, αυτοί οι δύο κλείνουν τις ρωγμές του καλύτερα από την ουράνια ανταμοιβή όπως λέει ο Ράσσελ. Να ποια η απάντηση του Επίκουρου.

Ένα τίποτα είναι για μας ο Θάνατος. Γιατί ό, τι αποσυντίθεται παύει να αισθάνεται
Και μια κατάσταση αναισθησίας δεν μας αφορά (Κυρία Δόξα 2)

Μόνο δέος μπορείς να αισθανθείς για την εναργή σοφία του Έλληνα φιλόσοφο, τον γεφυροποιό της ψυχολογίας με την φιλοσοφία κάτω από την στέγη της φυσικής επιστήμης. Ο πόνος οφείλεται σε νευρικά κύτταρα τα οποία μόνο ΄΄υπό το καθεστώς΄΄ της ζωής μπορεί να υπάρξουν. Ακόμα η ύλη, δεν χάνεται αλλά κυκλοφορεί στο σύμπαν. Συντίθεται και αποσυντίθεται συνεχώς. Η επιρροή της ζωής έναντι του θανάτου βρίσκεται στο μικρόκοσμο, και στην επικράτηση της πρώτης έναντι του δεύτερου γιατί αλλιώς θα συρρικνωνόμασταν ενώ το σύμπαν συνεχώς επεκτείνεται,διαστέλλεται .

 Γεννηθήκαμε μια φορά και δεν γίνεται να γεννηθούμε και δεύτερη
κι είναι βέβαιο πως δεν θα υπάρξουμε ξανά στον αιώνα τον άπαντα
Εσύ όμως, ενώ δεν εξουσίαζεις το αύριο, αναβάλλεις την ευτυχία γι΄αργότερα
Κι η ζωή κυλά με αναβολές και χάνεται, κι ο καθένας μας πεθαίνει μες στις έγνοιες

Το γνωστό Carpe Diem, άδραξε την μέρα του Οράτιου είναι απόσταγμα της επικούρειας φιλοσοφίας ( άδραξε, από το δρέπω, έμμεση αναφορά στο κήπο) Έχουμε μεταθέσει την ευτυχία στο επέκεινα του υλικού κόσμου, Ξεχάσαμε την ζωή, ζώντας στο φόβο της αποτυχίας. Αριθμοί,νούμερα, μηχανές, γρανάζια, αυτόματα, κατευθυνόμενοι προβολείς και στρατιώτες των άλλων. Δίχως φιλία, δίχως αγάπη, δίχως χαρά, ελευθερία, βούληση αλλά μαρασμό της ζωής. Αυτό γίναμε.

Ο Επίκουρος έρχεται, η μεγαλειώδης σπινθηροβόλα ακτίνα του Ελληνικού Πολιτισμού, ο τελευταίος μεγάλος φιλόσοφος που ανέδειξε ο τόπος οικοδομώντας ουσιαστικά μαζί με τον υπόλοιπους φυσικούς τον σύγχρονο επιστημολογικό ‘ κόσμο. Κι εδώ ερχόμαστε σε μια άλλη παρερμηνεία του, που ίσως αποδειχθεί πιο καταστροφική από την πρώτη. Όλα στο βωμό της επιστήμης, Της νέας θρησκείας. Επιστήμης όχι για τον άνθρωπο, αλλά ξεχνώντας τον άνθρωπο. Επιστήμη ως σκοπό κι όχι ως μέσο στην εξυπηρέτηση κι διευκόλυνση της ζωής του ανθρώπου. Ευδαιμονία της αταραξίας που πηγάζει από την ισορροπία του ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΎ και όχι της απάθειας ή ουράνιων σουλτάνων. Αυτή είναι η Ηδονή του! Χρειαζόμαστε έναν νέο Επίκουρο ή Διογένη να βγαίνει αναμαλλιασμένος και έκπληκτος στο Σύνταγμα, στο Παρίσι, στην Νέα Υόρκη, στο Βερολίνο, στην Wall Street. να κραυγάζει βουβός κι αλλοπαρμένος ΄΄ Ψάχνω τον άνθρωπο΄΄….

”Μην φοβάστε το θάνατο, γιατί όταν υπάρχουμε δεν είναι ο θάνατος δεν υπάρχει και όταν είναι παρόν δεν υπάρχουμε εμείς”.

Αυτός ο μέγας ψυχολόγος, ποιητής, επιστήμονας. προφήτης, φιλόσοφος έζησε και πέθανε στον ΄΄κήπο της φιλοσοφίας του του.. Αντιγράφω από τον Διογένη Λαέρτιο

“Όπως λέει ο Έρμαχος, στις επιστολές του, ο Επίκουρος πέθανε από επίσχεση ούρων αφού ήταν άρρωστος για δεκατέσσερις μέρες, οπότε , όπως λέει ο Ερίππος – μπήκε σ ΄ένα χάλκινο λουτήρα, παρήγγειλε στους φίλους του από χλιαρό νερό, ζήτησε να πιεί άκρατο οίνο, παράγγειλε τους φίλους να θυμούνται τις αρχές του και πέθανε΄΄ Χαίρετε! Και να θυμάστε τις αρχές μου...”

Και μην ξεχνάτε να παίρνεται το τετραπλό φάρμακο του!

“Μην φοβάσαι το Θεό.

 Μην ανησυχείς για το θάνατο·

 Ό,τι είναι καλό είναι εύκολο να το αποκτήσεις, και

 Ό,τι είναι τρομερό είναι εύκολο να το υπομείνεις”