ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΛΥΣΙΑΣ - Κατὰ Νικομάχου (17-20)

[17] Πυνθάνομαι δὲ αὐτὸν λέγειν ὡς ἀσεβῶ καταλύων τὰς θυσίας. ἐγὼ δ᾽ εἰ μὲν νόμους ἐτίθην περὶ τῆς ἀναγραφῆς, ἡγούμην ἂν ἐξεῖναι Νικομάχῳ τοιαῦτα εἰπεῖν περὶ ἐμοῦ· νῦν δὲ τοῖς κοινοῖς καὶ κειμένοις ἀξιῶ τοῦτον πείθεσθαι. θαυμάζω δὲ εἰ μὴ ἐνθυμεῖται, ὅταν ἐμὲ φάσκῃ ἀσεβεῖν λέγοντα ὡς χρὴ θύειν τὰς θυσίας τὰς ἐκ τῶν κύρβεων καὶ τῶν στηλῶν κατὰ τὰς συγγραφάς, ὅτι καὶ τῆς πόλεως κατηγορεῖ· ταῦτα γὰρ ὑμεῖς ἐψηφίσασθε. ἔπειτα εἰ ταῦτα νομίζεις δεινά, ἦ που σφόδρα ἐκείνους ἡγεῖ ἀδικεῖν, οἳ τὰ ἐκ τῶν κύρβεων μόνον ἔθυον.

[18] καίτοι, ὦ ἄνδρες δικασταί, περὶ εὐσεβείας οὐ παρὰ Νικομάχου ‹χρὴ› μανθάνειν, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν γεγενημένων σκοπεῖν. οἱ τοίνυν πρόγονοι τὰ ἐκ τῶν κύρβεων θύοντες μεγίστην καὶ εὐδαιμονεστάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν παρέδοσαν, ὥστε ἄξιον ἡμῖν τὰς αὐτὰς ἐκείνοις θυσίας ποιεῖσθαι, καὶ εἰ μηδὲν δι᾽ ἄλλο, τῆς τύχης ἕνεκα τῆς ἐξ ἐκείνων τῶν ἱερῶν γεγενημένης.

[19] πῶς δ᾽ ἄν τις εὐσεβέστερος γένοιτο ἐμοῦ, ὅστις ἀξιῶ πρῶτον μὲν κατὰ τὰ πάτρια θύειν, ἔπειτα ἃ μᾶλλον συμφέρει τῇ πόλει, ἔτι δὲ ἃ ὁ δῆμος ἐψηφίσατο καὶ δυνησόμεθα δαπανᾶν ἐκ τῶν προσιόντων χρημάτων; σὺ δέ, ὦ Νικόμαχε, τούτων τἀναντία πεποίηκας· ἀναγράψας γὰρ πλείω τῶν προσταχθέντων αἴτιος γεγένησαι τὰ προσιόντα χρήματα εἰς ταῦτα μὲν ἀναλίσκεσθαι, ἐν δὲ ταῖς πατρίοις θυσίαις ἐπιλείπειν.

[20] αὐτίκα πέρυσιν ἱερὰ ἄθυτα τριῶν ταλάντων γεγένηται τῶν ἐν ταῖς κύρβεσι γεγραμμένων. καὶ οὐχ οἷόν τε εἰπεῖν ὡς οὐχ ἱκανὰ ἦν ἃ προσῆλθε τῇ πόλει· εἰ γὰρ οὗτος μὴ πλείω ἀνέγραψεν ἓξ ταλάντοις, εἴς τε τὰς θυσίας τὰς πατρίους ἂν ἐξήρκεσε καὶ τρία τάλαντα ἂν περιεγένετο τῇ πόλει. περὶ δὲ τῶν εἰρημένων καὶ μάρτυρας ὑμῖν παρέξομαι.

***
[17] Πληροφορούμαι ακόμη ότι διαδίδει πως διαπράττω ασέβεια καταργώντας τις θυσίες. Εγώ όμως, αν βέβαια θέσπιζα εγώ τους νόμους για την καταγραφή, θα θεωρούσα ότι έχει ο Νικόμαχος το δικαίωμα να διατυπώσει παρόμοια μομφή για μένα. Τώρα ωστόσο ζητώ απλώς απ᾽ αυτόν να συμμορφωθεί προς τους κείμενους και καθολικώς ισχύοντες νόμους. Μου προκαλεί μάλιστα κατάπληξη που δεν συνειδητοποιεί ότι, όταν ισχυρίζεται πως διαπράττω ασέβεια όταν λέω ότι πρέπει να τελούμε τις θυσίες που προβλέπονται στους άξονες και στις στήλες κατά τα προδιαγεγραμμένα, κατηγορεί και την πόλη. Διότι αυτά τα αποφασίσατε εσείς. Αν πάλι νομίζεις ότι αυτά είναι αδιανόητα, προφανώς θεωρείς ότι έχουν διαπράξει βαρύτατο αδίκημα εκείνοι που τελούσαν τις θυσίες που περιλαμβάνονται στους άξονες.

[18] Εξάλλου, για θέματα ευσέβειας, άνδρες δικαστές, δεν χρειαζόμαστε μαθήματα από τον Νικόμαχο. Πρέπει να δούμε τί έχει γίνει στο παρελθόν. Οι πρόγονοί μας λοιπόν, τελώντας τις θυσίες που αναγράφονται στους άξονες, κατάφεραν η πόλη που μας παρέδωσαν να είναι η πιο μεγάλη και η πλέον ευημερούσα πόλη της Ελλάδας. Αξίζει επομένως να τελούμε τις ίδιες θυσίες με εκείνους, αν όχι για τίποτε άλλο, έστω για την καλή τύχη που είχαν χάρη σ᾽ αυτές τις θυσίες.

[19] Και πώς θα μπορούσε να υπάρξει άλλος πιο ευσεβής από εμένα, που ζητώ πρώτον να τελούμε τις πατροπαράδοτες θυσίες, έπειτα αυτές που συμφέρουν περισσότερο την πόλη και τέλος αυτές που αποφάσισε ο δήμος και που θα μπορέσουμε να τις χρηματοδοτήσουμε από τα έσοδα που έχουμε; Ενώ εσύ, Νικόμαχε, έκανες το αντίθετο από αυτά. Με το να περιλάβεις στην καταγραφή περισσότερες θυσίες από αυτές για τις οποίες είχες εξουσιοδοτηθεί, ευθύνεσαι για το γεγονός ότι τα έσοδα που είχαμε αναλώθηκαν γι᾽ αυτές, και δεν επαρκούν για τις πατροπαράδοτες θυσίες.

[20] Πέρυσι αίφνης έμειναν ανεκτέλεστες θυσίες τριών ταλάντων από αυτές που είναι καταγεγραμμένες στους άξονες. Και κανείς δεν μπορεί να πει ότι η πόλη δεν είχε ικανά έσοδα. Γιατί αν αυτός δεν είχε περιλάβει στην καταγραφή θυσίες που απαιτούσαν έξι τάλαντα επιπλέον, και θα επαρκούσαν για τις πατροπαράδοτες θυσίες και θα είχε η πόλη πλεόνασμα τριών ταλάντων. Για όσα έχω πει θα σας παρουσιάσω και μάρτυρες.