Τα λαμπερά άστρα του σφαιρωτού σμήνους Μεσιέ 9

Το σφαιρωτό σμήνος Μεσιέ 9 που μπορεί καλύτερα να περιγραφεί ως ένα σχεδόν σφαιρικό σμήνος άστρων, βρίσκεται περίπου 25.000 έτη φωτός από τη Γη. Είναι πολύ κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας, γι αυτό και οι βαρυτικές δυνάμεις από το γαλαξιακό κέντρο αλλάζουν το σχήμα του.

Τα σφαιρωτά σμήνη πιστεύεται ότι περιέχουν μερικά από τα παλαιότερα αστέρια στον Γαλαξία μας, που γεννήθηκαν όταν το Σύμπαν ήταν μόλις ένα μικρό κλάσμα της σημερινής ηλικίας του.

Εκτός του ότι είναι πολύ μεγαλύτερα σε ηλικία από τον ήλιο – έχουν περίπου διπλάσια ηλικία – τα αστέρια του σμήνους Μεσιέ 9 διαθέτουν, επίσης, μια πολύ διαφορετική σύνθεση, καθώς είναι εμπλουτισμένα με πολύ λιγότερα βαρύτερα στοιχεία από τον Ήλιο.

Συγκεκριμένα, ένας αριθμός στοιχείων καίριας σημασίας για τη ζωή πάνω στη Γη, όπως το οξυγόνο, ο άνθρακας και ο σίδηρος, που σχηματίζει τον πυρήνα του πλανήτη μας, είναι πολύ σπάνια στο Μεσιέ 9 αλλά και σε παρόμοιες ομάδες άστρων.

Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα βαρύτερα στοιχεία του σύμπαντος διαμορφώθηκαν σταδιακά μέσα στους πυρήνες των άστρων, καθώς και σε εκρήξεις σουπερνόβα. Όταν δε τα άστρα του σμήνους Μεσιέ 9 σχηματίστηκαν υπήρχαν πολύ μικρότερες ποσότητες από αυτά τα στοιχεία που υπάρχουν εδώ στο ηλιακό μας σύστημα.

Το σφαιρωτό σμήνος Messier 9, όπως υποδηλώνει το όνομά του, ανακαλύφθηκε από τον Γάλλο αστρονόμο Σαρλ Μεσιέ το 1764. Ακόμα και με τα πλέον προηγμένα τηλεσκόπια εκείνης της εποχής, κανένα από τα αστέρια που το αποτελούν δεν θα μπορούσε να παρατηρηθεί μεμονωμένα. Ο Μεσιέ, βλέποντας μόνο μια αμυδρή ‘μουτζούρα’, ως εκ τούτου ταξινόμησε το αντικείμενο αυτό ως νεφέλωμα. Έπρεπε να φτάσουμε στον 18ο αιώνα ώστε οι αστρονόμοι, κυρίως ο Ουίλιαμ Χέρσελ, να αρχίσουν να εντοπίζουν αστέρια μέσα στο σμήνος.

Η αντίθεση μεταξύ του εξοπλισμού του Μεσιέ και των εργαλείων που βρίσκονται στη διάθεση των αστρονόμων σήμερα είναι αρκετά έντονη. Πράγματι, η πολύ λεπτομερής εικόνα του Hubble του Μεσιέ 9, είναι ικανή να βρει επιμέρους αστέρια, όπως βλέπουμε δεξιά στο πολυσύχναστο κέντρο του συμπλέγματος. Πάνω από 250.000 από αυτά έχουν ανιχνευτεί από την Προηγμένη Κάμερα του Hubble σε μια εικόνα η οποία καλύπτει μια έκταση όχι μεγαλύτερη από το μέγεθος του κεφαλιού μιας καρφίτσας.

Όπως δείχνουν τα επιμέρους αστέρια, η εικόνα του Hubble δείχνει σαφώς τα διαφορετικά χρώματα των άστρων. Το χρώμα ως γνωστόν ενός άστρου σχετίζεται άμεσα με τη θερμοκρασία του, όσο πιο κόκκινο τόσο πιο ψυχρό είναι. Και όσο πιο μπλε, τόσο θερμότερο.

Η γειτονιά του Messier 9 είναι πολύ ενδιαφέρουσα, δεδομένου ότι χαρακτηρίζεται από δύο τεράστια και σκοτεινά νεφελώματα. Αυτά τα κατάμαυρα νέφη από διαστρική σκόνη γνωστά ως Barnard 259 (στο νοτιο-ανατολικά του Μεσιέ 9) και Μπάρναρντ 64 (στα δυτικά), είναι σαφώς ορατά στις ευρείες εικόνες του συμπλέγματος των άστρων.