Κερασφόροι θεοί, και συμβολισμός




Ο Δίας κερασφόρος.
Roman cast terracotta of ram-horned Jupiter Ammon,
1st century AD (Museo Barracco, Rome)

Στην αρχαιότητα τα κέρατα ήταν αντικείμενο σεβασμού, και θεωρούνταν ιερά σύμβολα, καθώς αντιπροσώπευαν την Θεϊκή δύναμη. Δεν είναι τυχαίο πως πολλές αρχαίες Ελληνικές θεότητες ήταν κερασφόρες, όπως λ.χ ο Πάνας, και οι Σάτυροι. Στην εικόνα που σας παραθέτω, βλέπουμε τον Δία ως κερασφόρο. 

Ο Δίας τράφηκε με το γάλα της κατσίκας, Αμάλθειας. Η οποία σύμφωνα με το μύθο, ήταν η τροφός του Δία τα χρόνια που αυτός μεγάλωνε κρυμμένος σε ένα σπήλαιο στην Κρήτη για να προστατευτεί από τον πατέρα του Κρόνο. Κάποια ημέρα καθώς η Αμάλθεια έπαιζε με το μικρό Δία, αυτός κατά λάθος της έσπασε το κέρατο. Για να μη στεναχωριέται η Αμάλθεια και ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, ο Δίας έκανε το σπασμένο κέρατο να είναι πάντα γεμάτο με ό,τι λαχταρούσε ο κάτοχός του. Αυτό έμεινε γνωστό στην ιστορία σαν το «κέρατο της Αμάλθειας», ένα αιώνιο σύμβολο αφθονίας.

Δεν είναι τυχαίο, πως μόνο όταν ο Αλέξανδρος αναγνωρίστηκε ως υιός του Διός στο μαντείο της όασης Σίουα, άρχισε να παριστάνεται κερασφόρος (οι παλαιότεροι θυμούνται τον Αλέξανδρο κερασφόρο στο παλαιό 100 δραχμο) κλπ.

Το μαντείο του Άμμωνα βρισκόταν σε όαση, σε αμμώδη και άνυδρη έρημο της Λιβύης. Για το τι ακριβώς συνέβη στο μαντείο έχουμε πολλές παραλλαγές και στην αρχαιότητα ίσως να υπήρχαν ακόμη περισσότερες, αφού το θέμα και μεταφυσικό ήταν, και τη θεοποίηση του Αλεξάνδρου αφορούσε.

Σύμφωνα με την άποψη του Πλουτάρχου, ο ιερέας του μαντείου για λόγους φιλοφρόνησης φέρεται πως προσφώνησε τον Αλέξανδρο στα ελληνικά, αλλά επειδή δεν τα μιλούσε καλά, αντί να πει «ὦ, παιδίον» είπε «ὦ, παιδίος». Αμέσως διαδόθηκε η φήμη ότι ο ιερέας προσφώνησε τον Αλέξανδρο «ὦ, παῑ Διός», αναγνωρίζοντας τον ως υιό του Άμμωνος Διός.

Στην παραλλαγή του Διόδωρου και του Κούρτιου, ο ιερέας φέρεται να είπε «χαίρε, παιδί μου και αυτή η προσφώνηση είναι από τον θεό» και ο Αλέξανδρος να απάντησε: «Το δέχομαι, πατέρα, και στο εξής θα αποκαλούμαι γιος σου». Ο Αρριανός, που δεν εγκρίνει την επιλογή του Αλεξάνδρου να ανακηρυχθεί θεός, λέει λακωνικά ότι ο Αλέξανδρος «άκουσε αυτά, που επιθυμούσε».

Aξίζει επίσης μνείας, πως ο μύστης Michelangelo έφτιαξε το γνωστό άγαλμα του Μωησέως, κερασφόρου.

Το άγαλμα λαξεύτηκε το 1513 για τον τάφο του πάπα Ιουλίου Β' και είναι τοποθετημένο στο μαυσωλείο του Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι στη Ρώμη.

Γενικότερα όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί , θεωρούσαν το κέρας ως ένα θεϊκό δύναμης γενικά. Και στην Παλαιά Διαθήκη συναντούμε το «κέρας», ως σύμβολο δύναμης.

Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, τα κέρατα θεωρήθηκαν ως έμβλημα του Διαβόλου, συν το χρόνω, τα κέρατα εμφανίζονται επίσης ως σύμβολο της συζυγικής απιστίας.

Σύμφωνα με μία εκδοχή, λόγω του συμβολισμού των κεράτων ως δύναμης και εξουσίας, κατά τον μεσαίωνα όταν οι άρχοντες παρείχαν αξιώματα και δύναμη ως παρηγόρια στους συζύγους των γυναικών με τις οποίες παρανόμως ή και με ανοχή συνδέονταν ερωτικά, οι απατημένοι σύζυγοι γίνονταν ισχυροί, αποκτούσαν δηλαδή κέρατα...παρηγοριάς. Κατ' αυτόν τον τρόπο, τα κέρατα καθιερώθηκαν ως σύμβολο των απατημένων...!

Σύμφωνα με την εκδοχή του Μιχαήλ Ψελλού (1018-1078 μ.χ ) ο λόγος για τον οποίο επικράτησε το κέρατο ως σύμβολο απιστίας , είναι ότι όλα τα μη-κερασφόρα ζώα, (λιοντάρια , λεοπαρδάλεις, αρκούδες κλπ) , καθώς και τα πτηνά , από τον αετό, μέχρι το περιστέρι, είναι… οργίλα και… ζηλότυπα, σε αντίθεση με τα κερασφόρα, τα οποία, ούτε οργίζονται, ούτε μνησικακούν ενάντια στα παρεκτρεπόμενα θηλυκά.