Κλόουν: Ο Σκοτεινός Γελωτοποιός & το αρχέτυπο του Φόβου

Υπάρχει κάτι το Μυστηριώδες στους Κλόουν, κάτι που μαγνητίζει τα βλέμματα, κάτι μυστικιστικό, μαγικό, πολυδιάστατο αλλά και τρομερό ταυτόχρονα. Οι Κλόουν είναι το αρχέτυπο του όντος που επιφέρει το γέλιο σε όσους παρακολουθούν τις άτσαλες κινήσεις του στον χώρο, την πολύχρωμη μάσκα που φορά.. Τι είναι αυτό όμως που προκαλεί τον υποσυνείδητο τρόμο και τον κάνει να μετατρέπεται σε Σκοτεινός Γελωτοποιός;

Οι Κλόουν είναι λες και ξεπετάχτηκαν από κάποια άλλη σφαίρα ύπαρξης. Αρνούνται να υποκύψουν σε κανόνες που θεσπίζονται από τα κοινωνικά μοτίβα και πλαίσια.

Στήνουν φάρσες για να προκαλέσουν το γέλιο δίχως να νιώθουν τύψεις και δεν παίρνουν τίποτα στα σοβαρά. Όμως πέρα από το γέλιο μπορούν να προκαλέσουν και τον ανείπωτο τρόμο.

Το Αρχέτυπο του Κλόουν
Οι Κλόουν ως γελωτοποιοί και αστεία πλάσματα του μύθου υπάρχουν εδώ και πολλούς αιώνες. Εμφανίζονται στους περισσότερους πολιτισμούς – Πυγμαίοι Κλόουν προκαλούσαν το γέλιο στους Αιγύπτιους Φαραώ 2500 χρόνια πριν, και στην Αρχαία Κίνα ένας Κλόουν με όνομα YuSze ήταν ο μόνος που μπορούσε να επηρεάσει τον Αυτοκράτορα Qin Shih Huang. Οι Ιθαγενείς Χόπι περιείχαν στην παράδοσή τους χαρακτήρες που έμοιαζαν με κλόουν, οι οποίοι διέκοπταν τα χορευτικά τελετουργικά με τα χαζά αστεία τους. Οι Γελωτοποιοί των Δικαστηρίων της Μεσαιωνικής Ευρώπης εξέφραζαν τον τρόπο της Φεουδαρχίας να διασκεδάζει με τους κατηγορούμενος, και φτάνοντας στον 18ο και 19ο αιώνα, εμφανίστηκε στην Δυτική Ευρώπη και την Βρετανία, ο Μίμος Κλόουν.

Όμως αυτοί οι Γελωτοποιοί είχαν πάντοτε μία σκοτεινή πλευρά. Είναι Αρχετυπικοί χαρακτήρες που αντικατοπτρίζουν ένα χλευαστικό πρόσωπο στην Κοινωνία. Οι Ακαδημαϊκοί σημειώνουν πως τα αστεία τους πηγάζουν από τις ορέξεις τους για φαγητό, σεξ και ποτό, καθώς και την μανιασμένη συμπεριφορά τους.. Έτσι κατά μία έννοια, ο Σκοτεινός Γελωτοποιός ξεπηδά μέσα από το αρχέτυπο είδωλο του Κλόουν που διαπράττει γκάφες ενώ είναι ενήλικος, και εξαπατά με το πάντα αστείο προσωπείο του.

Κλόουν : Ένας Σκοτεινός Γελωτοποιός
Όπως διαπιστώσαμε και πιο πάνω, όχι και τόσο πίσω στο χρόνο οι Κλόουν θεωρούταν ακίνδυνοι και αστείοι χαρακτήρες, που ανατίναζαν μπαλόνια και διασκέδαζαν τις μάζες σε τσίρκα και πάρτι γενεθλίων, καθώς και άλλου είδους κοινωνικές εκδηλώσεις. Ποιό είναι όμως το αρχέτυπο του φόβου που κρύβεται πάντα στο διτό χαμόγελο της μάσκας του;

Αυτό οφείλεται στην κλοουνοφοβία, την εδραιωμένη φοβία για τους κλόουν, που κάνει έναν άνθρωπο να μην αντέχει καν την θέα του γελωτοποιού αφού του προκαλεί ανείπωτο τρόμο. Οι Ψυχολόγοι αναφέρουν πως ο φόβος αυτός ξεκινά κατά την παιδική ηλικία. Υπάρχει μάλιστα και ένα Ψυχολογικό εγχειρίδιο που αναλύει την συγκεκριμένη φοβία, που ξεκινά κατά την ηλικία των δύο ετών, όταν τα παιδιά αποκτούν άγχος κατά την συναναστροφή με ξένους ανθρώπους. Τα μυαλά των παιδιών σε αυτό το στάδιο αναπτύσσονται και δυσκολεύονται να διαχωρίσουν την πραγματικότητα από την φαντασία. Έτσι αυτή η μίξη του φανταστικού με το αληθινό τα στοιχειώνει ακόμα και στην ενήλικη ζωή τους. Όμως πέρα από αυτό το βαθύ ψυχολογικό αίτιο, ο αρχετυπικός φόβος για τους Κλόουν ίσως κρύβεται σε μία πραγματική τρομερή ιστορία ενός κλόουν – Δολοφόνου, του John Wayne Gacy, που καταδικάστηκε το 1980 για την σεξουαλική επίθεση και την δολοφονία 33 νεαρών αγοριών στο Σικάγο. Ο Gacy εξασκούσε το επάγγελμα του Κλόουν σε εκδηλώσεις και πάρτι, με το όνομα Pogo ο Κλόουν, χαρακτήρας που δημιούργησε ο ίδιος.

Η Σκοτεινή απεικόνιση των Κλόουν συνεχίστηκε και μέσα από το Σινεμά και την τηλεόραση, που συνεχίζει το αποκρουστικό αρχετυπικό μονοπάτι των ιστορικών γελωτοποιών. Σε αυτή την κατάσταση έχουν συμβάλει χαρακτήρες όπως ο πρωταγωνιστής του “It” του Stephen King, του Κλόουν Krusty που εμφανίζεται στους Simpsons ταραγμένος αλλά αστείος, ή ακόμα και στην εντελώς απόκοσμη εκδοχή του Τζόκερ που υποδύθηκε πειστικά ο Heath Ledger στo Batman, χαρακτήρας που αποτυπώνει την τρομερή δύναμη της απρόβλεπτης και απροσδόκητης αναρχίας μέσα από ένα αλλοκοσμικό χαμόγελο….

Ο Φόβος που ριζώνει στο ανθρώπινο υποσυνείδητο και προκαλείται από την αρχετυπική φιγούρα του κλόουν που μετατρέπεται σε Σκοτεινός Γελωτοποιός αποδεικνύεται ακόμη εντονότερα από τα τελευταία γεγονότα, την νέα μόδα που θέλει νεαρούς να ντύνονται ως τρομακτικοί κλόουν τρομοκρατώντας τους ανυποψίαστους πολίτες εν όψει Halloween..

Αυτό το προσωπείο, αυτή η αβέβαιη έκφραση που κρύβεται πίσω από την χαμογελαστή όψη ενός γελωτοποιού πάντα θα μας κάνει να αμφισβητούμε τις πραγματικές του προθέσεις, πάντα θα ξυπνά τον αρχέγονο φόβο για την μέγιστη φάρσα που μπορεί να παίξει το ίδιο μας το υποσυνείδητο.. Το υπέρτατο αίσθημα του Τρόμου που μας γελά κατάφατσα και σε προετοιμάζει για το χειρότερο ενδεχόμενο.