Οι συνδυασμοί των τεσσάρων λειτουργιών της συνείδησης μαζί με τις δύο τάσεις, κάνουν τον Γιούνγκ να διακρίνει οκτώ βασικούς ψυχολογικούς τύπους:α. Τον εξωστρεφή 1 διανοητικό, 2 συναισθηματικό 3 κατα αίσθηση 4 ενορατικό ή διαισθητικό
β. Τον εσωστρεφή 5 διανοητικό 6 συναισθηματικό, 7 κατα αίσθηση 8 ενορατικό.
Α. Ο ΕΞΩΣΤΡΕΦΗΣ
Γενική τάση της συνείδησης
Βασική τάση αποτελεί η σχέση με τον έξω κόσμο τα αντικείμενα και την προσαρμογή σε αυτά, ανεξαρτήτως ηθικής αξιολόγησης. Το περιβάλλον τον απορροφά. Τον απασχολεί τι θα πει ο κόσμος, τι ζητάει η κοινωνία και πώς θα συμμορφωθεί με αυτά. Επιτυγχάνει έτσι μεγάλη προσαρμοστικότητα ακόμη και σε κοινωνιοπολιτικές συνθήκες που ρέουν και τα καταφέρνει στη διπλωματία, εμπόριο κ.λπ.
Βασική τάση αποτελεί η σχέση με τον έξω κόσμο τα αντικείμενα και την προσαρμογή σε αυτά, ανεξαρτήτως ηθικής αξιολόγησης. Το περιβάλλον τον απορροφά. Τον απασχολεί τι θα πει ο κόσμος, τι ζητάει η κοινωνία και πώς θα συμμορφωθεί με αυτά. Επιτυγχάνει έτσι μεγάλη προσαρμοστικότητα ακόμη και σε κοινωνιοπολιτικές συνθήκες που ρέουν και τα καταφέρνει στη διπλωματία, εμπόριο κ.λπ.
Όταν ξεπεράσει τα κάποια όρια, χάνει την σύνδεση με τον εαυτό του και κινδυνεύει από νευρώσεις και υστερίες. Τον απασχολεί πάνω από όλα να προκαλεί το ενδιαφέρον των άλλων. Είναι μεγάλος κουτσομπόλης σε αλήθειες και ψέματα.
Η τάση του ασυνείδητου
Όσο περισσότερο ασχολείται με τα εξωτερικά, τόσο ο ψυχισμός του στρέφεται προς τα μέσα, σε υποκειμενικές αξιώσεις και ανάγκες. Εφόσον καταπιέζονται τα εσωτερικά προσωπικά στοιχεία συνεχώς, το ασυνείδητο προβάλλει στο προσκήνιο της συνείδησης πόθους και ελπίδες, προοπτικές ζωής, συναισθήματα, προσωπικές αρχές κ.α. που ζητούν έντονα την τροφοδοσία τους.
1. Ο εξωστρεφής διανοητικός
Εκτός την εξωστρέφεια χρησιμοποιεί την διανόηση σε εξωτερικά πράγματα, γεγονότα, ακόμη και σε αφηρημένες ιδέες. Ακολουθεί με ακρίβεια και αντικειμενικά τα γεγονότα και τις καταστάσεις. Θέλει να συλλέγει εμπειρικό υλικό κι ας μη μπορεί να το χρησιμοποιήσει. Το συναίσθημά του ατροφεί. Αυτό μπορεί να τον κάνει νευρωτικό. Είναι ο κατά εξοχήν τύπος άνδρα του δυτικού πολιτισμού.
Εκτός την εξωστρέφεια χρησιμοποιεί την διανόηση σε εξωτερικά πράγματα, γεγονότα, ακόμη και σε αφηρημένες ιδέες. Ακολουθεί με ακρίβεια και αντικειμενικά τα γεγονότα και τις καταστάσεις. Θέλει να συλλέγει εμπειρικό υλικό κι ας μη μπορεί να το χρησιμοποιήσει. Το συναίσθημά του ατροφεί. Αυτό μπορεί να τον κάνει νευρωτικό. Είναι ο κατά εξοχήν τύπος άνδρα του δυτικού πολιτισμού.
2. Ο εξωστρεφής συναισθηματικός τύπος
Συνηθίζεται στις γυναίκες. Βλέπει, βιώνει και εκτιμά τα πράγματα με συναισθηματικό τρόπο. Δύσκολα πείθει εφόσον τείνει να συμπεράνει μέσα από συναισθηματικές προβολές. Όταν η ατροφία της διανόησης γίνει υπερβολική, έχουμε υστερικά συμπτώματα και νηπιακή συμπεριφορά.
Συνηθίζεται στις γυναίκες. Βλέπει, βιώνει και εκτιμά τα πράγματα με συναισθηματικό τρόπο. Δύσκολα πείθει εφόσον τείνει να συμπεράνει μέσα από συναισθηματικές προβολές. Όταν η ατροφία της διανόησης γίνει υπερβολική, έχουμε υστερικά συμπτώματα και νηπιακή συμπεριφορά.
3. Ο εξωστρεφής κατά αίσθηση τύπος
Λέγεται και αντιληπτικός τύπος. Προέχουν οι αισθήσεις του. Δίνεται αλλά και δένεται με αυτές στα εξωτερικά αντικείμενα, χωρίς να νοιάζεται για λογικές επεξεργασίας και συναισθηματικές εμβαθύνσεις. Επιδιώκει την απόλαυση και καλοπέραση, είναι εύθυμος και αξιαγάπητος, εύπιστος. Μπορεί να καταντήσει ακόλαστος, ζηλιάρης και καχύποπτος. Η ενόραση είναι ελάχιστα ανεπτυγμένη σε αυτόν.
Λέγεται και αντιληπτικός τύπος. Προέχουν οι αισθήσεις του. Δίνεται αλλά και δένεται με αυτές στα εξωτερικά αντικείμενα, χωρίς να νοιάζεται για λογικές επεξεργασίας και συναισθηματικές εμβαθύνσεις. Επιδιώκει την απόλαυση και καλοπέραση, είναι εύθυμος και αξιαγάπητος, εύπιστος. Μπορεί να καταντήσει ακόλαστος, ζηλιάρης και καχύποπτος. Η ενόραση είναι ελάχιστα ανεπτυγμένη σε αυτόν.
4. Ο εξωστρεφής ενορατικός τύπος
Συναντάται περισσότερο στις γυναίκες. Αντιλαμβάνεται τα πράγματα «ασυνείδητα» και πολλές φορές χωρίς λογική. Με κανένα ή ελάχιστα στοιχεία προβλέπει πρόσωπα και καταστάσεις μελλοντικώς. Έχει σιγουριά για το μέλλον. Συλλαμβάνει νέες ιδέες. Είναι δημιουργικός και προωθεί τα πράγματα. Περιφρονώντας τα της αίσθησης πράγματα εκτρέπεται σε δογματισμούς και αβάσιμες μελλοντολογίες. Εγκαταλείπει μισοτελειωμένα τα πράγματα για να ασχοληθεί με άλλα.
Συναντάται περισσότερο στις γυναίκες. Αντιλαμβάνεται τα πράγματα «ασυνείδητα» και πολλές φορές χωρίς λογική. Με κανένα ή ελάχιστα στοιχεία προβλέπει πρόσωπα και καταστάσεις μελλοντικώς. Έχει σιγουριά για το μέλλον. Συλλαμβάνει νέες ιδέες. Είναι δημιουργικός και προωθεί τα πράγματα. Περιφρονώντας τα της αίσθησης πράγματα εκτρέπεται σε δογματισμούς και αβάσιμες μελλοντολογίες. Εγκαταλείπει μισοτελειωμένα τα πράγματα για να ασχοληθεί με άλλα.
Β. Ο ΕΣΩΣΤΡΕΦΗΣ ΤΥΠΟΣ
Γενική τάση της συνείδησης
Έχει δικές του αρχές και αντιλήψεις με τις οποίες βλέπει, βιώνει και κρίνει την πραγματικότητα. Η υποκειμενική του διάθεση προσδιορίζει τις αντιλήψεις του. Δεν τον νοιάζει να προσαρμοστεί στο περιβάλλον, αλλά απαιτεί αυτό από το περιβάλλον. Αν και οι θεωρίες του δεν συμφωνούν με την πραγματικότητα, τότε τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα. Καταλαβαίνουμε έτσι την ιδιορρυθμία, αντικοινωνικότητα, εγωισμούς και φιλαυτία του εσωστρεφή.
Έχει δικές του αρχές και αντιλήψεις με τις οποίες βλέπει, βιώνει και κρίνει την πραγματικότητα. Η υποκειμενική του διάθεση προσδιορίζει τις αντιλήψεις του. Δεν τον νοιάζει να προσαρμοστεί στο περιβάλλον, αλλά απαιτεί αυτό από το περιβάλλον. Αν και οι θεωρίες του δεν συμφωνούν με την πραγματικότητα, τότε τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα. Καταλαβαίνουμε έτσι την ιδιορρυθμία, αντικοινωνικότητα, εγωισμούς και φιλαυτία του εσωστρεφή.
Η τάση του ασυνείδητου
Περιφρονώντας την πραγματικότητα ενισχύεται ασυνείδητα η επιρροή των αντικειμένων πάνω του, μέχρι βαθμού επικίνδυνου. Έτσι ένας φανατικός αγώνας για ελευθερία του πνεύματος μπορεί να γίνει ασυνείδητη έξαρση από οικονομικούς και υλικούς παράγοντες. Η ανεξαρτησία της δικής του γνώμης κινδυνεύει να γίνει αγχώδης υποταγή στην κοινή γνώμη. Η ηθική υπεροχή σε εξευτελισμό της προσωπικότητας. Τέλος η υπερβολική εσωστρέφεια καταλήγει σε νεύρωση που χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα, έμμονες ιδέες, ισχυρή ευσυγκινησία, χρόνια υπερκόπωση.
1. Ο εσωστρεφής διανοητικός τύπος
Το εξωτερικό περιβάλλον είναι απλώς η αφετηρία του. Πρώτο το μέλημα να αναγάγει το περιβάλλον στις δικές του υποκειμενικές αρχές και ιδέες μέσα από ισχυρούς εσωτερικούς παράγοντες. Είναι επιφυλακτικός ή ακόμη και αρνητικός στα αντικείμενα. Εμβαθύνει χωρίς να επεκτείνει στις εντυπώσεις και εμπειρίες. Οι κρίσεις του φαίνονται συνήθως απότομες, ψυχρές και αυθαίρετες. Προσπαθεί να επιβάλει τα δικά του διανοήματα και πολλές φορές συγχέεται σε ένα κόσμο από παρανοήσεις. Συχνά ντύνεται και συμπεριφέρεται αδέξια. Στο επάγγελμά του αρχικά διαθέτει δυσμενώς τους συναδέλφους και προϊστάμενους, αλλά η καλύτερη γνωριμία μαζί του πολλές ικανότητες και απόθεμα καλοσύνης. Δεν έχει ανεπτυγμένο το συναίσθημα, για αυτό στις συμπεριφορές και σχέσεις του δείχνει αδεξιότητα και παιδική αφέλεια.
2. Ο εσωστρεφής συναισθηματικός τύπος
Το ανεπτυγμένο του συναίσθημα γεννάει μέσα του συναισθηματική ένταση. Επειδή η ροπή δεν εκδηλώνει προς τα έξω τον συναισθηματικό του κόσμο, τον κρύβει από τους άλλους. Έτσι παρουσιάζεται σιωπηλός και δυσκολονόητος ή αντίθετα εκρήγνυται σε συναισθηματικές κρίσεις. Κάθε λανθάνουσα αρχετυπική εικόνα του είναι γεμάτη συναισθηματικούς τόνους. Τα εγωιστικά συναισθήματα που τον κατέχουν φανερώνουν αυταρέσκεια και θέλει να έχει την αποκλειστικότητα στο ενδιαφέρον των άλλων. Η κατάσταση της έκτασης του είναι πολύ γνώριμη. Βιώνει τις παραστάσεις με συναισθηματική ένταση, αντίθετα προς τον εσωστρεφή διανοητικό που τις βιώνει σε βάθος. Θέλει να υπερέχει και να άρχει σε αντικείμενα, περιβάλλον και ανθρώπους. Έτσι συχνά εξελίσσεται σε φιλόδοξο, αρχομανή ή ακόμη τυραννικό. Παθολογική έκφραση των χαρακτηριστικών αυτών δημιουργούν νευρασθένεια και ψυχοπάθεια.
Το ανεπτυγμένο του συναίσθημα γεννάει μέσα του συναισθηματική ένταση. Επειδή η ροπή δεν εκδηλώνει προς τα έξω τον συναισθηματικό του κόσμο, τον κρύβει από τους άλλους. Έτσι παρουσιάζεται σιωπηλός και δυσκολονόητος ή αντίθετα εκρήγνυται σε συναισθηματικές κρίσεις. Κάθε λανθάνουσα αρχετυπική εικόνα του είναι γεμάτη συναισθηματικούς τόνους. Τα εγωιστικά συναισθήματα που τον κατέχουν φανερώνουν αυταρέσκεια και θέλει να έχει την αποκλειστικότητα στο ενδιαφέρον των άλλων. Η κατάσταση της έκτασης του είναι πολύ γνώριμη. Βιώνει τις παραστάσεις με συναισθηματική ένταση, αντίθετα προς τον εσωστρεφή διανοητικό που τις βιώνει σε βάθος. Θέλει να υπερέχει και να άρχει σε αντικείμενα, περιβάλλον και ανθρώπους. Έτσι συχνά εξελίσσεται σε φιλόδοξο, αρχομανή ή ακόμη τυραννικό. Παθολογική έκφραση των χαρακτηριστικών αυτών δημιουργούν νευρασθένεια και ψυχοπάθεια.
3. Ο εσωστρεφής αντιληπτικός (κατά αίσθηση) τύπος
Η ψυχική του διάθεση παρεμβαίνει έντονα στην πορεία που διανύει ο εξωτερικός ερεθισμός μέχρι να γίνει συναίσθηση και συναίσθημα. Έτσι το τελικό αίσθημα-αντίληψη είναι αυστηρά υποκειμενικά εφόσον ο εξωτερικός ερεθισμός χρωματίζεται έντονα από τις προδιαθέσεις, τις βαθύτερες παραστάσεις του και τις αρχετυπικές του εικόνες που λανθάνουν στο ασυνείδητο. Φαίνεται ήρεμος και αδιάφορος. Πραγματικά όμως είναι μαγεμένος από βαθιές εντυπώσεις του. Έχει συνήθως ανεπτυγμένο και συναίσθημα και διανόηση, οπότε δυσκολεύεται να εκφραστεί και να τον κατανοήσουν ή ακόμη να κατανοήσει ο ίδιος τον εαυτό του. Λύπη τον κυριεύει όταν ο εξωτερικός κόσμος αποκαλύπτεται διαφορετικός από τις δικές του αντικειμενικές εκτιμήσεις. Όταν αυτό επεκταθεί υπερβολικά γεννιούνται έμμονες ιδέες που οδηγούν σε ψυχασθένεια.
Η ψυχική του διάθεση παρεμβαίνει έντονα στην πορεία που διανύει ο εξωτερικός ερεθισμός μέχρι να γίνει συναίσθηση και συναίσθημα. Έτσι το τελικό αίσθημα-αντίληψη είναι αυστηρά υποκειμενικά εφόσον ο εξωτερικός ερεθισμός χρωματίζεται έντονα από τις προδιαθέσεις, τις βαθύτερες παραστάσεις του και τις αρχετυπικές του εικόνες που λανθάνουν στο ασυνείδητο. Φαίνεται ήρεμος και αδιάφορος. Πραγματικά όμως είναι μαγεμένος από βαθιές εντυπώσεις του. Έχει συνήθως ανεπτυγμένο και συναίσθημα και διανόηση, οπότε δυσκολεύεται να εκφραστεί και να τον κατανοήσουν ή ακόμη να κατανοήσει ο ίδιος τον εαυτό του. Λύπη τον κυριεύει όταν ο εξωτερικός κόσμος αποκαλύπτεται διαφορετικός από τις δικές του αντικειμενικές εκτιμήσεις. Όταν αυτό επεκταθεί υπερβολικά γεννιούνται έμμονες ιδέες που οδηγούν σε ψυχασθένεια.
4. Ο εσωστρεφής ενορατικός τύπος
Συλλαμβάνει την αλήθεια πίσω από εικόνες και αντικείμενα με μεγάλη σαφήνεια. Έρχεται εύκολα σε επαφή και σύλληψη με αρχετυπικές εικόνες. Βλέπει βαθιά στις ψυχές και προλέγει συχνά τα μέλλοντα. Απεχθάνεται την πραγματικότητα όπως έχει και την αποφεύγει. Φαίνεται να είναι απών, το βλέμμα του προσηλωμένο σε κάτι μελλοντικό και άσχετο με τον αισθητό κόσμο. Υπερβολική ένταση των χαρακτηριστικών αυτών κυριεύουν την συνείδηση με ενορατικές εσωτερικές εικόνες, έμμονα αισθήματα και οδηγούν σε νεύρωση (υποχονδρία), έμμονες δεσμεύσεις, προσκόλληση σε ορισμένα γεγονότα ή πράγματα, υπερευαισθησία των αισθητηρίων κ.λπ.
Συλλαμβάνει την αλήθεια πίσω από εικόνες και αντικείμενα με μεγάλη σαφήνεια. Έρχεται εύκολα σε επαφή και σύλληψη με αρχετυπικές εικόνες. Βλέπει βαθιά στις ψυχές και προλέγει συχνά τα μέλλοντα. Απεχθάνεται την πραγματικότητα όπως έχει και την αποφεύγει. Φαίνεται να είναι απών, το βλέμμα του προσηλωμένο σε κάτι μελλοντικό και άσχετο με τον αισθητό κόσμο. Υπερβολική ένταση των χαρακτηριστικών αυτών κυριεύουν την συνείδηση με ενορατικές εσωτερικές εικόνες, έμμονα αισθήματα και οδηγούν σε νεύρωση (υποχονδρία), έμμονες δεσμεύσεις, προσκόλληση σε ορισμένα γεγονότα ή πράγματα, υπερευαισθησία των αισθητηρίων κ.λπ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου