Ο δρ Γκλόβερ, ως καθηγητής Ηθικής στο King?s College, είναι συνηθισμένος στο να χρησιμοποιεί τη σωκρατική μέθοδο προκειμένου να βοηθά τους φοιτητές του να «εξυψώνουν» την ηθική τους μέσω της απάντησης σε δύσκολα φιλοσοφικά ερωτήματα.
Εκμαιεύοντας την αλήθεια
Γιατί ονομάστηκε όμως η μέθοδος Σωκρατική; Διότι ο μεγάλος αθηναίος φιλόσοφος κατά τις συζητήσεις του, προσποιούμενος πλήρη άγνοια για το θέμα που συζητούσε κάθε φορά, προσπαθούσε μέσα από ερωτήσεις να εκμαιεύσει την αλήθεια από τον συνομιλητή του. Ο συνομιλητής λοιπόν απαντώντας σε αυτές τις ερωτήσεις έφθανε σε ένα συμπέρασμα – στην αλήθεια για τον Σωκράτη – από μόνος του. Η μέθοδος ονομάστηκε μαιευτική διότι όπως η μαία (επάγγελμα που έκανε και η Φαιναρέτη, μητέρα του Σωκράτη) φέρνει στον κόσμο το νεογνό, έτσι και ο Σωκράτης ή ο εκάστοτε συνομιλητής που παίρνει τον ρόλο της συνείδησης εξάγει από τον συνομιλητή του την αλήθεια. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα, κυρίως σε σχολές Νομικής. Ωστόσο δεν θα περίμενε κάποιος να εφαρμόζεται σε ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο.
Ο Σωκράτης σε ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο της Αγγλίας
Και όμως αυτό συνέβη στο Νοσοκομείο Broadmoor στη Νότια Αγγλία από τη δεκαετία του 1990. Ο καθηγητής Γκλόβερ άρχισε να συζητεί με τους ασθενείς θέματα ηθικής προσπαθώντας να διερευνήσει ένα στερεότυπο που τους ακολουθεί και το οποίο λέει ότι δεν έχουν συνείδηση. Οι διάλογοι αυτοί αποτέλεσαν την εκκίνηση για τη συγγραφή του βιβλίου «Alien Landscapes?» από τον καθηγητή – ένα βιβλίο που αποτελεί μια φιλοσοφική μελέτη της Ψυχολογίας αλλά συγχρόνως μια ψυχολογική μελέτη της Φιλοσοφίας.
Ο δρ Γκλόβερ ενδιαφέρθηκε εξαρχής να «βουτήξει» στο μυαλό ασθενών με όλα τα είδη ψυχικών διαταραχών. Και ύστερα από αυτή τη… βουτιά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι φωνές των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με ψυχικές νόσους θα πρέπει να ακούγονται, και μάλιστα οφείλουμε να τις ακούμε με προσοχή».
Οι περισσότεροι από τους έγκλειστους άνδρες στο Νοσοκομείο Broadmoor προέρχονταν από διαλυμένες οικογένειες, ενώ όλοι τους είχαν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα και είχαν διαγνωσθεί με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας. Το συμπέρασμα ήταν ότι τα άτομα αυτά εμφάνιζαν έλλειψη ηθικής και έτσι δεν ήταν σε θέση να κατανοήσουν τα εγκλήματα που είχαν διαπράξει. Ωστόσο, μετά τις συζητήσεις του με τους ασθενείς, ο καθηγητής παρατήρησε πως «ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία σε ό,τι αφορά τα άτομα στις ψυχιατρικές πτέρυγες είναι πως τα θέματα που συζητούν μοιάζουν πολύ με εκείνα που περιέχονται στα άρθρα των φιλοσοφικών επιθεωρήσεων».
Ένα από τα βασικά κοινά μεταξύ ασθενών με ψυχικές διαταραχές και φιλοσοφικών επιστημονικών εντύπων είναι ότι «η ερμηνεία του κόσμου με βάση την κοινή λογική δεν είναι η μοναδική».
Ο καθηγητής Γκλόβερ αποφάσισε να θέσει στους άνδρες φαινομενικά απλά ερωτήματα, όπως το τι θα δίδασκαν σε ένα παιδί ώστε να μάθει να διαχωρίζει το σωστό από το λάθος. Πολλές από τις απαντήσεις ήταν προβλέψιμα ρηχές. Για παράδειγμα ένας ασθενής, ο CQ, ανέφερε ότι τα παιδιά δεν πρέπει να βρίζουν. Για τον ZC, ο οποίος σημείωσε ότι το να κλέβει κάποιος είναι κακό, η μόνη εξήγηση στο γιατί είναι κακό αφορούσε το προσωπικό συμφέρον. «Αν κλέψεις, θα σε κλείσουν μέσα στη φυλακή και θα υποφέρεις. Θα χάσεις την ελευθερία σου».
Το δαχτυλίδι του Πλάτωνα
Ο επιστήμονας «καταδύθηκε» όμως ακόμη πιο βαθιά στο μυαλό των ασθενών χρησιμοποιώντας έναν μύθο του Πλάτωνα, μαθητή του Σωκράτη, ο οποίος αναφέρεται στο Β Βιβλίο της «Πολιτείας» του. Σύμφωνα με τον μύθο αυτόν, ένας βοσκός του βασιλιά της Λυδίας βρίσκει ένα μαγικό δαχτυλίδι το οποίο επιτρέπει στον κάτοχό του να γίνεται αόρατος κατά βούληση. Ο δρ Γκλόβερ λοιπόν ανέφερε στους ασθενείς ότι θα μπορούσαν να διαπράξουν ένα έγκλημα χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Ορισμένοι από αυτούς (συμπεριλαμβανομένου του ZC) θεώρησαν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα να κλέψουν ή να σκοτώσουν αν μπορούν μέσω της αορατότητάς τους να ξεφύγουν, άλλοι όμως είχαν πιο πολύπλοκες απόψεις. «Θα ήταν λάθος» είπε ο JF «ωστόσο αν μπορούσε κάποιος να ξεφύγει θα βρισκόταν ένα βήμα μπροστά από τον νόμο».
Ένας κοινός ακροατής θα πίστευε ότι ο JF είναι εξίσου ανήθικος με τον ZC, όχι όμως και ο δρ Γκλόβερ. Όπως ανακάλυψε μέσω της μαιευτικής μεθόδου, πολλοί από τους άνδρες διέθεταν ένα λεξιλόγιο ηθικών εννοιών όπως η δικαιοσύνη και ο σεβασμός. Κατά τον καθηγητή, η ανακάλυψη αυτή ρίχνει μια γέφυρα που ενώνει τα άτομα με ψυχική νόσο με όλους τους υπόλοιπους, καθώς φαίνεται ότι οι ψυχικές διαταραχές έχουν πολλές διαστάσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων συμπίπτουν τελικώς με χαρακτηριστικά που θεωρούνται φυσιολογικά.
Η Ψυχιατρική πρέπει να… ανοίξει
Ένα εμφανές συμπέρασμα όλων αυτών είναι ότι τα διαγνωστικά «κουτιά» που υπάρχουν σήμερα στην Ψυχιατρική δεν επαρκούν. Ενα όμως πιο… υπόγειο συμπέρασμα είναι ότι η σκέψη των ατόμων με ψυχικές διαταραχές μπορεί να εμπλουτίσει τη φιλοσοφία. Σε κάθε περίπτωση το πείραμα και τελικώς το βιβλίο του δρος Γκλόβερ δείχνουν πως αν είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε, όπως εκείνος, το τι έχουν να μας πουν αυτοί που το μυαλό τους υποφέρει, η σωκρατική μέθοδος είναι απολύτως φυσιολογική, ακόμη και σε ένα νοσοκομείο όπως το Broadmoor.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου