Θεές σε κάθε γυναίκα

 Τα αρχέτυπα που συντονίζουν κρυφά της ζωή σας:  Φανταστείτε τον κόσμο σαν μια πελώρια θεατρική σκηνή στην οποία συμμετέχει όλη η ανθρωπότητα. Κάθε άνθρωπος με το που συλλαμβάνεται, πριν ακόμα γεννηθεί, εμφανίζεται σ’ αυτή τη σκηνή για να παίξει το ρόλο του στη ζωή και να εκφράσει τον εαυτό του. Το σύμπαν έχει φροντίσει να του προσφέρει το σκηνικό και τα κοστούμια. Μπορεί άνετα να διαλέξει από ένα απέραντο βεστιάριο και να αλλάζει κατά βούληση τα κοστούμια του σε όλη τη διάρκεια του βίου του αλλά μπορεί επίσης να τα εναλλάσσει και μέσα στη μέρα.

Οι φορεσιές αυτές όμως είναι μαγικές. Μόλις κάποιος τις ενδυθεί συντονίζεται με ένα συγκεκριμένο ρόλο, αυτόν που αντιπροσωπεύει το κοστούμι. Ασφαλώς, κάθε ένας θα τον ερμηνεύσει με το δικό του μοναδικό τρόπο όμως θα κρατηθεί πάντα μέσα σε ένα πλαίσιο αναγνωρίσιμο και κοινό για όλους όσοι φορούν επίσης το ίδιο κοστούμι σ’ όποιο μήκος και πλάτος της Γης κι αν κατοικούν και σ’ όποιον αιώνα κι αν ζουν, έζησαν ή θα ζήσουν. Για παράδειγμα, το κοστούμι της «μητέρας» υπαγορεύει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά στις γυναίκες που θα το φορέσουν ανεξάρτητα από την εποχή ή την κοινωνία στην οποία ζουν.

Βέβαια, κάθε μια από τις ερμηνεύτριες αυτού του ρόλου θα το κάνει με το δικό της εντελώς προσωπικό τρόπο: άλλη θα είναι στοργική, άλλη καταπιεστική, άλλη αδιάφορη, ελεγκτική ή δοτική και πάει λέγοντας. Το μαγικό κοστούμι όμως θα έχει προσδώσει σε όλες κάτι κοινό, θα τους έχει υπαγορεύσει κινήσεις, λόγια και συμπεριφορές παρόμοιες κι ας μην έχουν συναντήσει ποτέ η μια την άλλη. Η αιτία για αυτό το παράξενο φαινόμενο βρίσκεται πίσω, στα παρασκήνια.

Πρόκειται για έναν αθέατο παράγοντα που συνδέει μεταξύ τους όλες τις ερμηνεύτριες του ίδιου ρόλου και ταυτόχρονα τις κινεί με αόρατα νήματα.

Αυτός ο μυστικός σκηνοθέτης είναι τα αρχέτυπα. Η λέξη είναι ελληνική αλλά υιοθετήθηκε και στις υπόλοιπες λατινογενείς γλώσσες για να περιγράψει αυτό το ενδιαφέρον φαινόμενο που απέσπασε την ιδιαίτερη προσοχή του Καρλ Γιουνγκ ο οποίος αποφάσισε να το μελετήσει βαθύτερα. Πριν από τον Γιουνγκ ήταν ο Πλάτων που είχε συλλάβει τη λειτουργία αυτού του φαινομένου. Είχε μιλήσει για τον κόσμο των ιδεών, ένα υπερβατικό πεδίο όπου υπάρχουν οι ιδέες όλων των εκδηλωμένων πραγμάτων στην πρωτογενή τους μορφή.

Ένας χώρος καθαρά πνευματικός και αφηρημένος στον οποίο βρίσκονται τα πρότυπα όσων υπάρχουν στον υλικό κόσμο. Κάτι σαν μήτρα από όπου όλα έλκουν την καταγωγή τους. Πολλούς αιώνες αργότερα ο Γιουνγκ επανήλθε στην πλατωνική αυτή θεωρία για να την επιβεβαιώσει και να υποστηρίξει πως υπάρχει μια παγκόσμια δεξαμενή -που ονόμασε συλλογικό ασυνείδητο- από την οποία αντλούν όλοι οι νόες. Εκεί είναι και ο χώρος των αρχετύπων ή των ιδεών του Πλάτωνα.

Θα μπορούσε να παρομοιαστεί με μια τράπεζα δεδομένων, με την οποία όλοι είμαστε συνδεδεμένοι on line έτσι ώστε κάθε φορά που κάνουμε μια σημαντική επιλογή συνδεόμαστε με ένα αντίστοιχο αρχέτυπο το οποίο επηρεάζει κάθε σχέση της ζωής μας και διαμορφώνει τις ιδιαιτερότητες της συμπεριφοράς μας. Το ενδιαφέρον είναι πως μπορούν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα διαφορετικά αρχέτυπα τα οποία να ανταγωνίζονται για την κυριαρχία τους στον ψυχισμό. Ο στόχος είναι εμείς οι ίδιες να αποφασίσουμε ποια όψη του εαυτού μας θέλουμε να εκδηλωθεί και πότε. Αλλιώς θα αγόμεθα και θα φερόμεθα προς κάθε κατεύθυνση.

«Θεϊκές» Επιρροές:  Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, με τη γέννησή μας έχουμε μια τάση να συντονιστούμε με κάποια συγκεκριμένη ποιότητα αρχετύπων. Αν το περιβάλλον ευνοήσει αυτή την τάση θα εκδηλωθούν εντονότερα αν την καταπιέσει θα παραμείνουν ως λανθάνουσες αλλά πιεστικές δυνάμεις στον ψυχισμό που μπορεί να ενεργοποιηθούν αργότερα από την επιρροή που θα ΄χει πάνω μας κάποιο άτομο ή γεγονός. Η Τζιν Σινόντα Μπόλεν καθηγήτρια κλινικής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας παρατηρεί ότι τα αρχέτυπα αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία κι ότι γύρω στα 35 με 45 χρόνια μας κάποια από τα επικρατέστερα και ισχυρότερα αρχέτυπα που μας επηρέαζαν μέχρι τότε συχνά ξεθωριάζουν επιτρέποντας σε άλλα να ενεργοποιηθούν εντονότερα.

Η Δρ Μπόλεν γοητεύτηκε από την ελληνική μυθολογία και ανακάλυψε μέσα της έναν μεγάλο αρχετυπικό θησαυρό εμβαθύνοντας ιδιαίτερα στα αρχέτυπα που συνδέονται με το ελληνικό 12θεο. Κάθε ένας από τους Ολύμπιους θεούς και θεές αντιπροσωπεύουν ένα «μαγικό κοστούμι-ρόλο» που ενορχηστρώνει μυστικά τη συμπεριφορά των γυναικών και των ανδρών. Κατά τη γνώμη της τα βρέφη γεννιούνται με χαρακτηριστικά προσωπικότητας τα οποία συμφωνούν με κάποια από τα θεϊκά αρχέτυπα π.χ. είναι συντροφικά όπως η Ήρα ή ικανά να περνούν την ώρα τους μόνα τους όπως η Εστία, είναι σοβαρά και «ώριμα» σαν την Αθηνά ή τσαχπίνικα και παιχνιδιάρικα σαν την Αφροδίτη.

Το υποταγμένο κοριτσάκι που θέλει να κάνει ό,τι του ζητά η μαμά υπακούει στο αρχέτυπο της Περσεφόνης αντίθετα από εκείνο που, συντονισμένο με το αρχέτυπο της ανεξάρτητης Άρτεμης, θέλει να πάρει τους δρόμους μόνο του για να εξερευνήσει τη γειτονιά. Οι κοινωνικές μεταβολές επηρεάζονται επίσης από τα αρχέτυπα. Όπως αυτό της Δήμητρας και της Ήρας με τα οποία συντονίζονταν οι γυναίκες της δεκαετίας του ‘50 που αφοσιώνονταν αποκλειστικά στην ανατροφή των παιδιών τους και στο σύζυγο.

Όταν η Άρτεμη ήρθε στο προσκήνιο ενεργοποίησε τις φεμινίστριες ενώ η Αθηνά εκφράζεται ως η μυστική δύναμη πίσω από τις γυναίκες καριέρας. Η δρ. Μπόλεν παρατηρεί αυτές τις μεταβολές όχι μόνο σε επίπεδο δεκαετιών αλλά και εβδομάδων! Στις κλινικές της έρευνες που δημοσιεύει στο βιβλίο της «Θεές σε κάθε γυναίκα» (εκδόσεις Λιβάνη) αναφέρει συγκεκριμένα πως κατά το πρώτο ήμισυ του κύκλου τους οι γυναίκες είναι περισσότερο εναρμονισμένες με τα αρχέτυπα ανεξαρτησίας όπως της Άρτεμης ή της Αθηνάς. Στη συνέχεια, κατά το δεύτερο ήμισυ του κύκλου ,καθώς το ποσοστό της προγεστερόνης , της ορμόνης της κύησης , αυξάνει γίνονται πιο παθητικές και εξαρτημένες καθώς ενεργοποιούνται τα αρχέτυπα της Δήμητρας, της Ήρας, της Περσεφόνης και της Εστίας.

Αντίστοιχα όταν μια γυναίκα είναι στο γραφείο της και στο ανταγωνιστικό επαγγελματικό περιβάλλον συντονίζεται με τη θεληματική Αθηνά όμως το βράδυ όταν βγει με τον άνδρα που είναι ερωτευμένη η Αφροδίτη αναλαμβάνει δράση στον ψυχισμό της. Στις διάφορες ηλικιακές φάσεις μας επηρεάζουν επίσης διαφορετικά αρχέτυπα: της επαναστάτριας στην εφηβεία, της γυναίκας-θύμα, της σαγηνευτικής ή της γυναίκας-αράχνης ανάλογα με τον τρόπο που αντιδράμε στον έρωτα, της πολεμίστριας όταν διεκδικούμε μια καριέρα, την ανεξαρτησία, της μεγάλης μάνας όταν κάνουμε τα παιδιά μας, της πυργοδέσποινας ή της μοναχής, ανάλογα με την κοινωνικότητά μας.

Οι 4 Φύλακες: Μολονότι μπορούμε να αλλάζουμε με μεγάλη ευκολία τα κοστούμια των ρόλων μας στο μεγάλο θέατρο της ζωής – μπορούμε δηλαδή να συντονιζόμαστε με διαφορετικά αρχέτυπα ανάλογα με τις συνθήκες – φαίνεται πως τελικά κατασταλάζουμε σε έναν μάλλον περιορισμένο αριθμό. Κατά τη γνώμη της Κάρολαϊν Μυςς ο αριθμός αυτός δεν υπερβαίνει τα 12.

Συγγραφέας πολλών μπεστ σέλερς η Μυςς επισημαίνει στο βιβλίο της « Ιερά Συμβόλαια» (εκδόσεις Διόπτρα) ότι από το πλήθος των αρχετύπων υπάρχει μια βασική 12άδα που επηρεάζει πιο άμεσα τον κάθε άνθρωπο. Τα 8 από τα αρχέτυπα αυτής της 12άδας είναι εντελώς υποκειμενικά και μπορεί να διαφέρουν πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όμως τα 4 είναι βασικά , κοινά και παρόντα σε όλους τους ανθρώπους όλων των ηλικιών, πολιτισμών και εποχών.

Πρόκειται για το αρχέτυπο του Παιδιού, του Θύματος, της Πόρνης και του Υπονομευτή. Και τα 4 λειτουργούν μόνιμα στη ζωή μας σε διάφορες παραλλαγές. Το Παιδί λ.χ. έχει πολλές πλευρές: το Αθώο Παιδί, το Πληγωμένο Παιδί, το Ορφανό Παιδί. Το κεντρικό ζήτημα για όλα τα αρχέτυπα του Παιδιού είναι η εξάρτηση και η ευθύνη: πότε να αναλάβουμε την ευθύνη του εαυτού μας και πότε να έχουμε υγιή εξάρτηση. Το Θύμα, παρόν επίσης σε όλους τους ψυχισμούς, ενεργοποιείται όταν νιώθουμε ότι δεν παίρνουμε αυτό που θέλουμε ή έχουμε ανάγκη, όταν μας κακομεταχειρίζονται ή μας αδικούν.

Κάθε φορά που η θλίψη , η απογοήτευση και η αίσθηση ματαίωσης μας τυλίγουν το αρχετυπικό Θύμα έχει ενεργοποιηθεί στον ψυχισμό μας. Όμως δεν πρόκειται απλά για έναν αυτόματο μηχανισμό που λειτουργεί σαν απρόσωπο πρόγραμμα. Υπάρχει ένας βαθύτερος λόγος πίσω από την παρουσία του. Ο κύριος στόχος του αρχετύπου του Θύματος, επισημαίνει η Κάρολαϊν Μυςς είναι η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της προσωπικής δύναμης. Εκείνος που αισθάνεται θύμα αν καταφέρει να συνειδητοποιήσει τι του συμβαίνει μπορεί αντί να βυθιστεί στην αυτολύπηση ή τα παράπονα να μπει στη δράση και να σκεφτεί τι μπορεί να κάνει ώστε να διαφυλάξει τα προσωπικά του όρια. «Πόσο φροντίζω και προστατεύω τον εαυτό μου;» «Κατά πόσο επιτρέπω να με ελέγχουν οι άλλοι;»

Ιδού δυο βασικές ερωτήσεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν ξυπνητήρια όταν το αρχέτυπο του Θύματος ενεργοποιείται μέσα μας. Αυτή είναι μια εξαιρετικά σημαντική διαπίστωση γιατί αποκαλύπτει πως και αυτό όπως και κάθε αρχέτυπο δεν είναι απλά ένας υποβολέας της συμπεριφοράς μας αλλά μια αφορμή για να κατανοήσουμε βαθύτερα τον εαυτό μας και μια παρότρυνση για να εμπιστευτούμε τα ισχυρά μας σημεία και να δυναμώσουμε τα αδύναμα.

Στην πραγματικότητα τα πιο «δύσκολα» αρχέτυπα με τα οποία έχουμε συνδεθεί αποτελούν ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης όπως συμβαίνει λ.χ. με τον Υπονομευτή. Το αρχέτυπο αυτό μας ωθεί να σαμποτάρουμε τις ευκαιρίες που μας παρουσιάζονται. Είναι αυτό που προσπαθεί να γκρεμίσει τις προσπάθειές μας, που μας παροτρύνει να διακόψουμε μια δίαιτα όταν αρχίσουμε να χάνουμε κιλά, που αμφισβητεί αν είμαστε ικανές να τα καταφέρουμε σε οποιοδήποτε τομέα.

Έχει τη δύναμη να μας κάνει να μη διακρίνουμε ή να μην αρπάζουμε τις ευκαιρίες. Πίσω από αυτό το αρχέτυπο υπάρχει το άγχος της αλλαγής και της αποτυχίας, η ανησυχία ότι δεν θα είμαστε σε θέση να τα βγάλουμε πέρα στη ζωή και κυρίως ο φόβος της ανάληψης ευθύνης. Η Κάρολαϊν Μυςς μας προτρέπει να κυριαρχήσουμε σ’ αυτό το αρχέτυπο ρισκάροντας, κάνοντας πράξεις θάρρους και ακολουθώντας τη διαίσθησή μας αντί τις αποκαρδιωτικές παραινέσεις του.

Όσο για το αρχέτυπο της Πόρνης που όλοι άνθρωποι μοιράζονται ανεξαρτήτως φύλου ενεργοποιείται κάθε φορά που κάνουμε συμβιβασμούς και ξεπουλάμε την ηθική μας, την ακεραιότητά μας, το σώμα, τις γνώσεις, τους φίλους μας κλπ για χάρη της υλικής ασφάλειας. Η πόρνη εμφανίζεται επίσης όταν μας ζητούν να κάνουμε κάτι ανήθικο ή παράνομο «για την παρέα» ή όταν λέμε ή κάνουμε πράγματα με τα οποία διαφωνούμε κατά βάθος μόνο και μόνο για να πετύχουμε κάτι ή για να γίνουμε αρεστές.

Τα Αρχέτυπα της Φυλής: Αν κοιτάξουμε εξωτερικά τους μύθους και τα παραμύθια κάθε έθνους θα δούμε μια παρέλαση αρχετυπικών μορφών. Καθώς αυτές οι ιστορίες περνούν από γενιά σε γενιά δημιουργούν ένα είδος μαγνητικής έλξης έτσι που κάθε λαός προσελκύεται ευκολότερα από τα αρχέτυπα της φυλής του. Ας δούμε λοιπόν 5 από τα χαρακτηριστικά γυναικεία ελληνικά αρχέτυπα:   

Ναυσικά:  Είναι η γυναίκα που βοηθά , προσφέρει δύναμη και συμπαράσταση υλική και ηθική ιδίως σε άντρες – ναυάγια τους οποίους προσπαθεί «να σώσει». Μπορεί να αφιερώσει τη ζωή της σε τέτοιους συντρόφους με την ελπίδα να τους βοηθήσει και να τους γλιτώσει από τις «κακές συνήθειες», το αλκοόλ, την οικονομική καταστροφή, τη δυστυχία της ζωής τους ή τα άθλια παιδικά τους χρόνια. Συχνά αφού έχει προσφέρει γην και ύδωρ διαπιστώνει πως ο «άσωτος» δεν θέλει καθόλου να σωθεί.

Στην ακραία του μορφή αυτό το αρχέτυπο ωθεί τη γυναίκα στη δημιουργία απελπισμένων σχέσεων για τις οποίες καταβάλει εξίσου απελπισμένες προσπάθειες να διατηρήσει. Προσπαθεί να ευχαριστήσει τον πολύτιμο άλλο, να τον κολακέψει, να προσαρμοστεί στις επιθυμίες και τις παραξενιές του και σιγά – σιγά δίχως να το καταλάβει καταλήγει ικέτης της αγάπης του. Με τον καιρό χάνει τα δικά της όρια, την αίσθηση του εαυτού της.

Οι υποχωρήσεις της υπονομεύουν την ατομική της αίσθηση αξιοπρέπειας και αξίας και τότε αισθανόμενη πως δεν αξίζει και πολλά γίνεται ακόμα πιο υποχωρητική και πρόθυμη να ικανοποιήσει τον σύντροφό της. Όσο πιο πολύ χάνει τον εαυτό της στον άλλο τόσο περισσότερο γαντζώνεται επάνω του για να υπάρχει. Μέσα σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο αναπτύσσει έναν περίτεχνο τρόπο χειρισμού: υπερπροσφέρει, γίνεται χίλια κομμάτια και ύστερα θυματοποιείται νιώθοντας κατά βάθος θυμό και για τον εαυτό της και για τον άλλο.   

Ιφιγένεια: Το αρχέτυπο της Ιφιγένειας είναι ουσιαστικά αυτό της υποταγμένης κόρης όπως της ηρωίδας που πείστηκε ότι ο πατέρας της ήθελε να την παντρέψει με τον Αχιλλέα ενώ στην πραγματικότητα ήθελε να τη θυσιάσει για να φυσήξει ούριος άνεμος και να αποπλεύσουν τα καράβια για την Τροία. Ενεργοποιείται στη γυναίκα πως ως νεαρό κορίτσι ήταν υπό την έντονη εξουσία ενός ισχυρού πατέρα, υποταγμένη και πειθήνια ή του είχε αδυναμία, τον θαύμαζε και του ήταν βαθιά αφοσιωμένη.

Μπορεί λ.χ. να πείστηκε να ακολουθήσει μια καριέρα ή να κάνει ένα γάμο που ικανοποιούσε τις δικές του ανάγκες και φιλοδοξίες αλλά που δεν ταίριαζε καθόλου σ’ εκείνη. Ακόμα κι αν ο πατέρας δεν θυσιάζει συνειδητά τα όνειρα της κόρης του εκείνη αισθάνεται πως το έχει κάνει μόνη της καθώς αυτοπεριορίστηκε και πρόδωσε τις βαθύτερες ανάγκες της μόνο και μόνο γιατί υιοθέτησε τις ιδέες του πατέρα ή υπάκουσε πιστά στις εσφαλμένες εντολές του.

Αργότερα, ως γυναίκα θα επαναλάβει το ίδιο με τον σύζυγο υποτασσόμενη στις δικές του επιθυμίες, ιδέες και εντολές καταπνίγοντας τις δικές της. Κάθε αρχέτυπο όπως και αυτό μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα. Στην περίπτωση αυτή η αντι-Ιφιγένεια είναι η κόρη και αργότερα η γυναίκα που επαναστατεί ενάντια σε κάθε ανδρική εξουσία. Το όραμά της είναι να αποδράσει, να φύγει για κάπου μακριά όπου θα ζήσει ελεύθερη, αυτεξούσια αφοσιωμένη σε ένα σκοπό μεγαλύτερο από αυτόν που θα της καθόριζε η πατρική εντολή.   

Αμαζόνα Ιππολύτη: Η γυναίκα που είναι συνδεδεμένη με το αρχέτυπο της Αμαζόνας θυσιάζει ένα μέρος του εαυτού της, για να αυξήσει τις «πολεμικές» της ικανότητες. Από μικρή θέλει να επαναστατήσει στις γονεΪκές παραινέσεις. Εάν τα αγόρια κάνουν κάτι και εκείνη δεν μπορεί «επειδή είναι κορίτσι» ουρλιάζει και διαμαρτύρεται. Είναι ανεξάρτητη, αδέσμευτη και αυτάρκης γι’ αυτό και οι συναισθηματικές συγκινήσεις δεν την αποσπούν από αυτό που θεωρεί σημαντικό για την ίδια.

Ως αρχέτυπο εκφράζει την ανάγκη για αυτονομία. Καθώς μπορεί να θέτει στόχους και όρια δεν γίνεται εύκολα το θύμα των άλλων. Δεν επηρεάζεται από την επιθυμία της για κάποιον άντρα αλλά μάλλον υπάρχει ανεξάρτητα από αυτόν και ανήκει εξολοκλήρου στον εαυτό της. Ενεργεί ωθούμενη από την ανάγκη να ακολουθήσει τις προσωπικές της αξίες και ανοίγει μόνη της το δρόμο της χωρίς να περιμένει υποστήριξη ή έγκριση από τους άλλους.

Ένα κομμάτι του εαυτού της παραμένει αγνό και άμωμο γιατί δεν το αποκαλύπτει, το κρατά ιερό και απαραβίαστο. Χαίρεται τη σωματική αντοχή της και απολαμβάνει τη διαύγεια του μυαλού της. Οποιονδήποτε στόχο κι αν βάλει θα ωθήσει τον εαυτό της στα άκρα. Θεωρεί το σεξ ένα αναζωογονητικό σπορ παρά ένα παράγοντα σχέσης ή δέσμευσης. Με ενεργοποιημένο το αρχέτυπο της Αμαζόνας μια γυναίκα νιώθει ισχυρή όταν πρόκειται να αγωνιστεί για τους σκοπούς και τις αρχές της και όταν βρίσκεται σε καλή φυσική κατάσταση, για εκείνη το γυμνασμένο σώμα είναι σημαντικό. Σαν μεγάλη αδελφή προσφέρει τη βοήθειά της όπου και όποτε της ζητηθεί και θεωρεί πολύ σημαντική τη φιλία με άλλες γυναίκες και τη συμμετοχή της σε ομάδες, ιδίως όταν στηρίζουν αδύναμους.
Αντιγόνη: Η Αντιγόνη που γίνεται πρώτα η συνοδός του τυφλού πατέρα της Οιδίποδα και ύστερα προκειμένου να θάψει τον αδελφό της τον Πολυνείκη παραβιάζει την εντολή της πολιτείας και καταδικάζεται σε θάνατο αντιπροσωπεύει το αρχέτυπο της γυναίκας που υπακούει στους εσωτερικούς της ηθικούς νόμους θυσιάζοντας όλες τις προσωπικές της ανάγκες. Είναι εκείνη που δεν παντρεύεται, δεν κάνει δική της οικογένεια αλλά αφοσιώνεται στην πατρική για να υπηρετεί τους γονείς, τα αδέλφια, τα ανίψια.

Έχει μια πολύ ισχυρή αίσθηση χρέους και είναι πρόθυμη να το εκπληρώσει. Πίσω από αυτό το αρχέτυπο όμως συχνά κρύβεται ο φόβος να γίνει σύζυγος και μητέρα. Από αυτή την άποψη είναι το σύμβολο της αυταπάρνησης αλλά και της παραίτησης από τις προσωπικές χαρές αφού επωμίζεται εξ ολοκλήρου το φορτίο της οικογένειας φθάνοντας στο σημείο της πλήρους αυτοθυσίας.

Πηνελόπη: Το αρχέτυπο εκφράζεται στη γυναίκα που είναι απόλυτα αφοσιωμένη στον σύντροφό της. Μπορεί να παραμένει η αιώνια αρραβωνιαστικιά ή η πιστή γυναίκα του συχνά απόντα συζύγου. Όταν δεθεί με έναν άντρα αποφεύγει όλους τους υπόλοιπους, δεν φλερτάρει και επιδιώκει να μην τους προκαλεί με την εμφάνισή της. Αν δεν είναι ο σύντροφος της παρών περιορίζει τη θηλυκότητά της προς όφελος της πνευματικότητας κι έχει την τάση να αποσύρεται αναζητώντας την απόλυτη ηρεμία την οποία βρίσκει πιο εύκολα στην απομόνωση.

Έχει μέσα της ένα στοιχείο μοναχής και εκφράζεται με έναν ήρεμο και καθόλου ενοχλητικό τρόπο δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ζεστασιάς και ήρεμης τάξης. Της ταιριάζει η παλιομοδίτικη ιδέα της «καλής συζύγου». Ο σύζυγος εκτιμά ότι δεν είναι υποχρεωμένος να ασχολείται με τα του οίκου γιατί εκείνη φροντίζει να επιστρέφει πάντα σε ένα ζεστό, ήσυχο σπιτικό μετά τις εξορμήσεις του στον κόσμο κι εκείνη είναι πάντα εκεί. Όμως, αν και φαίνεται υποταγμένη στο ρόλο της κατά βάθος έχει μια εσωτερική αυτονομία, πάντα είχε.

Το αρχέτυπο της παρέχει την ικανότητα για δεσμό, για νομιμότητα και πίστη, ενώ δίνει τεράστια αντοχή στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που προκύπτουν εξαιτίας της κακής συμπεριφοράς του συντρόφου / συζύγου. Τελικά ισχυρότερη από οποιαδήποτε κακουχία μέσα στη σχέση αποδεικνύεται η ανάγκη της γυναίκας που είναι συντονισμένη με το αρχέτυπο της Πηνελόπης να παραμένει ακλόνητη στο ρόλο της επίσημης συντρόφου ή της συζύγου.

Bolen, Jean Shinoda (Mπόλεν Tζιν Σινόντα) είναι αναλύτρια της σχολής Γιουνγκ, καθηγήτρια κλινικής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Kαλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, συγγραφέας πολλών βιβλίων και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Iδρύματος για τις Γυναίκες. Eίναι επίσης επίτιμο ισόβιο μέλος της Aμερικανικής Ψυχιατρικής Eταιρείας και του Aμερικανικού Συμβουλίου Ψυχιατρικής και Nευρολογίας. Διδάσκει και οργανώνει σεμινάρια στο Σαν Φρανσίσκο και σε όλες τις Πολιτείες της Aμερικής.  Eίναι παντρεμένη με τον Tζέιμς Mπόλεν, επιμελητή και συντάκτη του περιοδικού New Realities, στο οποίο αρθρογραφεί και η ίδια. Έχουν δύο παιδιά και μένουν στο Mιλ Bάλεϊ, στην Kαλιφόρνια.