Τα δάκρυα του κρασιού

Πρέπει να είσαι πολύ παρατηρητικός για να το δεις, αλλά φαίνεται ότι, όταν χύνεις κρασί στο ποτήρι σου, κάτι μαγικό συμβαίνει. Τα κύματα του κρασιού που χτυπούν στα τοιχώματα του ποτηριού, σχηματίζουν μία γραμμή πάνω από την επιφάνεια του ποτού. Και από αυτή τη γραμμή κρασιού σχηματίζονται όμορφα “δάκρυα” που κυλούν ακατάπαυστα. Γιατί;
Στην Ελλάδα, καλώς ή κακώς, η κατανάλωση οινοπνευματωδών είναι κανόνας στις εξόδους μας, με το κρασί να έχει σημαντική θέση στις προτιμήσεις μας. Είτε ως συνοδευτικό στο τραπέζι, είτε ως μέσο για να σπάσει ο πάγος σε ρομαντικά ραντεβού, είτε ως το αγαπημένο της παρέας που μαζεύτηκε μετά από καιρό σε ένα μπαράκι ή ένα ταβερνάκι.
Πολλοί από τους λάτρεις του οίνου, θα έχουν προσέξει τις περίεργες σταγόνες που σχηματίζονται στα τοιχώματα του ποτηριού στο οποίο απολαμβάνουν το αγαπημένο τους ποτό.
Κάποιοι, μάλιστα, ίσως να γνωρίζουν ότι αυτές οι σταγόνες αποκαλούνται από ορισμένους “δάκρυα του κρασιού”. Πιθανότατα, όμως, οι περισσότεροι δεν ξέρουν ότι αυτά τα “δάκρυα” είναι ατελείωτα!
Αν τα παρατηρήσει κανείς, θα δει ότι σχηματίζονται, πέφτουν και σχηματίζονται ξανά, κυριολεκτικά, συνέχεια. Γιατί; Η απλοϊκή απάντηση είναι ότι, με κάθε εξωτερική κίνηση, το κρασί κυματίζει εντός του ποτηριού και κυλάει προς τα τοιχώματα και πίσω.
Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Το κρασί “κλαίει” ακόμα κι αν το ποτήρι μας παραμένει ακίνητο, πάνω στο τραπέζι.
Τι συμβαίνει, λοιπόν και το κρασί που “σκαρφαλώνει” στις επιφάνειες του ποτηριού, αρνείται να πέσει; Για να το καταλάβουμε, πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στις αρχές της επιφανειακής τάσης. Η βασική ιδέα είναι ότι τα υγρά έλκουν άλλα υγρά που βρίσκονται κοντά τους. Η δύναμη αυτής της έλξης εξαρτάται από το υγρό: κάποια υγρά έχουν υψηλή και κάποια χαμηλή επιφανειακή τάση.
Το παραπάνω είναι σημαντικό, καθώς το κρασί αποτελείται κυρίως από αλκοόλ και νερό. Και το αλκοόλ έχει χαμηλότερη επιφανειακή τάση από το νερό. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το αλκοόλ τείνει να εξατμίζεται πολύ γρήγορα. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, μπορούμε επιτέλους να καταλάβουμε τι γίνεται με το κρασί και το “κλάμα” του.
Όταν χύνουμε το κρασί στο ποτήρι, κάποιο από αυτό διασκορπίζεται στα γυάλινα τοιχώματα. Θα περίμενε κανείς ότι αυτό το κρασί, θα κυλούσε σιγά – σιγά, στο κέντρο του ποτηριού, μόλις αυτό βρεθεί σε ηρεμία, ακίνητο. Αλλά όχι! Το στρώμα κρασιού στα τοιχώματα είναι λεπτό, σε σχέση με το μαζεμένο κρασί στο κέντρο του ποτηριού, επομένως το αλκοόλ του εξατμίζεται πιο γρήγορα.
Κατά συνέπεια, το κρασί στα τοιχώματα γίνεται λιγότερο αλκοολούχο από το υπόλοιπο. Αυτόματα, η επιφανειακή του τάση αυξάνεται, αφού πλέον αποτελείται περισσότερο από νερό. Και με βάση τις αρχές της επιφανειακής τάσης, το κρασί που βρίσκεται στα τοιχώματα έλκει το κρασί από το κέντρο του ποτηριού, αναγκάζοντάς το να ανεβαίνει και αυτό προς τα πάνω.
Ωραία, λύσαμε το μυστήριο της “ανάβασης” του κρασιού. Και τα δάκρυα; Πώς σχηματίζονται; Αυτό είναι πολύ απλούστερο. Η επιφανειακή τάση οδηγεί το κρασί προς τα πάνω και η βαρύτητα το έλκει ξανά προς τα κάτω. Και να σου το δάκρυ! Δεν περιμένατε ότι το κρασί θα σκαρφάλωνε μέχρι να βγει από το ποτήρι, έτσι; Κάποια στιγμή, μαζεύεται τόσο ώστε η βαρύτητα να το “συλλαμβάνει” και να το καλεί πίσω.
Ανακεφαλαιώνοντας, το κρασί ανεβαίνει αργά – αργά και με τρόπο που δεν διακρίνει, σχεδόν, το γυμνό μάτι, σχηματίζει μια γραμμή σε κάποιο ύψος πάνω στα τοιχώματα του ποτηριού. Μετά, αναλαμβάνει η βαρύτητα και σταγόνες πέφτουν από αυτή τη γραμμή προς τα κάτω. Λες και το κρασί μας… κλαίει! Και όλο αυτό επαναλαμβάνεται συνεχώς.
Το φαινόμενο έχει περιγραφεί από τον φυσικό James Thomson, το 1855. Και να θυμάστε, το πλήθος των “δακρύων του κρασιού” δεν είναι ένδειξη της ποιότητάς του, όπως εσφαλμένα υποστηρίζουν κάποιοι, αλλά εξαρτάται μόνο από την περιεκτικότητά του σε αλκοόλ.
Όταν θα τσουγκράτε τα κρασοπότηρα, την επόμενη φορά, αφήστε το κρασί να ρίχνει όλα τα δάκρυα κι εσείς απλά χαμογελάστε και απολαύστε τις στιγμές με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Αν πάλι δεν θέλετε θλιμμένους στη γιορτή σας, ούτε καν το κρασί, καλύψτε με το χέρι σας το ποτήρι για να σταματήσει η εξάτμιση και τα δάκρυα θα εξαφανιστούν.