Συχνά θεράπευε, συχνά απάλυνε τον πόνο, πάντα παρηγόρα...

της
Μαρίας Ιωσηφίδου*

Στην ιατρική πράξη, υπάρχουν καθημερινά πάρα πολλές στιγμές όπου η καθαρά ιατρική οπτική και προσέγγιση δεν επαρκούν για την κατανόηση και εξεύρεση αποδεκτών, πρακτικών και ανθρώπινων λύσεων για τα διάφορα και συχνά σοβαρά ιατρικά προβλήματα που προκύπτουν. Στην περίπτωση αυτή, είναι άκρως απαραίτητη η ύπαρξη μιας ηθικής και ανθρωπιστικής οπτικής που να βοηθά στη δημιουργία μιας αξιακής βάσης και θεμιτής στάσης του ιατρικού -και νοσηλευτικού- προσωπικού που να υποστηρίζονται από τις ανάλογες ηθικές κατευθυντήριες γραμμές και τους ανάλογους κανόνες και νόμους.

 

Όπως και οτιδήποτε άλλο στη ζωή, έτσι και η ιατρική φροντίδα καθορίζεται από το πνεύμα και τις αξίες της εκάστοτε εποχής. Μέχρι και σχετικά πρόσφατα, η σχέση γιατρού-ασθενούς χαρακτηρίζονταν από ενός είδους ιατρικό πατερναλισμό όπου ο γιατρός αποφασίζει -γιατί διαθέτει την απαραίτητη γνώση-  ο δε ασθενής, ως αδαής αλλά και συχνά γεμάτος δέος, απλά προσαρμόζεται στις υποδείξεις του πρώτου.

Σε πολλές χώρες του κόσμου, η αντίληψη αυτή ακόμα καλά κρατεί. Υπάρχουν, όμως, και άλλες όπου, τις τελευταίες δεκαετίες, τα δικαιώματα των ασθενών όχι μόνο είναι θεσμοθετημένα και λαμβάνονται πάντα σοβαρά υπόψη, αλλά διεξάγεται και ένας συνεχής διάλογος για την εξέλιξη της τόσο σημαντικής σχέσης ανάμεσα σε γιατρό και ασθενή, η ποιότητα της οποίας έχει αποδειχθεί πως συμβάλλει αποφασιστικά στην αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής έκβασης και όχι μόνο.

Τα πράγματα, όμως, δεν είναι καθόλου απλά. Οι στάσεις ζωής, οι νοοτροπίες, οι δεσπόζουσες αξίες και τα θεωρούμενα ως κεκτημένα δεν αλλάζουν, αλλά ούτε και παραχωρούνται, εύκολα. Για να αντιληφθούμε τις αντιστάσεις και τις δυσκολίες που υπάρχουν απέναντι σε τέτοιου είδους αλλαγές, δεν έχουμε παρά να αναλογισθούμε τις δεκαετίες ή εκατονταετίες που χρειάσθηκαν -και χρειάζονται ακόμα- για να γίνουν κάποιες ουσιαστικές αλλαγές π.χ. στον τρόπο διαπαιδαγώγησης του παιδιού, στη σχέση γονέα-παιδιού, εκπαιδευτικού-μαθητή, κράτους-πολίτη, γυναίκας-άντρα κ.τ.λ.

Οι δυσκολίες αυτές αφορούν και στους δύο συμμετέχοντες στη σχέση και όχι μόνο αυτόν που θεωρείται πως έχει τη γνώση, το κύρος, την εξουσία ή την αυθεντία. Είναι πολύ δύσκολο για έναν απλό άνθρωπο της καθημερινότητας να νιώσει ισότιμα, να εκφράσει αβίαστα τα θέλω και τις απόψεις του, ιδιαίτερα όταν δεν έχει όχι μόνο την απαιτούμενη γνώση, πληροφόρηση και νομιμοποίηση ως ισότιμο μέλος ενός τέτοιου διαλόγου που τον αφορά άμεσα, αλλά και τη στιγμή που νιώθει φοβισμένος, ανήμπορος και ευάλωτος εξαιτίας του προβλήματος υγείας που αντιμετωπίζει, ιδιαίτερα όταν αυτό είναι σοβαρό.

Άρα, λοιπόν, για μία ακόμη φορά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και, ως ένα βαθμό, να θωρακίσουμε την υπομονή και την επιμονή μας, φέρνοντας στο νου τους στίχους που υπενθυμίζουν πως «…για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή…

Πριν από 2 500 περίπου χρόνια, ο  σοφός Ιπποκράτης, απευθυνόμενος στους γιατρούς, είπε: «Σπάνια θεράπευε, συχνά απάλυνε τον πόνο, πάντα παρηγόρα». Αν η ρήση αυτή προσαρμοζόταν στα σημερινά δεδομένα, θα μπορούσε να είναι: «Συχνά θεράπευε, συχνά απάλυνε τον πόνο, πάντα παρηγόρα»….
----------------------
*Η Μαρία Ιωσηφίδου είναι Ιατρός Πνευμονολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομειό Ρίου και Ιατρός Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Αναπληρώτρια Υπεύθυνη στον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών ΟΚΑΝΑ και τιμά το παρόν blog με τις σκέψεις της!