Αρχαϊκή Επική Ποίηση

Α1.6. Η γλώσσα των ομηρικών επών

Η γλώσσα των ομηρικών επών είναι κράμα λέξεων, δομών και διαλεκτικών τύπων από διαφορετικές περιοχές και βαθμίδες μακραίωνης εξέλιξης της Ελληνικής, από τη μυκηναϊκή εποχή μέχρι περίπου το 700 π.Χ. Στον κορμό της η γλώσσα των επών είναι ιωνική, περιέχει όμως και αιολικούς τύπους. Συντηρεί επίσης πολλούς αρχαϊσμούς (λ.χ. λέξεις της αρκαδο-κυπριακής ή λείψανα της μυκηναϊκής διαλέκτου) με τις τεχνητές τους προσαρμογές. Πρόκειται, επομένως, για μείγμα τύπων από διαφορετικές διαλέκτους ή διαφορετικές βαθμίδες της εξέλιξης των διαλέκτων αυτών, το οποίο δεν δημιουργήθηκε ξαφνικά και διαμιάς, αλλά καλλιεργήθηκε στο πλαίσιο μακραίωνης προφορικής παράδοσης.

Ο έντονα πολυδιαλεκτικός χαρακτήρας της ομηρικής γλώσσας την καθιστά, λίγο πολύ, τεχνητή, ώστε δύσκολα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως γλώσσα πρακτικής επικοινωνίας σε δεδομένο τόπο και συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ήταν, βέβαια, οικεία στον ποιητή και στο ακροατήριό του, την ίδια στιγμή όμως διαφοροποιούνταν σημαντικά από την τρέχουσα γλώσσα της εποχής σύνθεσης των επών. Παρά ταύτα, πλάι στο παραδοσιακό ηρωικό ύφος συχνά κάνουν την εμφάνισή τους λέξεις και εκφράσεις της καθημερινής ζωής. Σε κάθε περίπτωση, η γλώσσα των δύο ομηρικών επών είναι ειδικού τύπου, με δικό της, αναμφισβήτητα, κώδικα, η οποία όμως μπορούσε να εκσυγχρονίζεται και να εξελίσσεται, ενσωματώνοντας τύπους από σύγχρονες διαλέκτους και παρακολουθώντας τους μηχανισμούς της λογοτεχνικής γλώσσας της εποχής. Σε μεταγενέστερα χρόνια, εξαιτίας της ακτινοβολίας που απέκτησαν τα έπη, η γλώσσα τους καθιερώθηκε ως "λογοτεχνική διάλεκτος", που επηρέασε πολλούς συγγραφείς του ελλαδικού χώρου, αλλά και έξω από αυτόν.