Πόντος: Η χαμένη τεκτονική πλάκα που ανακαλύφθηκε μετά από 160 εκατομμύρια χρόνια

Οι επιστήμονες, προχώρησαν σε μια σπουδαία ανακάλυψη, καθώς εντόπισαν μία εδώ και χιλιάδες χρόνια χαμένη τεκτονική πλάκα στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, η οποία ονομάζεται «Πόντος».

Η «μέγα-πλάκα» ήταν κάποτε 15 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια, περίπου το ένα τέταρτο του μεγέθους του Ειρηνικού Ωκεανού σήμερα.

Με την πάροδο των ετών, άρχισε να υποχωρεί και χάθηκε για εκατομμύρια χρόνια, έχοντας κατεδαφιστεί κάτω από μια γειτονική πλάκα λόγω βαρύτητας.

Ο «Πόντος» υπήρχε ήδη πριν από 160 εκατομμύρια χρόνια και μόλις, υφίστατο και πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια, αν και κατά το διάστημα εκείνο το μέγεθός του μάλλον είχε μειωθεί σημαντικά.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μοντέλα υπολογιστή και μελέτησαν ωκεάνιους βράχους, που περιγράφονται ως «λείψανα του Πόντου», για να αναγνωρίσουν την πλάκα και την κίνησή της.

Τα ευρήματα αναφέρθηκαν λεπτομερώς σε μια νέα μελέτη με επικεφαλής τη Suzanna Van de Lagemaat, υποψήφια διδάκτορα στην τεκτονική πλακών στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία.

«Υπάρχουν πολλές πλάκες που κάποτε βρίσκονταν στην επιφάνεια της Γης και δεν υπάρχουν πλέον», είπε στη Daily Mail.

«Στο μοντέλο μου, το οποίο χρονολογείται πριν από 160 εκατομμύρια χρόνια, ο Πόντος υπάρχει από τότε, αλλά μπορεί να είναι παλαιότερος. Τελικά εξαφανίστηκε πριν από περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια, επομένως ήταν στην επιφάνεια της Γης για τουλάχιστον 140 εκατομμύρια χρόνια, αλλά πιθανότατα περισσότερο».

Είναι γνωστό ότι η λιθόσφαιρα της Γης – το βραχώδες, εξώτερο κέλυφός της – αποτελείται σήμερα από περίπου 15 τεκτονικές πλάκες, η καθεμία διαφορετικών σχημάτων και μεγεθών.

Ισχυρή σεισμική δραστηριότητα μπορεί να ανιχνευθεί κατά μήκος των ορίων της τεκτονικής πλάκας.

Oι τεκτονικές πλάκες τρίβονται μεταξύ τους, προκαλώντας σεισμούς αλλά στο αρχαίο γεωλογικό παρελθόν, μεγάλες πλάκες έχουν εξαφανιστεί από τότε στον μανδύα της Γης μέσω της βύθισης.

Αυτή είναι η γεωλογική διαδικασία κατά την οποία η άκρη μιας λιθοσφαιρικής πλάκας πιέζεται κάτω από την άκρη μιας άλλης – και με την πάροδο του χρόνου μια ολόκληρη πλάκα μπορεί να χαθεί.

Το σημαντικότερο είναι ότι η πλάκα που εξαφανίζεται αφήνει πίσω της ίχνη όταν «βυθίζεται» στον μανδύα της Γης – συγκεκριμένα, θραύσματα βράχου κρυμμένα σε ζώνες βουνών.

«Είναι μια συνεχής διαδικασία», είπε η Van de Lagemaat.

«Η πλάκα καταβύθισης είναι στην πραγματικότητα πιο πυκνή από τον περιβάλλοντα μανδύα, έτσι η βαρύτητα τραβά την πλάκα προς τα κάτω μέσα στον μανδύα.

Κατά τη διαδικασία της βύθισης, ωστόσο, τα πάνω μέρη της πλάκας μερικές φορές ξύνονται – μια διαδικασία, που απίστευτο ή όχι παραπέμπει σε τρίφτη τυριού που κόβει μόνο μια πολύ μικρή φέτα».

Για τη μελέτη, η Van de Lagemaat και οι συνεργάτες της εξέτασαν την πιο περίπλοκη τεκτονική περιοχή πλακών της Γης – την περιοχή γύρω από τις Φιλιππίνες.

Αυτή περιγράφεται ως μια «σύνθετη διασταύρωση» διαφορετικών συστημάτων πλακών όπου συναντώνται πολλά όρια τους.

«Η περιοχή αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ωκεάνιο φλοιό, αλλά ορισμένα κομμάτια είναι υψωμένα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και εμφανίζουν πετρώματα πολύ διαφορετικών ηλικιών», είπε η Van de Lagemaat.

Η ομάδα χρησιμοποίησε γεωλογικά δεδομένα για να ανακατασκευάσει τις κινήσεις των σημερινών πλακών με υπολογιστική μοντελοποίηση, η οποία υποδεικνύει μια ευρεία περιοχή που δυνητικά αδειάζει εξαιτίας μιας υποβιβασμένης πλάκα.