Λίγοι είναι παθιασμένοι

Οι περισσότεροι δείχνουμε πάθος μόνο για ένα πράγμα, ειδάλλως, υποφέρουμε παθιασμένα και πασχίζουμε να βρούμε λύση στην οδύνη μας. Όμως εγώ χρησιμοποιώ τη λέξη «πάθος» με τη σημασία της κατάστασης του νου, μιας κατάστασης της ύπαρξης, μιας κατάστασης του εσωτερικού πυρήνα σας, αν υπάρχει τέτοιο πράγμα, ο οποίος αισθάνεται πολύ έντονα, ο οποίος είναι εξαιρετικά ευαίσθητος – ευαίσθητος τόσο στην εξαθλίωση, στη φτώχεια και στον τεράστιο πλούτο και διαφθορά, όσο και στην ομορφιά ενός δέντρου, ενός πουλιού, της ροής του νερού και της λιμνούλας που καθρεφτίζει τον βραδινό ουρανό. Είναι απαραίτητο να τα νιώθει κανείς όλα αυτά έντονα, δυνατά. Διότι χωρίς πάθος η ζωή είναι άδεια, ρηχή και άνευ ιδιαίτερου νοήματος. Αν δεν μπορείτε να δείτε την ομορφιά ενός δέντρου και να αγαπήσετε το δέντρο, αν δεν τρέφετε έντονα αισθήματα γι’ αυτό, τότε δεν ζείτε.

Μη φοβάστε τη λέξη «πάθος». Τα περισσότερα θρησκευτικά βιβλία, οι περισσότεροι μύστες, ηγέτες και οι υπόλοιποι αυτού του κύκλου λένε: «Μην έχετε πάθη». Μα αν δεν έχετε πάθος, πώς είναι δυνατόν να είστε ευαίσθητοι στην ασχήμια, στην ομορφιά, στο θρόισμα των φύλλων, στο ηλιοβασίλεμα, σε ένα χαμόγελο, σε ένα κλάμα; Πώς είναι δυνατόν να είστε ευαίσθητοι δίχως να αισθάνεστε πάθος, στο οποίο ενυπάρχει η εγκατάλειψη;

Κύριοι, σας παρακαλώ, ακούστε με και μη ρωτάτε πώς θα αποκτήσετε πάθος. Ξέρω ότι είστε όλοι σας αρκετά παθιασμένοι για να βρείτε μια καλή δουλειά, για να μισείτε έναν άμοιρο τύπο ή για να ζηλεύετε έναν άλλον όμως, μιλώ για κάτι εντελώς διαφορετικό, για το πάθος που αγαπά.

Μονάχα ο νους που μαθαίνει είναι πολύ παθιασμένος. Δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη «πάθος» με τη σημασία της αυξημένης απόλαυσης αλλά ως μιας κατάστασης του νου, στην οποία ο νους συνεχώς μαθαίνει κι επομένως είναι συνεχώς ενθουσιώδης, ζωντανός, κινούμενος, δραστήριος, δυναμικός, νέος και άρα παθιασμένος. Πολύ λίγοι είμαστε παθιασμένοι. Έχουμε σαρκικές απολαύσεις -λαγνεία, τέρψη-, ωστόσο οι περισσότεροι δεν έχουμε συναίσθηση του πάθους. Δίχως πάθος, με την ευρεία έννοια ή σημασία της λέξης, πώς θα μάθετε, πώς θα ανακαλύψετε καινούργια πράγματα, πώς θα διερευνήσετε, πώς θα προφτάσετε την κίνηση της διερεύνησης;

Κι ο νους που είναι πολύ παθιασμένος βρίσκεται μονίμως σε κίνδυνο. Ίσως οι περισσότεροι, ασυνείδητα, έχουμε επίγνωση του παθιασμένου νου που μαθαίνει και άρα δρα, και απο τυγχάνει ασυνείδητα και μάλλον αυτός είναι ένας απ’ τους λόγους που δεν είμαστε ποτέ παθιασμένοι. Είμαστε ευυπόληπτοι, συμμορφωνόμαστε. Δεχόμαστε, υπακούμε. Έχουμε την υπόληψη, το καθήκον κι όλες τις υπόλοιπες λέξεις που χρησιμοποιούμε για να καταπνίξουμε την πράξη της μάθησης.

Τούτη η πράξη της μάθησης, είπαμε, είναι πειθαρχία. Τούτη η πειθαρχία δεν ενέχει κανενός είδους συμμόρφωση και άρα καμιά καταπίεση, διότι όταν μαθαίνετε τα αισθήματά σας, τον θυμό σας, τις ερωτικές ορέξεις σας και άλλα πράγματα, δεν δημιουργούνται οι ευκαιρίες να τα καταστείλετε, δεν δημιουργούνται οι ευκαιρίες να ενδώσετε. Κι αυτό είναι από τα δυσκολότερα πράγματα που πρέπει να κάνουμε, διότι όλες οι παραδόσεις μας, ολόκληρο το παρελθόν μας, η μνήμη, οι συνήθειες, έβαλαν τον νου σε μια πεπατημένη, κι εμείς την ακολουθούμε εύκολα και δεν θέλουμε να ξεφύγουμε με κανέναν τρόπο από αυτή. Επομένως, για τους περισσότερους η πειθαρχία αφορά απλώς τη συμμόρφωση, την καταστολή, τη μίμηση, οι οποίες οδηγούν εντέλει σε μια ευυπόληπτη ζωή – αν είναι έστω και λίγο ζωή. Ένας άνθρωπος που εγκλωβίζεται στο πλαίσιο της ευυποληψίας, της καταστολής, της μίμησης, της συμμόρφωσης δεν ζει και ό,τι έμαθε, ό,τι απέκτησε αποτελεί μια προσαρμογή σε ένα πρότυπο. Και η πειθαρχία που επέδειξε τον κατέστρεψε.