«Τελειομανία» Ο σπόρος της φωλιάζει κάποια στιγμή μέσα μας, χωρίς να το καταλάβουμε, χωρίς να το προσέξουμε, χωρίς να μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την απαρχή της. Και μεγαλώνει μέσα μας. Μεγαλώνουμε μαζί. Και κάποια στιγμή μετά βίας διαχωρίζεται το ένα από το άλλο. Είμαστε ένα. Η τελειομανία κι εμείς. Ο σπόρος έγινε ολόκληρο δέντρο. Πώς να το ξεριζώσεις;
Εγώ σε βοήθησα. Εγώ σε έφερα εδώ που είσαι σήμερα. Χάρη σ’ εμένα προχώρησες, πέτυχες, κατέκτησες. Αν δεν υπήρχα εγώ, πού θα ήσουν εσύ; Αν δεν σε πίεζα, αν δεν σε έσπρωχνα για το περισσότερο, το καλύτερο, το τέλειο; Πού θα βρισκόσουν; Στην μετριότητα; Η μετριότητα δεν είναι αρκετά καλή. Δεν ξεχωρίζει. Δεν φέρνει καταξίωση. Δεν με ικανοποιεί. Πρέπει να είσαι ο πρώτος, ο καλύτερος! Πρέπει να είσαι τέλειος. Δεν πρέπει να κάνεις λάθη, δεν επιτρέπεται να μην ξέρεις, να μην μπορείς. Δεν δέχομαι τις αδυναμίες και πιστεύω ότι δεν θα τις δεχτεί και κανένας άλλος. Γι’ αυτό να τις κρύβεις. Είναι ντροπή να είσαι αδύναμος και να χρειάζεσαι βοήθεια. Λεκιάζεις την άμεμπτη εικόνα μου. Αυτήν που βγάζω προς τα έξω και που δεν έχει ψεγάδια.
Πρέπει να λειτουργείς σαν μια καλοκουρδισμένη μηχανή. Πάντα έτοιμη, ακούραστη, σωστή και αποτελεσματική. Με συνέπεια. Και χωρίς να δείχνεις ότι δυσκολεύεσαι. Αν δυσκολεύεσαι, αυτό σημαίνει ότι δεν είσαι αρκετά καλός. Κι οτιδήποτε λιγότερο από αυτό είναι μια αποτυχία. Δεν αξίζεις. Δεν φέρνεις τα σωστά αποτελέσματα. Και δεν δέχομαι παρατηρήσεις. Παρατηρήσεις και σχόλια υποδηλώνουν ότι δεν ήσουν προσεκτικός. Κάπου έκανες λάθος. Κάτι παρέλειψες, κάτι σου ξέφυγε.
Πρέπει να είσαι τέλειος για να είσαι αρεστός κι αποδεκτός. Αν δείξεις ατέλειες, λάθη και αδυναμίες θα γκρεμιστεί η εικόνα της τελειότητας. Θα χαλάσει η εικόνα που έχεις επιτρέψει στους άλλους να δουν και να κατασκευάσουν για σένα. Και δεν θα είσαι πια αρεστός. Δεν θα σε θέλουν. Θα σε απομακρύνουν, θα σε απορρίψουν. Και θα μείνεις μόνος σου.
Πρέπει να ματώνεις, να κοπιάζεις για το στόχο. Δεν με νοιάζει αν κουράζεσαι υπερβολικά. Δεν με νοιάζει αν δεν κοιμάσαι καλά ή και καθόλου. Δεν έχει σημασία που δεν ξεκουράζεσαι, που δεν τρως καλά και δεν έχεις χρόνο για σένα. Χρειάζεσαι χρόνο για να είσαι τέλειος και να πετύχεις το στόχο σου. Δεν πειράζει που δεν έχεις χρόνο για τους ανθρώπους σου. Ο στόχος μετράει. Οι θυσίες σου θα ανταμειφθούν στο τέλος. Όταν πετύχεις.
Πρέπει πάντα να έχεις τον έλεγχο. Είναι καταστροφικό να μην τον έχεις. Όλα μπορεί να πάνε τόσο στραβά! Και πώς θα το χειριστείς μετά; Πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για το χειρότερο. Να σκέφτεσαι πάντα τι άλλο μπορείς να κάνεις για να προλάβεις καταστάσεις. Είναι τόσο φοβερό κι αγχωτικό να μην έχεις τον έλεγχο! Τόσο αβέβαιο…
Δεν πειράζει που δεν έχεις χρόνο για τόσα άλλα πράγματα για τα οποία διψάς μέσα σου. Αν δεν έχεις χρόνο γι’ αυτά, για να επενδύσεις σε αυτά, τότε δεν θα είσαι καλός σε αυτά. Και αν δεν είσαι καλός, τότε για ποιο λόγο να καταπιαστείς μαζί τους; Γιατί να δοκιμάσεις κάτι στο οποίο μπορεί να είσαι κάτι λιγότερο από τέλειος; Ποιο το νόημα; Μην προσπαθήσεις καν γι’ αυτά.
Συγκεντρώσου στους άλλους στόχους σου. Στους σημαντικούς. Ναι, είσαι κουρασμένος τώρα. Και πιεσμένος. Συνέχεια ανήσυχος. Δεν φροντίζεις τον εαυτό σου, δεν αναπαύεσαι ποτέ, είσαι μόνιμα στην τσίτα, έχεις ξεχάσει πώς είναι να απολαμβάνεις κάτι…
Θα χαρείς όταν πετύχεις. Θα απολαύσεις τότε τους καρπούς του κόπου σου. Θα διασκεδάσεις τότε. Θα βρεις χρόνο για τους αγαπημένους σου και για σένα μετά. Θα κάνεις το ταξίδι που θες αργότερα…Η τελειότητα θέλει θυσίες. Είναι για τους σκληροπυρηνικούς. Αν ήταν εύκολο θα το έκαναν όλοι. Θα απολαύσεις τα οφέλη της. «Αργότερα».
Μα, για μια στιγμή! Και στον προηγούμενο στόχο που έθεσα, το ίδιο μου είπες. «Μετά. Αργότερα…» Και δεν τον απόλαυσα. Δεν τον χάρηκα. Δεν θυμάμαι καν να τον βιώνω. Με το που τον πέτυχα, τον υποτίμησα. Και σκέφτηκα τι καλύτερο θα μπορούσα να είχα κάνει. Τι περισσότερο, τι διαφορετικό. Και κοίταξα μπροστά, οραματίστηκα τον επόμενο μεγάλο στόχο. Λογικά θα είναι μεγαλύτερη η ικανοποίηση που θα νιώσω άμα πετύχω «αυτό». Όταν πετύχω «αυτό». Έτσι μου ψιθύρισες.
Συνέχεια προβάλλω τον εαυτό μου στο μέλλον. Συνέχεια κυνηγάω το μετά. Γι’ αυτό δεν ζω το τώρα. Γι’ αυτό είμαι γεμάτος ένταση και άγχος. Μόνιμα πιεσμένος. «Μετά…»
Επαγρύπνηση και καταστροφολογία. Μην χάσω τον έλεγχο, μην κάνω λάθος, μην δείξω αδυναμία. Και τρέχω ξοπίσω της τελειότητας. Κυνηγώ το άπιαστο, το ανέφικτο. Πώς να το καταφέρω;
Ποτέ δεν μπορώ να σε ικανοποιήσω με τίποτα. Συνέχεια μου ζητάς. Απαιτείς πολλά. Μου υπόσχεσαι μια ικανοποίηση που ποτέ δεν μ’ αφήνεις να νιώσω. Γιατί ακόμα κι αν θυσιάσω τα πάντα για να σου δώσω αυτό που θες, δεν είναι ποτέ αρκετό για σένα.
Θες κι άλλα. Μου εξαντλείς όλο τον χρόνο. Και με αφήνεις άδειο. Άδειο, μόνο, και μη ικανοποιημένο. Κι αν αποπειραθώ να σου πάω κόντρα και να είμαι οτιδήποτε λιγότερο από τέλειος, με γεμίζεις ενοχή, θυμό, θλίψη και άγχος. Δεν με αφήνεις να ησυχάσω. Δεν με αφήνεις να ηρεμήσω. Να σταματήσω για λίγο.
Έστω για να ευχαριστηθώ με όσα πέτυχα. Όχι, για σένα όταν δεν κάνω, δεν είμαι παραγωγικός, γίνομαι βάρος, δεν έχει νόημα η ύπαρξή μου. Μένω στάσιμος. Είμαι ένας άχρηστος, ένας αποτυχημένος. Πρέπει πάντα να κάνω, για να μην σε ακούω να επικρίνεις κάθε μου κίνηση. Δεν μπορώ να είμαι τέλειος. Δεν μπορώ να τα έχω όλα υπό τον έλεγχό μου, δεν μπορώ να είμαι σωστός και άψογος σε όλα μου, πάντα. Με εξαντλείς. Δεν αντέχω άλλο αυτό το βάρος της τελειότητας.
Δεν περνάνε όλα από μένα και στ’ αλήθεια μου δίνει ανακούφιση αυτό. Γιατί όσο και να πασχίζω ούτε χρειάζεται να έχω τον έλεγχο πάντοτε ούτε και μπορώ. Δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό αυτό. Με κάνεις να ανησυχώ τόσο για να μην χάσω τον έλεγχο και όλη η υπερπροσπάθεια γι’ αυτό είναι πιο αγχωτική εν τέλει.
Και να σου πω και κάτι; Με έπεισες να φοβάμαι μη χάσω τον έλεγχο. Μα πώς να χάσω κάτι που δεν έχω εξαρχής; Με έκανες όμως να χάνω εμένα. Nα χάνω τις στιγμές. Πράγματα που αγαπώ ή που θέλω να δοκιμάσω και φοβάμαι μην αποτύχω, οπότε τα αποφεύγω, για να μην ακούω τον επικριτικό μονόλογό σου. Με κράτησες σε απόσταση από ανθρώπους, από φόβο μη δείξω τι;
Ότι δεν είμαι τέλειος; Ότι κάνω λάθη και έχω αδυναμίες; Ότι δυσκολεύομαι και δεν τα έχω όλα λυμένα στη ζωή μου; Με φυλάκισες σε μια τέλεια εικόνα για να μη δείξω ότι είμαι άνθρωπος, όπως όλοι; Δεν ηρεμώ ποτέ. Δεν χαλαρώνω. Δεν κοιμάμαι καλά. Κάποιες φορές μπορεί να ξεχάσω και να φάω.
Ξεχνάω να με φροντίσω. Ναι, έχω ανάγκη και άλλα πράγματα, όχι μόνο όσα μου ζητάς εσύ. Χρειάζομαι κι άλλα για να είμαι ισορροπημένος, ολοκληρωμένος κι ευχαριστημένος. Υπάρχουν ένα σωρό θέλω που συχνά συγκρούονται με τα πρέπει σου. Κι αναρωτιέμαι αν αξίζει. Αν τα οφέλη που μου υπόσχεσαι και μου επιδεικνύεις με τόσο ζήλο είναι αρκετά για να αντισταθμίσουν το κόστος.
Τι ζημιά μου κάνεις! Έχω αρχίσει να καταλαβαίνω ότι η σκοτεινή σου πλευρά, επισκιάζει την φωτεινή σου. Με ξεγέλασες. Μου έδειξες κάτι πλασματικό. Κάτι τέλειο. Ναι, σε λένε τελειομανία. Μα ποτέ δεν μου εξήγησες όλο το όνομά σου. Δεν μου μίλησες ποτέ για την μανία σου. Για την ακόρεστη επιθυμία σου να ζητάς, να απαιτείς όλο και περισσότερα.
Για την εμμονική σου ανάγκη να μην είσαι ποτέ ικανοποιημένη ό, τι κι αν κάνω, που με αναγκάζει να κλέβω χρόνο κι ενέργεια από οτιδήποτε άλλο για να το αφιερώνω σε σένα. Ποτέ δεν μου είπες πως μαζί με την τελειότητα θα παντρευόμουν και όλον αυτόν το δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης σου.
«Τελειομανία». Ήταν ελκυστικό στο άκουσμα. Γιατί μέσα κρύβει την τελειότητα. Όμως, δεν μπορώ να πάρω τελειότητα χωρίς μανία. Η εμμονή για την κατάκτηση της τελειότητας και για την διατήρησή της, εάν θεωρήσω ότι έστω την άγγιξα ποτέ, με κάνει να δυσλειτουργώ. Αν σκεφτώ ότι δεν μπορώ να είμαι τελειομανής χωρίς να είμαι και δυσλειτουργικός παράλληλα, πόσο ελκυστικό είναι να κυνηγάω την τελειότητα;
Η ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ «ΠΡΕΠΕΙ»
Υπάρχουν 9 είδη τελειομανίας:
1) Ηθική τελειομανία: «Δεν πρέπει να συγχωρώ τον εαυτό μου όταν δεν ανταποκρίνομαι στις προσδοκίες μου».
2) Τελειομανία απόδοσης: «Για να αξίζω ως άνθρωπος, πρέπει να πετυχαίνω σε οτιδήποτε κάνω».
3) Τελειομανία δύναμης: «Δεν πρέπει να είμαι ευάλωτος κι αδύναμος, διότι οι άνθρωποι θα με απορρίψουν».
4) Τελειομανία του αλάνθαστου: «Δεν πρέπει να κάνω ποτέ λάθη. Αν κάνω λάθη, οι άνθρωποι θα με απορρίψουν».
5) Συναισθηματική τελειομανία: «Πρέπει πάντα να προσπαθώ να είμαι ευτυχής. Πρέπει να ελέγχω τα αρνητικά συναισθήματά μου και να μη νιώθω ποτέ άγχος ή κατάθλιψη».
6) Ρομαντική τελειομανία: «Πρέπει να βρω τον τέλειο σύντροφο και να είμαι πάντα ερωτευμένη μαζί του».
7) Τελειομανία σχέσεων: «Οι άνθρωποι που αγαπούν ο ένας τον άλλον δεν πρέπει ποτέ να θυμώνουν ή να τσακώνονται». Αν πιστεύεις σε κάτι τέτοιο, η υπεργενίκευση σού την έχει στημένη στην επόμενη γωνία.
8) Σεξουαλική τελειομανία: Αυτή εκδηλώνεται διαφορετικά στους άντρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Στους άντρες έχει την εξής μορφή: «Πρέπει πάντα να έχω μια πλήρη στύση διαρκείας. Είναι ντροπή και δείγμα έλλειψης ανδρισμού, αν έχω ποτέ ένα επεισόδιο ανικανότητας ή πρόωρης εκσπερμάτωσης». Στις γυναίκες είναι κάπως έτσι: «Πρέπει πάντα να έχω οργασμό, αλλιώς δεν είμαι ολοκληρωμένη γυναίκα». Γι’ αυτό και μερικές προσποιούνται οργασμό χωρίς να έχουν.
9) Εμφανισιακή τελειομανία: Την συναντάμε πιο συχνά στις γυναίκες, αλλά και οι άντρες δεν πάμε πίσω. Βασίζεται στην άποψη ότι υπάρχει «τέλεια» εμφάνιση. Αν μας πάρεις όλους έναν έναν, θα διαπιστώσεις ότι ακόμα και ο πιο εμφανίσιμος άνθρωπος έχει κάτι στο σώμα του που δεν του αρέσει. Μπορεί να είναι το βάρος, το ύψος, η μύτη, οι γοφοί κι ό,τι άλλο διανοηθείς.
Πιθανόν πρόσεξες ότι όλες οι παραπάνω απόψεις έχουν ένα κοινό: έχουν όλες την λέξη «πρέπει». Η πρεπολογία από μόνη της είναι μια διανοητική παραμόρφωση. Αν κάποιος καταφέρει να βγάλει τα αδικαιολόγητα «πρέπει» από την καθημερινή του σκέψη, έχει πολλές πιθανότητες να μειωθούν σημαντικά οι διανοητικές παραμορφώσεις του και κατ’ επέκταση τα άγχη του.
Τι θα πει «τέλειος»;
Τα λεξικά που κοίταξα δεν δίνουν έναν ικανοποιητικό ορισμό. Εκείνο που έχει πολύ ενδιαφέρον είναι η συγγένεια που υπάρχει ανάμεσα στις λέξεις «τέλειος» και «τέλος». Αυτή η συγγένεια βοηθά να βρούμε έναν ορισμό πιο ικανοποιητικό από αυτόν που δίνουν τα λεξικά: «Τέλειος είναι αυτός που δεν επιδέχεται περαιτέρω βελτίωση». Ο άνθρωπος που θέλει να γίνει τέλειος καλά θα κάνει να καταλάβει πως -όποιος πει πως είναι τέλειος- ομολογεί ότι έφτασε στο τέλος της εξέλιξης, της ανέλιξης και της βελτίωσής του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου