Καλώς ορίσατε στο τέλος της δημοκρατίας.
Ένα αυξανόμενο κύμα χρήματος και διοικητικής εξουσίας καθορίζει την ανερχόμενη αυτοκρατορία.
Λυπάμαι τους ανθρώπους που ζουν σε απολυταρχικά καθεστώτα στην Λατινική Αμερική, την Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Ρωσία και την Κίνα, αλλά οι ίδιοι αγνοούν σε μεγάλο βαθμό την αυταρχική τάση που αρχίζει να επικρατεί στην Δύση. Εδώ, μην περιμένετε μια ωμά αποτελεσματική δικτατορία όπως περιγράφεται στο 1984 του Orwell: Μπορεί να παραμείνουμε, όπως είμαστε τώρα, ονομαστικά πολίτες της Δημοκρατίας, αλλά κυβερνιόμαστε από μια τεχνοκρατική τάξη εξουσιοδοτημένη από μεγαλύτερες δυνάμεις επιτήρησης από αυτές που απολαμβάνουν ακόμη και οι πιο θορυβώδεις δικτατορίες.
Η νέα απολυταρχία αναδύεται από μια αδυσώπητη συγκέντρωση πλούτου που έχει δημιουργήσει μια νέα και υπέροχα πάμπλουτη ελίτ. Πριν από πέντε χρόνια, περίπου τετρακόσιοι δισεκατομμυριούχοι κατείχαν το ήμισυ των περιουσιακών στοιχείων όλου του κόσμου. Σήμερα, μόνο εκατό δισεκατομμυριούχοι κατέχουν αυτό το μερίδιο και η Oxfam υπολογίζει τώρα αυτόν τον αριθμό σε μόλις είκοσι έξι.
Στην σοσιαλιστική Κίνα, το ανώτατο 1% του πληθυσμού κατέχει περίπου το ένα τρίτο του πλούτου όλης της χώρας, από 20% πριν από δύο δεκαετίες. Από το 1978, ο συντελεστής Gini της Κίνας, που μετρά την ανισότητα στην κατανομή του πλούτου, έχει τριπλασιαστεί.
Μια έκθεση του ΟΟΣΑ που δημοσιεύτηκε πριν από την πανδημία της Covid-19 διαπιστώνει ότι σχεδόν παντού, το μερίδιο του λιγότερο πλούσιου εθνικού πλούτου έχει μειωθεί. Αυτές οι τάσεις μπορούν να παρατηρηθούν ακόμη και σε σοσιαλδημοκρατίες όπως η Σουηδία και η Γερμανία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως το έθεσε συνοπτικά ο συντηρητικός οικονομολόγος John Michaelson το 2018, η οικονομική κληρονομιά της τελευταίας δεκαετίας είναι η «υπερβολική εταιρική ενοποίηση, μια μαζική μεταφορά πλούτου στο ανώτερο 1% από την μεσαία τάξη».
Αυτή η διαδικασία έχει αναπτυχθεί τόσο στην πραγματική όσο και στην ψηφιακή οικονομία. Στην Μεγάλη Βρετανία, όπου οι τιμές της γης έχουν αυξηθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία, λιγότερο από το 1% του πληθυσμού κατέχει το ήμισυ του συνόλου της γης. Στην ευρωπαϊκή ήπειρο συνολικά, οι γεωργικές εκτάσεις πέφτουν ολοένα και περισσότερο στα χέρια ενός μικρού στελέχους ιδιοκτητών εταιρειών και των υπερ-πλούσιων.
Στην Αμερική, ο μεγαλύτερος κάτοχος γεωργικής γης είναι ο Bill Gates με 200.000 στρέμματα, ενώ ο Ted Turner και ο John Malone είναι επικεφαλής σε κτήματα άνω των δύο εκατομμυρίων στρεμμάτων ο καθένας, δηλαδή μεγαλύτερων σε έκταση από αρκετές αμερικανικές πολιτείες.
Καθώς η παγκόσμια περιουσία έχει συγκεντρωθεί σε ελάχιστους, οι μικροϊδιοκτήτες δέχονται αυξημένη πίεση. Η Αυστραλία απολάμβανε ιστορικά υψηλά ποσοστά ιδιοκτησίας ακινήτων, αλλά το ποσοστό μεταξύ των εικοσιπέντε έως τριάντα τεσσάρων ετών μειώθηκε από το περισσότερο του 60% το 1981 σε μόλις 45% το 2016. Το ποσοστό των κατοικιών στην Αυστραλία έχει πέσει κατά 10% τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια.
Η Morgan Stanley προβλέπει ότι οι ΗΠΑ σύντομα θα γίνουν κυρίως μια «κοινωνία ενοικιαστών», καθώς οι εταιρείες της Wall Street επιδιώκουν να μετατρέψουν τα σπίτια, τα έπιπλα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης σε προϊόντα ενοικίασης.
Η ψηφιακή οικονομία κυριαρχείται ομοίως από μια μικρή ομάδα εταιρειών κολοσσών. Αυτές, ασκούν μαζί τον έλεγχο έως και 90% των κρίσιμων αγορών, όπως βασικών λειτουργικών συστημάτων υπολογιστών, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, διαφήμισης στο διαδίκτυο και πωλήσεων βιβλίων.
Καθώς δεν είναι πλέον ικανοποιημένη με τον έλεγχο των αγωγών, η τεχνολογική ολιγαρχία που αυξάνεται, εξαγοράζει παλιά ειδησεογραφικά πρακτορεία και «επιμελείται» τις ειδήσεις σύμφωνα με τα γούστα της. Κυριαρχεί ολοένα και περισσότερο στην mainstream ψυχαγωγία: Η πώληση της MGM στην Amazon είναι απλώς το πιο πρόσφατο παράδειγμα της κατάκτησης και της εδραίωσης στα μέσα επικοινωνίας.
Όπως οι βάρβαροι πρίγκιπες που διαμόρφωσαν τον Μεσαίωνα, οι νέοι ολιγάρχες κατάφεραν να καταλάβουν τα φέουδα τους με μικρή αντίσταση από τις αδύναμες κεντρικές κυβερνήσεις. Η πανδημία επιτάχυνε αυτή την διαδικασία. Τα lockdown και οι περιορισμοί στην κινητικότητα αποδείχτηκαν ευεργέτημα για εταιρείες τεχνολογίας όπως η Google, των οποίων τα κέρδη διπλασιάστηκαν κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου.
Σε αυτό το άκρως ρυθμιζόμενο περιβάλλον, οι πλούσιοι της τεχνολογίας έχουν γίνει απλώς πλουσιότεροι: Επτά από τους δέκα πλουσιότερους Αμερικανούς προέρχονται από τον τεχνολογικό τομέα. Η Apple, με ορισμένους υπολογισμούς, αξίζει τώρα περισσότερο από ολόκληρη την βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι ήδη υπέρ-πλούσιοι έχουν γίνει ακόμα πλουσιότεροι. Μόνο ο Jeff Bezos είδε την καθαρή του περιουσία να εκτινάσσεται κατά περίπου 34,6 δισεκατομμύρια δολάρια (25 δισεκατομμύρια £) τους δύο πρώτους μήνες της πανδημίας, ενώ η εταιρεία του απολαμβάνει συνεχή αύξηση εσόδων και κερδών.
Καθώς η μισθοδοσία των στελεχών στο τομέα της τεχνολογίας έφτασε στην στρατόσφαιρα των οικονομικών μεγεθών, οι μικρές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν αυτό που το Harvard Business Review αποκαλεί «υπαρξιακή απειλή». Οι ειδικοί προειδοποιούν τώρα ότι το ένα τρίτο των μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες αποτελούν την πλειοψηφία των αμερικανικών εταιρειών και απασχολούν σχεδόν τους μισούς εργαζόμενους, θα μπορούσαν τελικά να κλείσουν οριστικά.
Εκατοντάδες χιλιάδες έχουν ήδη εξαφανιστεί, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν των μισών από όλες τις επιχειρήσεις που ανήκουν σε μαύρους. Ιδιαίτερη ζημιά έχουν υποστεί οι μικρέμποροι κατά μήκος της Main Street και όσοι εργάζονται για αυτούς, όπως οι εργαζόμενοι σε εστιατόρια και στην φιλοξενία.
Η παλιά μεσαία τάξη αγωνίζεται να ανταγωνιστεί τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Όπως έκαναν τα μεγάλα καταστήματα για δεκαετίες, η Amazon χρησιμοποιεί την διαπραγματευτική της δύναμη για να ελαχιστοποιήσει τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας μισθώνοντας τα δικά της πλοία και χρησιμοποιώντας μοχλεύσεις προκειμένου να εξασφαλίσει αντικείμενα που δεν μπορούν να αποκτήσουν οι μικρότερες εταιρείες.
Παρόμοια ενοποίηση σημειώνει και η περιουσία.
Καθώς η ευημερία της μεσαίας τάξης παραπαίει στην Βρετανία, οι πλούσιες σε μετρητά τράπεζες επιδιώκουν να καταβροχθίσουν την αναδυόμενη αγορά σε αναξιοπαθούντα ακίνητα, διαμερίσματα και ακόμη και μονοκατοικίες. Εν τω μεταξύ, τα μεγάλα σπίτια του κεντρικού Λονδίνου αποκαθίστανται σε βικτοριανή χλιδή από Ρώσους, Κινέζους και Άραβες επενδυτές.
Οι πολιτικές για την αλλαγή του κλίματος θα μπορούσαν επίσης να καλλιεργήσουν την νέα αυτοκρατορία για μια γενιά. Καθώς οι ολιγάρχες της τεχνολογίας και το οικονομικό κατεστημένο εφαρμόζουν την ιδέα του Davos για μια Μεγάλη Επαναφορά, θα αναγκάσουν σε ένα γρήγορο τέλος τα ορυκτά καύσιμα. Υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες για μεγάλες επενδύσεις από υπερπλούσιες εταιρείες και κερδοσκόπους στην «πράσινη οικονομία», όλα δυνατά με φορολογικές ελαφρύνσεις, δάνεια και εγγυημένες πωλήσεις σε κυβερνητικές μονάδες.
Αυτή η κατάσταση υπόσχεται να δημιουργήσει μια νέα σοδειά μεγαδισεκατομμυριούχων όπως ο Elon Musk, ο πλουσιότερος σήμερα άνθρωπος του κόσμου. Στην εποχή των σούπερ-επιδοτήσεων, ένας απρόβλεπτος κατασκευαστής ηλεκτρικών οχημάτων όπως η Rivian, που έχει αμελητέες πωλήσεις και σταθερές απώλειες, μπορεί να αποτιμηθεί υψηλότερα από την General Motors, η οποία πουλά σχεδόν επτά εκατομμύρια αυτοκίνητα και έχει 122 δισεκατομμύρια δολάρια (90 δισεκατομμύρια £) έσοδα κάθε χρόνο.
Στον Πράσινο Καπιταλισμό, ο Βρετανός μαρξιστής James Heartfield χαρακτηρίζει αυτόν τον «σοσιαλισμό λιτότητας»: Θερισμός κυβερνητικών διαταγμάτων σε αντίθεση με την πραγματική παραγωγή πραγματικών αγαθών. Ωραία δουλειά αν μπορείς να την αποκτήσεις…
Για την μεσαία και εργατική τάξη, ωστόσο, η Μεγάλη Επαναφορά μπορεί να αποδειχθεί κάπως λιγότερο ελπιδοφόρα, αν όχι καταστροφική. Για τους περισσότερους ανθρώπους, σημειώνει ο Eric Heymann, ανώτερος οικονομολόγος της Deutsche Bank Research, η ταχεία «πράσινη» μετάβαση θα σημάνει «αισθητή απώλεια ευημερίας και θέσεων εργασίας». Η συνειδητή πολιτική της αποανάπτυξης ως μέσου για την βίαιη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα απαιτήσει να βγουν οι περισσότεροι άνθρωποι από τα αυτοκίνητά τους και να αναγκαστούν να ταξιδεύουν πολύ λιγότερο και να ζουν σε μικροσκοπικά διαμερίσματα.
Η επιβολή θα είναι αναγκαστικά παρεμβατική επίσης. Οι δημιουργοί των συγκεκριμένων σχεδίων στο Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού πιέζουν για οικογενειακούς «προϋπολογισμούς άνθρακα». Προσθέστε τεχνολογία επιτήρησης και καταλήγουμε σε κάτι παρόμοιο με το σύστημα «κοινωνικής πίστωσης» της Κίνας, στο οποίο το δικαίωμά σας στην ελεύθερη κυκλοφορία υπόκειται στην έγκριση της κυβέρνησης.
Οι νέοι απειλούνται ιδιαίτερα από αυτές τις αλλαγές καθώς αντιμετωπίζουν ήδη πολύ δυσκολότερες προοπτικές από οποιαδήποτε μεταπολεμική γενιά. Λίγοι περιμένουν τα πράγματα να βελτιωθούν: Στις χώρες με υψηλότερο εισόδημα, περίπου τα δύο τρίτα των ανθρώπων που ερωτήθηκαν από την Pew Research βλέπουν ένα φτωχότερο μέλλον για την επόμενη γενιά. Σύμφωνα με ερευνητές του Equality of Opportunity Project, περίπου το 90% όσων γεννήθηκαν το 1940 μεγάλωσαν για να αποκτήσουν υψηλότερα εισοδήματα από τους γονείς τους.
Το ίδιο ισχύει μόνο για το 50% όσων γεννήθηκαν την δεκαετία του 1980. Μια πρόσφατη μελέτη της Federal Reserve Bank of St. Louis προειδοποιεί ότι οι millennials κινδυνεύουν να γίνουν μια «χαμένη γενιά» όσον αφορά την συσσώρευση πλούτου. Για να θέσουμε τα πράγματα στην αληθινή τους πτυχή, περισσότεροι από τους μισούς νέους, σε μια έρευνα σε δέκα χώρες, πιστεύουν ότι ο κόσμος είναι καταδικασμένος από την κλιματική αλλαγή.
Καθώς το κόστος στέγασης και άλλων δαπανών εκτινάσσεται στα ύψη, οι γραμμές ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις σκληραίνουν. Η κληρονομιά ως μερίδιο του ΑΕΠ στη Γαλλία έχει τριπλασιαστεί περίπου από το 1950, με ορισμένους Γάλλους millennials με υψηλότερο εισόδημα να κληρονομούν περισσότερα χρήματα από όσα βγάζουν πολλοί εργαζόμενοι σε μια ολόκληρη ζωή. Η αυξανόμενη σημασία των κληρονομικών περιουσιακών στοιχείων είναι ακόμη πιο έντονη στην Γερμανία, την Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στις ΗΠΑ, μια χώρα που στηρίζεται πολύ στον κληρονομικό πλούτο, τα παιδιά των γονέων που έχουν ιδιοκτησία βρίσκονται σε πολύ καλύτερη θέση προκειμένου να αποκτήσουν τελικά ένα σπίτι (συχνά με την βοήθεια των γονιών). Στην Αμερική, οι millennials έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες από τους boomers να υπολογίζουν στην κληρονομιά για την συνταξιοδότησή τους. Μεταξύ της νεότερης γενιάς, ηλικίας δεκαοκτώ έως είκοσι δύο ετών, πάνω από το 60% αναμένει ότι η κληρονομιά θα είναι η κύρια πηγή εισοδήματός τους καθώς γερνούν.
Πώς όμως θα αντιδράσουν στην προοπτική της μόνιμης ενοικιαζόμενης δουλοπαροικίας και, εν τέλει, της απόλυτης εξάρτησης από το κράτος; Μια πρόσφατη έρευνα της Edelman αποκαλύπτει ότι αυξανόμενοι αριθμοί ανθρώπων δεν εμπιστεύονται πλέον τους θεσμούς και δεν πιστεύουν ότι η σκληρή δουλειά αποδίδει. Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τους λίγους, το σημερινό προτεκτοράτο των εργαζομένων με χωρίς μέλλον και με σύντομες συμβάσεις, και όσων έχουν εγκαταλείψει εντελώς την εργασία τους, θα μπορούσε να γίνει μια οικονομικά λιγότερο χρήσιμη εκδοχή του προλεταριάτου του Μαρξ: Μια μόνιμη υπόταξη για την οποία απαιτείται επιθετική, σχεδόν στρατιωτική αστυνόμευση.
Την ίδια στιγμή, οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και οι χρηματοοικονομικοί κολοσσοί -ακόμη και εκείνοι που είναι δύσπιστοι σχετικά με τον ζήλο υπέρ της κλιματικής αλλαγής- βλέπουν την προοπτική των κερδών-ρεκόρ και των αποτιμήσεων σε «αναστάτωση». Η πανδημία επιτάχυνε την στροφή του λευκού γιακά στην απομακρυσμένη εργασία και η ευρύτερη ζήτηση για αυτοματοποιημένες λύσεις εκτοξεύτηκε στα ύψη. Ένα μέλλον λιγότερο εξαρτώμενο από την ανθρώπινη εργασία ανεβάζει τους τεχνολογικούς ολιγάρχες στο υψηλότερο επίπεδο σε αυτό που ο Λένιν αποκαλούσε «επιβλητικά ύψη» της οικονομίας.
Σε μια ψηφιοποιημένη οικονομία, είναι καλό να ελέγχετε τις κρίσιμες θέσεις.
Οι ολιγάρχες το κάνουν έξοχα. Έχουν καταλάβει κυρίαρχα μερίδια βασικών αγορών από την αναζήτηση (Google) έως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook) έως τις πωλήσεις βιβλίων (Amazon). Η Google και η Apple μαζί παρέχουν πάνω από το 95% του λειτουργικού λογισμικού για κινητά, ενώ η Microsoft εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει πάνω από το 80% του λογισμικού που τρέχει προσωπικούς υπολογιστές σε όλο τον κόσμο.
Έχω καλύψει τα πεπραγμένα της Silicon Valley για σαράντα πέντε χρόνια. Σήμερα, διαθέτει λιγότερο το υπερανταγωνιστικό, ελεύθερο πνεύμα που γνώριζα, και μοιάζει περισσότερο με τα τραστ των αρχών του εικοστού αιώνα. Ο Mike Malone, ο οποίος έχει ασχοληθεί με τη Silicon Valley όσο κανείς, βλέπει ότι χάνει μεγάλο μέρος του ήθους της. Οι νέοι δεξιοτέχνες της τεχνολογίας, ισχυρίζεται, έχουν μετατραπεί από «παιδιά με μπλε γιακά σε παιδιά των προνομίων» και έχουν απομακρυνθεί από το ήθος παραγωγής που κάποτε έκανε την Valley τόσο εμπνευσμένη και ισότιμη.
Μια έντονα ανταγωνιστική βιομηχανία έχει ερωτευτεί την γοητεία «της σιγουριάς» που υποστηρίζεται από τεράστιο κεφάλαιο και μερικές φορές από την ίδια την κυβέρνηση. Ο ανταγωνισμός δεν είναι πλέον κίνητρο για δημιουργικότητα: Οι ανταγωνιστές απλώς εξαγοράζονται.
Ο πλούτος δεν μπορεί να κυβερνήσει από μόνος του. Η αυτοκρατορία χρειάζεται μια τάξη προσηλυτισμού που μπορεί να δικαιώσει τους κυβερνώντες και να σώσει τις ταλαιπωρημένες ψυχές των κατώτερων τάξεων. Στους μεσαιωνικούς χρόνους, η Καθολική Εκκλησία υπηρετούσε αυτόν τον ρόλο, δικαιολογώντας ουσιαστικά την φεουδαρχική τάξη ως έκφραση της θείας βούλησης. Η σημερινή εκδοχή, ένα είδος ιερατείου ή διανόησης, δεν είναι ως επί το πλείστων θρησκευόμενοι και αποτελείται από άτομα της υψηλής γραφειοκρατίας, του ακαδημαϊκού χώρου και των βιομηχανιών πολιτισμού και μέσων ενημέρωσης.
Η πανδημία προσφέρει όφελος και για αυτήν την τάξη. Η έκτακτη ανάγκη επέτρεψε στις κυβερνήσεις να τους παραχωρήσουν άνευ προηγουμένου εκτελεστικές και διοικητικές εξουσίες όχι μόνο στην κεντρική Γαλλία αλλά ακόμη και στην συνήθως ημιευαίσθητη Μεγάλη Βρετανία και Αυστραλία.
Για ορισμένους, τα lockdown χρησίμευσαν ως «δοκιμαστική πορεία» των απαραίτητων μέτρων της υλοποίησης των προτιμώμενων πολιτικών τους για την κλιματική αλλαγή.
Στο νέο σύστημα, ο πραγματικός ταξικός εχθρός δεν είναι οι υπερβολές των υπερπλούσιων, ή ακόμη και οι σπάταλες δαπάνες της κυβέρνησης: Είναι τα καταναλωτικά πρότυπα των μαζών. Αυτό το βλέπουμε στην ανταπόκριση προοδευτικών μέσων ενημέρωσης και ακόμη και πολιτικών όπως η Alexandria Ocasio-Cortez σε καταγγελίες για το αυξανόμενο κόστος των τροφίμων, του ενοικίου και της ενέργειας, όπου βλέπουν ακόμη και τα απαραίτητα ως εφήμερα και τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας ως συνέπεια της υπερβολικής κατανάλωσης των μαζών.
Όπως στον Μεσαίωνα, όταν η εκκλησία και το στέμμα ανταγωνίζονταν για ηθική και πολιτική εξουσία, οι γραφειοκρατικές και οι μη εκλεγμένες πηγές εξουσίας δεν συμφωνούν πάντα. Αλλά σε μεγάλο βαθμό, ασπάζονται πολύ παρόμοιες ιδεολογίες, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την επιβολή ελέγχου στις πληροφορίες σχετικά με την πανδημία ή την κλιματική αλλαγή.
Ο Ιταλός κοινωνιολόγος των αρχών του εικοστού αιώνα Robert Michels σημείωσε ότι πολύπλοκα ζητήματα, όπως το κλίμα, για παράδειγμα, ενισχύουν αυτό που ονόμασε «σιδερένιο νόμο της ολιγαρχίας»: Όσο περισσότερο εξαρτάται από την τεχνογνωσία μια κοινωνία, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για λύσεις που βασίζονται στην ελίτ, οι οποίες παρακάμπτουν την λαϊκή συμβολή, και τόσο μεγαλύτερη είναι και η δύναμη που θα ασκήσει η ελίτ για να επιτύχει τους στόχους της.
Ο H.G. Wells ονειρευόταν μια «νέα δημοκρατία» που διοικούνταν από λίγους ενάρετους. Οι ψηφιακές ελίτ μας αυτοχρίζονται και διορίζονται από τους συναδέλφους τους της ελίτ στις επιχειρήσεις και τα μέσα ενημέρωσης. Τα καλά μορφωμένα διευθυντικά στελέχη μεγάλων εταιρειών έλκονται φυσικά από την ιδέα μιας κοινωνίας που κυβερνάται από επαγγελματίες ειδικούς με «φωτισμένες» αξίες, δηλαδή από ανθρώπους που μοιάζουν με αυτούς.
Για να αντιμετωπίσουν αυτό που θεωρούν ως υπαρξιακή κρίση, πολλά από τα μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν την δημιουργία μιας παγκόσμιας τεχνοκρατίας. «Η δημοκρατία είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του πλανήτη», υποστήριξε ένα άρθρο στο Foreign Policy, το 2019. Αυτή η εχθρότητα προς την δημοκρατία ως εμπόδιο στην «πρόοδο», από πάνω προς τα κάτω, συνδυάζεται με μια άλλη πηγή αντιδημοκρατικής δυσπιστίας. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα οι νέοι, δεν ασπάζονται πλέον την βασική έννοια της αυτοδιοίκησης. Η πλειονότητα των νέων Αμερικανών τάσσεται τώρα υπέρ της μεγάλης κλίμακας κρατικής παρέμβασης στην οικονομία. Άλλωστε, περίπου το ένα τρίτο από αυτούς αυτοαποκαλούνται σοσιαλιστές.
Οι ηγέτες του νέου τύπου καπιταλισμού έχουν υπογράψει μια υπόσχεση για αποπληρωμή των ορυκτών καυσίμων στην μεγάλη αναζήτηση του Net Zero. Αυτό δεν είναι, όπως πιστεύουν οι δεξιοί και οι αριστεροί ακραίοι, μια συνειδητή συνωμοσία. Αντίθετα, προωθείται από την φυσική επιθυμία των εταιρειών τεχνολογίας για κέρδη που προέρχονται από την αντικατάσταση του κόσμου που εκπέμπει άνθρακα, όπου είναι δυνατόν, και του ακαταμάχητου δέλεαρ για τους επενδυτές και τις εταιρείες μιας τεράστιας, επιδοτούμενης και κρατικής χρηματοδότησης αγοράς.
Τα περισσότερα στελέχη της τεχνολογίας και των οικονομικών δεν είναι ιδεολόγοι. Ούτε είναι, παρά τα φαινόμενα, κοινωνιοπαθείς. Ωστόσο, αισθάνονται δικαιωμένοι λογοκρίνοντας και ακόμη και απονομοποιόντας όχι μόνο τον Donald Trump ή την New York Post ή τον Bari Weiss, αλλά και τους διαπιστευμένους εμπειρογνώμονες των οποίων οι απόψεις αποκλίνουν από την αποδεκτή γραμμή του προσωπικού του Google, του Facebook και του Twitter, οργανισμών όπου επιβάλλονται ολοένα και περισσότερο. (Η τοποθεσία αυτών των εταιρειών στην περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο και στην περιοχή Puget Sound, δύο εκ των πιο ανόητα προοδευτικών περιοχών της χώρας, είναι επίσης ένας παράγοντας).
Στην πράξη, αυτό σημαίνει συχνά την εξάλειψη των συντηρητικών απόψεων και όχι μόνο του ακραίου περιθωρίου, σύμφωνα με πρώην εργαζόμενους. Ακαδημαϊκοί ειδικοί όπως η Judith Curry και ο Roger Pielke, με κάπως αντίθετες απόψεις για το κλίμα, αγνοούνται και περιθωριοποιούνται συστηματικά. Σκεπτικιστές όπως ο περιβαλλοντολόγος Mike Shellenberger, ο σύμβουλος του Obama Steven Koonin και ο «σκεπτικιστής περιβαλλοντολόγος» Bjorn Lomborg παραδίδονται σε μεγάλο βαθμό στην λήθη της μνήμης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επειδή περιγράφουν λεπτομερώς τους υπερβολικούς ισχυρισμούς και τις εξευτελιστικές πολιτικές των περιβαλλοντολόγων.
Μας κυβερνά όλο και περισσότερο ένας τέλειος γάμος ταξικής ευκολίας, με περισσότερη δύναμη για τον κλήρο και ολοένα μεγαλύτερες οικονομικές ευκαιρίες για την ολιγαρχία, όλα με το πρόσθετο όφελος να τους ενθαρρύνουμε να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους. Ακόμη και όταν πιέζουν για λιτότητα στις μάζες, ζουν σαν μεσαιωνικοί άρχοντες, επιδίδονται σε πλούσιους γάμους και δημιουργούν κτήματα που θυμίζουν τους Αψβούργους.
Ο Jeff Bezos μόλις ξόδεψε 100 εκατομμύρια δολάρια (80 εκατομμύρια £) σε ένα καταφύγιο στην Χαβάη.
Η κόρη του Bill Gates μόλις απόλαυσε έναν γάμο 2 εκατομμυρίων δολαρίων (£ 1,5 εκατομμυρίου).
Ο John Kerry, πρόεδρος και επικεφαλής της ομάδας για το κλίμα του Biden, ωφελούμενος της περιουσίας του ως κληρονόμου, ταξιδεύει με ένα ιδιωτικό τζετ που χρησιμοποιεί τριάντα φορές περισσότερη ενέργεια από το μέσο αμερικανικό όχημα.
Η πράσινη εκδοχή των απολαύσεων μπορεί να τους κάνει να αισθάνονται καλύτερα για τον τεράστιο πλούτο και τις υπερβολές τους, όπως ακριβώς συνέβαινε με τους δολοφόνους και διεφθαρμένους αριστοκράτες του παρελθόντος, ωστόσο, πολλοί προετοιμάζονται επίσης κατά μίας πιθανότητας εξέγερσης του αγρότη. Αυτό περιλαμβάνει την χρήση ιδιωτικής ασφάλειας, την κατασκευή αποθηκών και την αναζήτηση απομακρυσμένων εκτάσεων στις ΗΠΑ ή στο εξωτερικό, όπως στην αυστηρά ελεγχόμενη Νέα Ζηλανδία.
Ποιο είναι όμως το τελικό παιχνίδι για τους ολιγάρχες και τους συμμάχους τους;
Ο δημοσιογράφος τεχνολογίας Gregory Ferenstein πήρε συνέντευξη από 147 ιδρυτές ψηφιακών εταιρειών. Το συμπέρασμά του: «Ένα ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο του οικονομικού πλούτου θα δημιουργηθεί από ένα μικρότερο κομμάτι πολύ ταλαντούχων ή πανέξυπνων ανθρώπων. Όλοι οι άλλοι θα επιβιώσουν με κάποιον συνδυασμό μερικής απασχόλησης και κρατικής βοήθειας».
Σύμφωνα με την εκτίμηση της Silicon Valley, η μάζα των ανθρώπων μπορεί να προσβλέπει στην ζωή ως επιδοτούμενοι καταναλωτές του metaverse του Facebook ή του ονείρου της Google για «εμβυθιστικούς υπολογιστές». Τι θα κάνουμε όμως οι υπόλοιποι; Υπάρχει σαφώς κάποια απογοήτευση με την αναδυόμενη τάξη. Η παγκόσμια εμπιστοσύνη στους θεσμούς, κυρίως στα μέσα ενημέρωσης και στην μεγάλη τεχνολογία, έχει πέσει σε χαμηλή άμπωτη και η οικονομική και γεωπολιτική ανασφάλεια αυξάνεται.
Προσπαθούμε να επιβάλουμε μια πράσινη οικονομία χωρίς να υπάρχει η τεχνολογία ή ακόμη και η ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό θα αναγκάσει ορισμένες χώρες να επιστρέψουν στον άνθρακα. Άλλωστε, η Κίνα έχει ήδη εντείνει την χρήση σταθμών που κινούνται με άνθρακα. Καθώς οι γαλάζιες θέσεις και πολλές δουλειές του λευκού γιακά εξαλείφονται από την αυτοματοποίηση, οι ολιγάρχες και οι σύμμαχοί τους θέλουν να επιβάλουν ένα Καθολικό Βασικό Εισόδημα, για να αποτρέψουν τους αγρότες από το να υποφέρουν υπερβολικά και ενδεχομένως να επαναστατήσουν.
Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να δεχτούν μια ζωή επιδοτούμενης εξάρτησης, που γίνεται υποφερτή από το ψηφιακό ισοδύναμο του ψωμιού και των τσίρκων της Ρώμης. Ο χρόνος θα μπορούσε να είναι μικρότερος από όσο νομίζουμε. Οι ολιγάρχες της τεχνολογίας δημιουργούν κάτι παρόμοιο με αυτό που ο Aldous Huxley αποκάλεσε στο Brave New World Revisited ένα «επιστημονικό σύστημα κάστας».
«Δεν θα υπάρχει ένα καλός λόγος, ώστε η κρυφή δικτατορία να πρέπει ποτέ να ανατραπεί. Θα έχει ρυθμίσει τους υπηκόους της από την γέννηση τους έτσι ώστε να μεγαλώνουν αγαπώντας την δουλεία τους και να μην ονειρεύονται ποτέ μία επανάσταση. Θα διατηρεί μια αυστηρή κοινωνική τάξη και θα παρέχει αρκετή εκτροπή μέσω ναρκωτικών, sex και video για να κρατά το τεχνητά στενό μυαλό τους απασχολημένο και χορτασμένο.» έγραφε ο Huxley το 1958,
Η συγχώνευση της κυβέρνησης με μεγάλες ολιγοπωλιακές εταιρείες και η τεχνολογικά ενισχυμένη συλλογή ιδιωτικών πληροφοριών, επιτρέπουν στις νέες απολυταρχίες να παρακολουθούν την ζωή μας με τρόπους που θα ζήλευαν ο Μάο, ο Στάλιν ή ο Χίτλερ. Ένα αυξανόμενο κύμα χρήματος και διοικητικής εξουσίας καθορίζει την ανερχόμενη αυτοκρατορία. Εάν εμείς ως πολίτες, ανεξάρτητα από τον πολιτικό μας προσανατολισμό, δεν επαγρυπνούμε, η δημοκρατία μας θα γίνει ένα ολοένα και πιο κούφιο δοχείο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου