Το παράδοξο μονοπάτι προς το νόημα της ζωής

Συχνά αναρωτιόμαστε ποιο είναι το αληθινό νόημα της ζωής. Συνηθίζουμε, μάλιστα, να τοποθετούμε την ανακάλυψή του σε έναν μελλοντικό και αόριστο χρόνο. Όταν βρούμε την ιδανική εργασία και τον καταπληκτικό σύντροφο, θα λυθούν όλες μας οι εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις και εμείς θα απολαύσουμε επιτέλους την καθημερινότητα που ονειρευόμαστε. Είναι πράγματι έτσι όμως; Υπάρχει ένα καλό τζίνι που στρώνει με ροδοπέταλα τον δρόμο μας προς την ευτυχία;

Το μόνο τζίνι που μπορούμε να εμπιστευτούμε: Tον εαυτό μας.

«Γιατί όμως δε νιώθω γεμάτος;» αναρωτιέται.

Εγκέφαλος: Μια πολύπλοκη μηχανή δημιουργίας νοήματος

Ποιος είναι λοιπόν ο κόσμος; Υπάρχει άραγε μια αντικειμενική και απόλυτη θεώρησή του; Στην πραγματικότητα ο εγκέφαλός μας συνιστά μια πολύπλοκη μηχανή δημιουργίας νοήματος, καθώς η αλήθεια που βιώνουμε είναι απόρροια του τρόπου που εκπαιδευτήκαμε να ερμηνεύουμε τα οπτικά σήματα. Συνεπώς, στη λεωφόρο της ζωής βλέπουμε τα φανάρια πράσινα, κόκκινα ή πορτοκαλί αναλόγως των προσωπικών εμπειριών μας και των δεδομένων συνθηκών. Έφτασε όμως η στιγμή να αναρωτηθούμε: Το φανάρι είναι όντως κόκκινο; Τα εμπόδια που ορθώνονται μπροστά μας υπάρχουν ή απλώς τρέμουμε την ταχύτητα που συνεπάγεται ένα πράσινο φανάρι;

Και αν ο εγκέφαλός μας ισοδυναμεί με την ουσιαστική όρασή, πως ακριβώς ερμηνεύονται τα συναισθήματα; Είναι αυτά που νιώθουμε ή εκείνα που δημιουργούμε; Ας υποθέσουμε ότι ταλαιπωρούμαστε από μια κρίση πανικού. Τα χέρια μας ιδρώνουν, τα πόδια μας τρέμουν, η αναπνοή μας κόβεται και η καρδιά μας πάει να σπάσει. Είμαστε πεπεισμένοι ότι πεθαίνουμε, παρόλο που κανένας υπαρκτός κίνδυνος δεν μας απειλεί. Η πραγματικότητα δεν μας καθησυχάζει, αφού στην ουσία το πώς νιώθουμε έρχεται σε πλήρη συνάρτηση με το τι νομίζουμε ότι σημαίνουν οι σωματικές μας ενοχλήσεις.

Όταν συνηθίζουμε να κατηγοριοποιούμε τις αισθήσεις μας μονάχα σε καλές η κακές, τότε πιθανότατα να ακροβατούμε συνεχώς ανάμεσα στην ευφορία και την απόγνωση. Τι θα γινόταν, όμως, αν δοκιμάζαμε να εμπλουτίσουμε το συναισθηματικό μας λεξιλόγιο διαχωρίζοντας, για παράδειγμα, τη λύπη από την απελπισία; Τότε ο εγκέφαλος μας θα εκπαιδευόταν στην κατασκευή νέων εννοιών ερμηνείας των σωματικών αισθήσεων, προσφέροντάς μας αποτελεσματικότερες οδηγίες για τη διαχείρισή τους.

Το άγχος ως πηγή δύναμης

Η κατανόηση των σωματικών αισθήσεων δεν θα μας απαλλάξει οριστικά από το άγχος. Όσο και αν τα εγχειρίδια αυτογνωσίας και οι γκουρού της εποχής επιμένουν να προτείνουν μαγικές λύσεις για την εξαφάνισή του, εκείνο θα εξακολουθεί να υφίσταται, αποτελώντας τη φυσική συνέπεια της ανάμειξής μας με καταστάσεις σημαντικές για εμάς.

Αφού λοιπόν μοιραία συμπορευόμαστε μαζί του, γιατί δε δοκιμάζουμε να το μετατρέψουμε από εχθρό σε σύμμαχό μας, καθιστώντας το πηγή δύναμης; Όταν η κατάσταση φαντάζει απειλητική, έχουμε πάντα τη δυνατότητα να επιλέξουμε την απόκρισή μας σε αυτήν. Ένας συγγραφέας που βυθίζεται στο έργο του βιώνει τη θετική επίδραση του άγχους στον οργανισμό του, νιώθοντας ενθουσιασμό και ενεργοποίηση, αφού στην ουσία περισσότερο από το άγχος μας επηρεάζει ο τρόπος που το νοηματοδοτούμε.

Είναι όμως εφικτό να εξουδετερώσουμε τις αρνητικές σκέψεις, που μας εγκλωβίζουν συχνά στον φαύλο κύκλο της αυτο-αμφισβήτησης; Παλεύουμε διαρκώς μαζί τους, επιδιώκοντας να λάβουμε τον έλεγχο και ξεχνάμε το σημαντικότερο: Ο εγκέφαλος μας δεν στοχεύει στην ευτυχία αλλά στην επιβίωσή μας και, συνεπώς, τείνει να εστιάζει στον εντοπισμό των πιθανών απειλών, προκειμένου να μας προστατεύσει.

Είναι ανέφικτο να ανατρέψουμε τον τρόπο λειτουργίας του νου μας, εντούτοις αν σταματήσουμε να τρέφουμε με συναισθήματα τις αρνητικές σκέψεις τότε εκείνες θα πάψουν να μας φοβίζουν, σαν μια ταινία θρίλερ που παίζει στην κινηματογραφική αίθουσα δίχως να κερδίζει την προσοχή του κοινού. Εξάλλου, το 90% των φόβων μας αντιστοιχούν σε παρελθόντα απειλητικά μοντέλα και συνιστούν απόρροια των συναισθηματικών φίλτρων που υποσυνείδητα κατασκευάσαμε από την παιδική ακόμη ηλικία.
Δημιουργώντας το νόημα της ζωής μας

Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το νόημα της ζωής μας ξεναγεί στο πολύχρωμο σύμπαν της αυτογνωσίας. Και εμείς στο τέλος της περιπλάνησης, δεν είμαστε πια οι ίδιοι. Καταρρίπτει διαδεδομένες θεωρίες και στερεότυπα περπατώντας θαρραλέα συντροφιά μας έναν άλλον δρόμο, λιγότερο ταξιδεμένο αλλά ολοκληρωτικά μεταμορφωτικό. Έχουμε τελικά πράγματι ανάγκη από κάποια μαγική συνταγή αυτοπεποίθησης προκειμένου να κατακτήσουμε τους στόχους μας;

Καθώς εκπαιδευόμαστε στο αναπτυξιακό πλαίσιο της σκέψης αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πως με την κατάλληλη υποστήριξη, στρατηγική και προσπάθεια μπορούμε να δημιουργήσουμε τον εαυτό που επιθυμούμε. Αν, για παράδειγμα, είμαστε πολύ ντροπαλοί για να μιλήσουμε σε εκείνον τον συνάδερφο από τη δουλειά που μας ενδιαφέρει, ίσως το μόνο που χρειαζόμαστε να είναι λίγη περισσότερη εξάσκηση. Στο τέλος της ημέρας, σημασία έχει το να αναλάβουμε την ευθύνη του πεπρωμένου μας, κατανοώντας πως η ελευθερία δεν ισοδυναμεί μόνο με τα χαρίσματά μας αλλά και με τη γνώση των περιορισμών μας.

Συνδυάζοντας τις τελευταίες έρευνες της νευροεπιστήμης, της νέας επιστήμης του άγχους και της επιστήμης της κινητοποίησης με την Ψυχολογία και την Υπαρξιακή Φιλοσοφία που εξερευνά την ίδια του την αλήθεια της ανθρώπινης φύσης, καθιστώντας μας κοινωνούς μιας μεταμορφωτικής εμπειρίας. Και επιτέλους αντιλαμβανόμαστε πως το νόημα της ζωής δεν θα το ανακαλύψουμε αλλά θα το επινοήσουμε, με πυξίδα τις σημαντικές μας αξίες. Ένα μόνο βήμα εσωτερικής απελευθέρωσης για όσους τολμούν να αναθεωρήσουν την ιστορία τους, μια τρυφερή διαδρομή προς την αυτοσυμπόνοια και μια λυτρωτική υπενθύμιση πως ο κόσμος μας αλλάζει ακριβώς τη στιγμή που αποκτάμε επίγνωση του παραμορφωτικού φακού μέσα από τον οποίο τον αντικρίζουμε.