Όταν η δυσαρέσκεια και ο θυμός κυριαρχούν στην οικογενειακή ζωή

Η μεγαλύτερη πρόκληση όταν κανείς ζει με ένα συνεχώς θυμωμένο άτομο είναι να μην γίνει και εκείνος το ίδιο. Η ισχυρή μετάδοση της δυσαρέσκειας και του θυμού και η σχεδόν αυτόματη αντιδραστικότητα σε αυτά μπορεί εύκολα να μας μετατρέψει σε κάτι που δεν είμαστε. Η δεύτερη μεγαλύτερη πρόκληση για τους συντρόφους που επιλέγουν να παραμείνουν σε σχέσεις με αγανακτισμένους ή θυμωμένους ανθρώπους είναι να τους κάνουν να αλλάξουν.

Ποια είναι τα εμπόδια που δυσκολεύουν την αλλαγή

Πιθανόν να παρεμποδίσουν κάθε προσπάθεια αλλαγής της συνηθισμένης δυσαρέσκειας/εχθρότητας:

– Συνήθεια των κατηγοριών

– Αυτόματη αρνητική στάση στα ερεθίσματα

– Ταυτότητα της θυματοποίησης

– Προσωρινός ναρκισσισμός.

Η συνήθεια των κατηγοριών

Ο περισσότερος προβληματικός θυμός – αυτός που μας κάνει να ενεργούμε ενάντια στα συμφέροντά μας – τροφοδοτείται από τη συνήθεια να κατηγορούμε τους άλλους για δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις. Οι χρόνια αγανακτισμένοι, θυμωμένοι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να επιρρίπτουν την αιτία των δυσάρεστων συναισθηματικών τους καταστάσεων σε κάποιον άλλον, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αυτορρυθμιστούν.

Η αυτορρύθμιση παράγει ενέργεια και αυτοπεποίθηση, επιτρέποντάς μας να βελτιώσουμε τις καταστάσεις, αντί να κατηγορούμε γι’ αυτές κάποιον άλλο. Αντί της αυτορρύθμισης, πολλοί άνθρωποι βασίζονται στην ενέργεια (της αδρεναλίνης) και την αυτοπεποίθηση που προέρχεται από τη δυσαρέσκεια και το θυμό, με τον ίδιο τρόπο που πολλοί περισσότεροι έχουν συνηθίσει να παίρνουν ένα φλιτζάνι καφέ πρωί-πρωί. Η τόνωση της ενέργειας και της αυτοπεποίθησης μέσω του θυμού διαρκεί περίπου όσο και η επίδραση ενός φλιτζανιού καφέ, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνουν αγανακτισμένοι τον περισσότερο καιρό για να νιώσουν αυτοπεποίθηση και ενέργεια.

Ο νόμος των κατηγοριών: Αυτά τα άτομα μπορεί να ξεκινήσουν κατηγορώντας αφεντικά, συναδέλφους, γείτονες ή πολιτικούς, αλλά αργά ή γρήγορα, αυτό θα στραφεί στους/στις συντρόφους τους. Ο αγανακτισμένος ή θυμωμένος σύντροφός σας είναι πιθανό να σας κατηγορεί για όλα τα προβλήματα της σχέσης – αν όχι της ζωής γενικότερα – και επομένως δεν θα έχει μεγάλο κίνητρο να αλλάξει.

Αυτόματη αρνητική στάση

Οι καταστάσεις θυμού και αγανάκτησης χαρακτηρίζονται από στενή και άκαμπτη σκέψη που μεγεθύνει μόνο τις αρνητικές πτυχές συμπεριφορών και καταστάσεων. Έχουν την τάση να αποδίδουν κακοήθεια, ανικανότητα ή ανεπάρκεια σε όσους διαφωνούν μαζί τους, γεγονός που καθιστά τη διαπραγμάτευση, και πολύ περισσότερο τη θετική αλλαγή, εξαιρετικά δύσκολη.

Είναι πιθανό να αντιλαμβάνονται τις ειλικρινείς προσπάθειες να τους βοηθήσουν ως χειραγώγηση, αν όχι ως κακοποίηση. Η χρόνια δυσαρέσκεια και ο θυμός είναι εκφυλιστικές καταστάσεις, καθώς οι αντιδράσεις που προκαλούν στους άλλους επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Το συναισθηματικό τους εύρος και η επακόλουθη κοσμοθεωρία τους γίνονται στενότερα και πιο άκαμπτα, ενώ πρέπει να γίνουν ευρύτερα και πιο ευέλικτα.

Το «χαρτί» του θύματος

Οι αγανακτισμένοι, θυμωμένοι άνθρωποι θεωρούν ότι απλώς αντιδρούν σε έναν άδικο κόσμο. Συχνά αισθάνονται προσβεβλημένοι από αυτό που αντιλαμβάνονται ως γενική αναλγησία στις «ανάγκες» τους. Ως αποτέλεσμα, είναι πιθανό να νιώθουν ότι τους επιτίθεται κάθε άτομο που επιχειρεί να τους δείξει ότι μπορεί να έχουν άδικο. Δείχνουν ελάχιστη ανησυχία για τις αρνητικές επιπτώσεις της συμπεριφοράς τους στους άλλους.

Καθοδηγούμενοι από υψηλά πρότυπα για το τι θα έπρεπε να λαμβάνουν από τους άλλους και τι θα έπρεπε να κάνουν οι άλλοι άνθρωποι γι’ αυτούς, οι θυμωμένοι και αγανακτισμένοι αισθάνονται συχνά απογοητευμένοι και προσβεβλημένοι.

Προσωρινός ναρκισσισμός

Όλοι είναι ναρκισσιστές όταν είναι θυμωμένοι ή αγανακτισμένοι. Στην έξαρση της αδρεναλίνης ακόμη και του χαμηλού βαθμού θυμού, όλοι αισθάνονται ότι έχουν δικαίωμα και ότι είναι πιο σημαντικοί από εκείνους που έχουν διεγείρει το θυμό τους. Όλοι έχουν μια διογκωμένη αίσθηση αυτοπεποίθησης (αν όχι αλαζονείας), έχουν κίνητρο για χειραγώγηση και είναι ανίκανοι για ενσυναίσθηση, ενώ είναι θυμωμένοι ή αγανακτισμένοι. Ο ναρκισσισμός δεν προκαλεί δυσαρέσκεια και θυμό, αλλά η χρόνια δυσαρέσκεια και ο θυμός μοιάζουν με ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας. Μόλις μάθουν και εξασκηθούν οι δεξιότητες αυτορρύθμισης, τα συμπτώματα της διαταραχής προσωπικότητας συχνά φαίνεται να εξαφανίζονται σε όσους ήταν χρόνια αγανακτισμένοι ή θυμωμένοι.

Μπορούμε να βοηθήσουμε τον/τη σύντροφό μας να αλλάξει;

Όταν η δυσαρέσκεια ή ο θυμός κυριαρχούν στο αμυντικό σύστημα ενός ατόμου, η εστίαση σε συγκεκριμένα σημεία που προκαλούν δυσαρεστημένες ή θυμωμένες αντιδράσεις θα επιφέρει μικρή προσωρινή βελτίωση στην καλύτερη περίπτωση. Η δυσαρέσκεια και ο θυμός σύντομα θα μεταφερθούν σε κάποιο άλλο πρόβλημα ή ζήτημα.

Εφόσον οι ειλικρινείς προσπάθειες να κάνετε τον σύντροφό σας να αλλάξει είναι πιθανό να εκληφθούν ως χειραγώγηση, είναι επιτακτική ανάγκη να εστιάσετε στη δική σας επούλωση και ευημερία. Ανακτήστε τη βασική σας αξία που χάθηκε στην ομίχλη του να προσέχετε συνεχώς τι λέτε και κάνετε για να μην προκαλέσετε.

Αυτό ακριβώς, δηλαδή το να απομακρυνθείτε από μια υποβιβαστική και τοξική σχέση, μπορεί να λειτουργήσει αφυπνιστικά για το/τη σύντροφό σας.