Η γενετική βάση της «σωστής» και «λάθος» ευτυχίας

Ο βασικός κανόνας της Ψυχολογίας είναι ότι ο καθένας πρέπει να είναι ευτυχισμένος, ενώ το κεντρικό αξίωμα της ψυχοσωματικής ιατρικής είναι ότι η ευτυχία κάνει καλό στον οργανισμό και την υγεία. Η μανία για την επίτευξη της ευτυχίας είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο τα τελευταία χρόνια και είναι ενδεικτικό ότι στο μεγαλύτερο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, το Amazon.com, μόνο κατά το τελευταίο τρίμηνο εμφανίστηκαν πάνω από 1.000 νέα βιβλία με θέμα την ευτυχία (του τύπου «Ευτυχία για αρχάριους», «Ευτυχισμένο χρήμα» κ.α.).

Τα γονίδια, η ευδαιμονία και η ηδονή

Όμως για πρώτη φορά μια αμερικανική επιστημονική έρευνα διαπίστωσε ότι δεν αρκεί να είναι κανείς γενικά ευτυχισμένος, καθώς, όπως υποστηρίζει, τα ανθρώπινα γονίδια με έναν μυστηριώδη τρόπο ξεχωρίζουν σε μοριακό επίπεδο το «σωστό» από το «λάθος» είδος ευτυχίας.

Έτσι, όσοι νιώθουν την «καλή», πιο βαθιά και ενάρετη ευτυχία (που λέγεται και «ευδαιμονία»), βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση από άποψη υγιούς λειτουργίας των γονιδίων τους, σε σχέση με όσους αισθάνονται την «κακή» και πιο ρηχή ευτυχία (τη λεγόμενη «ηδονή»).

Με άλλα λόγια, μια ζωή με νόημα είναι ανώτερη (ακόμα και σε βιολογικό- γονιδιακό επίπεδο) από μια απλώς ευτυχισμένη ζωή.

Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες έχουν επικεντρώσει την προσοχή τους στο πώς επηρεάζεται το γονιδίωμα από την αρνητική ψυχολογία, δηλαδή από το στρες, το άγχος, τον φόβο, τη στενοχώρια κ.α.

Δεν είναι όλες οι μορφές ευτυχίας ίσες

Όμως αυτήν τη φορά, οι επιστήμονες εστίασαν στην επίπτωση της θετικής ψυχολογίας στη βιολογική λειτουργία και διαπίστωσαν ότι όλες οι μορφές ευτυχίας δεν είναι τελικά ίσες στα «μάτια» των γονιδίων.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Ιατρικής Στίβεν Κόουλ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA) και την καθηγήτρια Ψυχολογίας Μπάρμπαρα Φρέντρικσον του Πανεπιστημίου της Β. Καρολίνας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), συσχέτισαν τις διαφορετικές μορφές ευτυχίας με τον τρόπο έκφρασης και λειτουργίας των γονιδίων στους ανθρώπους.

Το βασικό συμπέρασμά τους ήταν ότι οι άνθρωποι που νιώθουν την «ευδαιμονικού» τύπου ευτυχία, που έχουν δηλαδή ένα αίσθημα ανιδιοτέλειας, ευγενικού σκοπού και ενός βαθύτερου νοήματος στη ζωή τους (κοινωνική υπηρεσία, φιλανθρωπία, πνευματική αναζήτηση κ.λ.π), έχουν ταυτόχρονα μια πιο ευνοϊκή έκφραση γονιδίων στον οργανισμό τους, με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημά τους να είναι πιο αποτελεσματικό και το σώμα τους να προστατεύεται καλύτερα από τις ασθένειες.

Η ηδονική ευτυχία εγκυμονεί ασθένειες

Αντίθετα, όσοι άνθρωποι νιώθουν μεν ευτυχισμένοι, αλλά με «ηδονικό» τρόπο, δηλαδή αρκούνται συνήθως σε εγωκεντρικές, εφήμερες και υλικές ικανοποιήσεις (φαγητό, σεξ, ψυχαγωγία κλπ), εμφανίζουν αρνητική έκφραση γονιδίων στο σώμα τους, με συνέπεια ο οργανισμός τους να είναι πιο ευάλωτος στις χρόνιες φλεγμονές, στις λοιμώξεις και σε άλλες ασθένειες (καρδιαγγειακές, νευροεκφυλιστικές κ.α.).

Οι ερευνητές επισήμαναν πως ενώ οι «ηδονικοί» άνθρωποι υποκειμενικά νιώθουν πολύ ωραία, τα γονίδια τους αντικειμενικά αντιδρούν πολύ διαφορετικά από ό,τι στην περίπτωση των «ευδαιμονικών» ανθρώπων.

«Αυτό που διαπιστώσαμε, είναι πως το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι πολύ πιο ευαίσθητο στους διαφορετικούς τρόπους επίτευξης της ευτυχίας από ό,τι είναι το μυαλό μας» δήλωσε ο Στίβεν Κόουλ.

«Στο κυτταρικό επίπεδο, τα σώματά μας φαίνονται να αντιδρούν καλύτερα σε εκείνο το είδος ευτυχίας που μας δίνει ένα αίσθημα σύνδεσης με τους άλλους και ανώτερου σκοπού» πρόσθεσε η Μπάρμπαρα Φρέντρικσον.

Η «ευδαιμονικού» τύπου ευτυχία χαρίζει χρόνια ζωής

Προηγούμενες έρευνες των ίδιων και άλλων επιστημόνων έχουν συσχετίσει τα θετικά συναισθήματα -ιδίως του «ευδαιμονικού» τύπου- με ένα μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, δηλαδή η «σωστή» ευτυχία χαρίζει περισσότερα χρόνια ζωής.

Ίσως επειδή, όπως είπε ο μεγάλος ψυχολόγος Καρλ Γιουνγκ, «το πιο μικρό πράγμα που έχει νόημα, αξίζει περισσότερο στη ζωή από το πιο μεγάλο χωρίς νόημα».