ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (10.382-10.464)

Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

«θάρσει, μηδέ τί τοι θάνατος καταθύμιος ἔστω.
ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον·
385 πῇ δὴ οὕτως ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεαι οἷος
νύκτα δι᾽ ὀρφναίην, ὅτε θ᾽ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι;
ἤ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων;
ἦ σ᾽ Ἕκτωρ προέηκε διασκοπιᾶσθαι ἕκαστα
νῆας ἔπι γλαφυράς; ἦ σ᾽ αὐτὸν θυμὸς ἀνῆκε;»
390 Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Δόλων, ὑπὸ δ᾽ ἔτρεμε γυῖα·
«πολλῇσίν μ᾽ ἄτῃσι παρὲκ νόον ἤγαγεν Ἕκτωρ,
ὅς μοι Πηλεΐωνος ἀγαυοῦ μώνυχας ἵππους
δωσέμεναι κατένευσε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ,
ἠνώγει δέ μ᾽ ἰόντα θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν
395 ἀνδρῶν δυσμενέων σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔκ τε πυθέσθαι
ἠὲ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ,
ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσι δαμέντες
φύξιν βουλεύουσι μετὰ σφίσιν, οὐδ᾽ ἐθέλουσι
νύκτα φυλασσέμεναι, καμάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ.»
400 Τὸν δ᾽ ἐπιμειδήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«ἦ ῥά νύ τοι μεγάλων δώρων ἐπεμαίετο θυμός,
ἵππων Αἰακίδαο δαΐφρονος· οἱ δ᾽ ἀλεγεινοὶ
ἀνδράσι γε θνητοῖσι δαμήμεναι ἠδ᾽ ὀχέεσθαι,
ἄλλῳ γ᾽ ἢ Ἀχιλῆϊ, τὸν ἀθανάτη τέκε μήτηρ.
405 ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον·
ποῦ νῦν δεῦρο κιὼν λίπες Ἕκτορα ποιμένα λαῶν;
ποῦ δέ οἱ ἔντεα κεῖται ἀρήϊα, ποῦ δέ οἱ ἵπποι;
πῶς δ᾽ αἱ τῶν ἄλλων Τρώων φυλακαί τε καὶ εὐναί;
ἅσσα τε μητιόωσι μετὰ σφίσιν, ἢ μεμάασιν
410 αὖθι μένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλινδε
ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαμάσαντό γ᾽ Ἀχαιούς.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Δόλων, Εὐμήδεος υἱός·
«τοὶ γὰρ ἐγώ τοι ταῦτα μάλ᾽ ἀτρεκέως καταλέξω.
Ἕκτωρ μὲν μετὰ τοῖσιν, ὅσοι βουληφόροι εἰσί,
415 βουλὰς βουλεύει θείου παρὰ σήματι Ἴλου,
νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου· φυλακὰς δ᾽ ἃς εἴρεαι, ἥρως,
οὔ τις κεκριμένη ῥύεται στρατὸν οὐδὲ φυλάσσει.
ὅσσαι μὲν Τρώων πυρὸς ἐσχάραι, οἷσιν ἀνάγκη,
οἱ δ᾽ ἐγρηγόρθασι φυλασσέμεναί τε κέλονται
420 ἀλλήλοις· ἀτὰρ αὖτε πολύκλητοι ἐπίκουροι
εὕδουσι· Τρωσὶν γὰρ ἐπιτραπέουσι φυλάσσειν·
οὐ γάρ σφιν παῖδες σχεδὸν ἥαται οὐδὲ γυναῖκες.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«πῶς γὰρ νῦν, Τρώεσσι μεμιγμένοι ἱπποδάμοισιν
425 εὕδουσ᾽, ἦ ἀπάνευθε; δίειπέ μοι ὄφρα δαείω.»
Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Δόλων, Εὐμήδεος υἱός·
«τοιγὰρ ἐγὼ καὶ ταῦτα μάλ᾽ ἀτρεκέως καταλέξω.
πρὸς μὲν ἁλὸς Κᾶρες καὶ Παίονες ἀγκυλότοξοι
καὶ Λέλεγες καὶ Καύκωνες δῖοί τε Πελασγοί,
430 πρὸς Θύμβρης δ᾽ ἔλαχον Λύκιοι Μυσοί τ᾽ ἀγέρωχοι
καὶ Φρύγες ἱππόμαχοι καὶ Μῄονες ἱπποκορυσταί.
ἀλλὰ τίη ἐμὲ ταῦτα διεξερέεσθε ἕκαστα;
εἰ γὰρ δὴ μέματον Τρώων καταδῦναι ὅμιλον,
Θρήϊκες οἵδ᾽ ἀπάνευθε νεήλυδες, ἔσχατοι ἄλλων·
435 ἐν δέ σφιν Ῥῆσος βασιλεύς, πάϊς Ἠϊονῆος.
τοῦ δὴ καλλίστους ἵππους ἴδον ἠδὲ μεγίστους·
λευκότεροι χιόνος, θείειν δ᾽ ἀνέμοισιν ὁμοῖοι·
ἅρμα δέ οἱ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ εὖ ἤσκηται·
τεύχεα δὲ χρύσεια πελώρια, θαῦμα ἰδέσθαι,
440 ἤλυθ᾽ ἔχων· τὰ μὲν οὔ τι καταθνητοῖσιν ἔοικεν
ἄνδρεσσιν φορέειν, ἀλλ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσιν.
ἀλλ᾽ ἐμὲ μὲν νῦν νηυσὶ πελάσσετον ὠκυπόροισιν,
ἠέ με δήσαντες λίπετ᾽ αὐτόθι νηλέϊ δεσμῷ,
ὄφρα κεν ἔλθητον καὶ πειρηθῆτον ἐμεῖο,
445 ἠὲ κατ᾽ αἶσαν ἔειπον ἐν ὑμῖν, ἦε καὶ οὐκί.»
Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
«μὴ δή μοι φύξιν γε, Δόλων, ἐμβάλλεο θυμῷ,
ἐσθλά περ ἀγγείλας, ἐπεὶ ἵκεο χεῖρας ἐς ἁμάς.
εἰ μὲν γάρ κέ σε νῦν ἀπολύσομεν ἠὲ μεθῶμεν,
450 ἦ τε καὶ ὕστερον εἶσθα θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν,
ἠὲ διοπτεύσων ἢ ἐναντίβιον πολεμίξων·
εἰ δέ κ᾽ ἐμῇς ὑπὸ χερσὶ δαμεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσης,
οὐκέτ᾽ ἔπειτα σὺ πῆμά ποτ᾽ ἔσσεαι Ἀργείοισιν.»
Ἦ, καὶ ὁ μέν μιν ἔμελλε γενείου χειρὶ παχείῃ
455 ἁψάμενος λίσσεσθαι, ὁ δ᾽ αὐχένα μέσσον ἔλασσε
φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ᾽ ἄμφω κέρσε τένοντε·
φθεγγομένου δ᾽ ἄρα τοῦ γε κάρη κονίῃσιν ἐμίχθη.
τοῦ δ᾽ ἀπὸ μὲν κτιδέην κυνέην κεφαλῆφιν ἕλοντο
καὶ λυκέην καὶ τόξα παλίντονα καὶ δόρυ μακρόν·
460 καὶ τά γ᾽ Ἀθηναίῃ ληΐτιδι δῖος Ὀδυσσεὺς
ὑψόσ᾽ ἀνέσχεθε χειρὶ καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·
«χαῖρε, θεά, τοῖσδεσσι· σὲ γὰρ πρώτην ἐν Ὀλύμπῳ
πάντων ἀθανάτων ἐπιδωσόμεθ᾽· ἀλλὰ καὶ αὖτις
πέμψον ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν ἵππους τε καὶ εὐνάς.»

***

Σ᾽ αυτόν ο πολυμήχανος απάντησ᾽ Οδυσσέας:
«Θάρρου· ποσώς τον θάνατον στον νουν σου να μην έχεις·
και τούτο θέλω να μου ειπείς αληθινά, να μάθω
385 τι θέλεις και από τον στρατόν στα πλοία μας πηγαίνεις
μόνος στο σκότος της νυκτός, που όλ᾽ οι θνητοί κοιμώνται;
Μη δια να γδύσεις σώματα νεκρών εβγήκες τώρα;
Ή προς τα πλοία σ᾽ έστειλεν ο Έκτωρ να ερευνήσεις
ό,τι συμβαίν᾽; Ή και σ᾽ αυτό παρακινήθης μόνος; »
390 Και ο Δόλων του απάντησε, κι οι αρμοί του ετρέμαν όλοι:
«Ο Έκτωρ μ᾽ εξεμώρανε, που εδέχθη να μου δώσει
τους ίππους και την άμαξαν την χαλκοστολισμένην,
που ανήκουν εις τον θαυμαστόν Πηλείδην Αχιλλέα,
κι επρόσταξέ με στων εχθρών το στράτευμα να υπάγω
395 μέσα στο βάθος της νυκτός να μάθ᾽ ό,τι συμβαίνει,
αν είναι τα καράβια σας ως πρώτα φρουρημένα,
ή τώρ᾽ από τα χέρια μας ως είσθε συντριμμένοι,
να φύγετ᾽ ήδη σκέπτεσθε και δεν σας μέλει πλέον
από τον κόπον τον βαρύν, την νύκτα να φρουρείτε».
400 Και του ᾽πε με χαμόγελον ο θείος Οδυσσέας:
«Τωόντι δώρα επόθησες μεγάλα εις την ψυχήν σου,
του Αχιλλέως τ᾽ άλογα· και αυτά δεν τα δαμάζει
ούτε ανεβαίνει άλλος θνητός ή μόνος ο ανδρειωμένος
Αιακίδης οπού αθάνατη τον γέννησε μητέρα.
405 Αληθινά τώρα θα ειπείς, ότ᾽ εδώ πέρα ερχόσουν,
τον πολεμάρχον Έκτορα πού άφησες; Πού έχει
τα άρματα αυτός και τ᾽ άλογα; Και πού των άλλων Τρώων
είναι στημένες οι φρουρές και πού και ποιοι κοιμώνται;
Τι μεταξύ τους μελετούν, ή εδώ πέρα να μείνουν
410 πλησίον στα καράβια μας ή σκέπτονται στην πόλιν
να γύρουν, αφού εσύντριψαν στην μάχην τους Αργείους; »
Και προς αυτόν απάντησεν ο υιός του Ευμήδη, ο Δόλων:
«Και την αλήθειαν απ᾽ εμέ καταλεπτώς θα μάθεις.
Ο Έκτωρ με τους αρχηγούς, όσ᾽ είναι βουληφόροι,
415 έχει συμβούλιον μακράν του κρότου, προς το μνήμα
του Ίλου· και ως προς τες φρουρές, που μ᾽ ερωτάς, ανδρείε,
φρουρά δεν είναι χωριστή το στράτευμα να σκέπει.
Ότι στων Τρώων τες πυρές όσ᾽ είναι αναγκασμένοι
άνδρες φυλάγουν άγρυπνοι και αντιπαρακινούνται.
420 Αλλ᾽ οι διάφοροι λαοί, που βοηθοί τους ήλθαν,
κοιμώνται, και την φύλαξιν αφήνουν εις τους Τρώας,
ότι γυναίκες ή παιδιά πλησίον τους δεν έχουν».
Σ᾽ εκείνον ο πολύβουλος απάντησε Οδυσσέας:
«Αλλά κι εκείνοι ανάμικτα με τους ανδρειωμένους
425 Τρώας κοιμώνται ή μακριά; Τούτο θα ειπείς να μάθω».
Και ο Δόλων του αποκρίθηκεν: «Όλ᾽ απ᾽ εμέ θα μάθεις
καταλεπτώς, όσα ερωτάς· στο μέρος της θαλάσσης
οι τοξοφόροι Παίονες, των Πελασγών το θείον
γένος, αυτού και οι Λέλεγες, οι Καύκωνες και οι Κάρες.
430 Την Θύμβραν οι περήφανοι Μυσοί κι οι Λύκιοι βλέπουν
και των Φρυγών οι ιππόμαχοι λαοί και των Μαιόνων.
Αλλά προς τι καταλεπτώς να μ᾽ ερωτάτε εις όλα;
Εάν θενά πατήσετε το στράτευμα των Τρώων,
ιδού οι Θράκες νιόφερτοι και ανάμερα στην άκρην
435 ύστεροι απ᾽ όλους και μ᾽ αυτούς ο Ρήσος βασιλέας,
του Ηιονέως ο υιός· κι οι ίπποι του είναι ωραίοι,
μεγάλοι, ανεμόποδες, λευκότεροι απ᾽ το χιόνι.
Μ᾽ αργυροχρυσοκόλλητον ήλθεν αυτός αμάξι,
και αρματωσιάν θεόρατην χρυσήν, οπού ᾽ναι θαύμα.
440 Όπλα παρόμοια των θνητών ανθρώπων δεν ανήκουν,
μόνον οι αθάνατοι θεοί να τα φορούν αρμόζει.
Αλλά σεις τώρα φέρτε με στα ταχυπόρα πλοία,
ή εδώ με άπονον δεσμόν να μείνω δέσετέ με,
ωσότου επανέλθετε και γνωρισθώ τωόντι
445 αν ψευδολόγησα εις εσάς ή την αλήθειαν είπα».
Μ᾽ άγριο βλέμμα ο δυνατός του είπε Διομήδης:
«Ω Δόλων, αφού έπεσες στα χέρια μας, μη ελπίζεις
να φύγεις αν κι ευχάριστα το στόμα σου μας είπε.
Και αν τώρα σ΄ απολύσομεν ή λύτρα σου δεχθούμεν,
450 πάλιν θα έλθεις στα γοργά των Αχαιών καράβια
κατόπιν ή κατάσκοπος ή να μας πολεμήσεις.
Αλλ᾽ αν σου δώσω θάνατον, στο εξής δεν θα ᾽σαι πλέον
στους Αχαιούς ολέθριος». Και ως άπλωνε το χέρι
ο Δόλων στο πηγούνι του να τον εξιλεώσει,
455 όρμησε με την μάχαιραν επάνω του ο Τυδείδης,
του εχώρισε τον λάρυγγα κι εκόπηκαν τα νεύρα,
κι ενώ μιλούσ᾽ εκύλησε στο χώμα η κεφαλή του.
Και αυτοί το λυκοτόμαρο του επήραν και το κράνος,
το τόξ᾽ οπισθοτέντωτο και το μακρύ κοντάρι·
460 προς την νικήτραν Αθηνά τα σήκωσ᾽ ο Οδυσσέας
ψηλά στο χέρι κι έκαμεν ευχήν: «Με τούτα χαίρου,
θεά, τα λάφυρα, και σε των αθανάτων πρώτην
με δώρα θα τιμήσομεν· και τώρα οδήγησέ μας
στους ίππους και στο στράτευμα των μαχητών της Θράκης».