Υπερθυμητικό σύνδρομο

Το να έχεις μνήμη ελέφαντα ή αλλιώς το να θυμάσαι με λεπτομέρειες κάθε σκηνικό στη ζωή σου και να αποτυπώνεις πληροφορίες που άλλοι θα ήθελαν βδομάδες ολόκληρες για να αποστηθίσουν, μπορεί εκ πρώτης όψεως να μοιάζει πολύ βολικό. Ποιος υπολογιστής, ποια ημερολόγια και σημειωματάρια όταν το μυαλό αποθηκεύει άνευ ορίων και οποιαδήποτε στιγμή σε αφήνει να ανασύρεις δεδομένα χωρίς να σπας το κεφάλι σου;

Το υπερθυμητικό σύνδρομο αποτελεί μια σπάνια πάθηση, στην οποία ο εγκέφαλος νικάει τα μηχανήματα, μιας και λειτουργεί από μόνος του ως κάρτα μνήμης. Συνήθως το θυμητικό έχει την τάση να λειτουργεί σαν τον κοινό εγκέφαλο, να θυμάται δηλαδή με λεπτομέρειες γεγονότα όταν κάτι τον συμφέρει ή τον καίει πολύ (όπως συμβαίνει με τα ερωτικά μας ένα πράγμα). Για να καταλάβουμε πόσο εντυπωσιακό είναι αυτό το σύνδρομο αρκεί να σκεφτούμε πως μπορεί κανείς να ανασύρει ένα γεγονός από τη μνήμη -ακόμα κι αν συνέβη πριν από 30 χρόνια- με την ταχύτητα ενός υπολογιστή. Το άτομο θα αναφέρει λεπτομέρειες που σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατόν να έχει κρατήσει ένας συνηθισμένος νους, ενώ μπορεί να φέρει στην επιφάνεια ακόμα και μνήμες από την προσχολική ηλικία και να τις περιγράψει αναλυτικά.

Το υπερθυμητικό σύνδρομο αποτελεί σχετικά νέα έννοια στην ψυχολογία που χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 2016 από μια ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Neurocase, παρουσίασαν 40χρονη γυναίκα που μπορούσε να θυμηθεί με ακρίβεια τι είχε κάνει σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Το 2008, οι ερευνητές τής ζήτησαν να φτιάξει μέσα σε 10 λεπτά μια λίστα με το τι είχε συμβεί τις ημέρες του Πάσχα του 1980. Εκείνη κατέγραψε με ακρίβεια -και σωστά κατόπιν επιβεβαίωσης- τι συνέβη και τις 24 μέρες, ενώ μόνο σε μία μέρα έκανε κάποιο λάθος.

Μετά τη δημοσιοποίηση της συγκεκριμένης περίπτωσης έκαναν την εμφάνισή τους κι άλλα άτομα που μοιράστηκαν τη συγκεκριμένη ικανότητα, ενώ μέχρι σήμερα υπολογίζεται πως περίπου 20 άτομα στον κόσμο έχουν επίσημα διαγνωσμένο υπερθυμητικό σύνδρομο. Σ’ αυτούς ανήκουν ο Ben Pridmore, ένας λογιστής από το Derby που μπορεί να απομνημονεύσει μια τυχαία ανακατεμένη τράπουλα σε λιγότερο από 25 δευτερόλεπτα, και ο Dominic O ‘Brien που μπορεί να θυμηθεί τη σειρά 2808 καρτών μόνο με ένα κοίταγμα.

Από τη 40χρονη γυναίκα της έρευνας αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στα εξής λόγια: «Είναι σαν να έχω μέσα μου όλους τους προηγούμενους εαυτούς μου, τον άνθρωπο που ήμουν κάθε μέρα της ζωής μου, είτε μου άρεσε είτε όχι». Η αλήθεια είναι πως το να θυμάσαι με κάθε λεπτομέρεια δεν είναι πάντα καλό, γιατί το μόνο σίγουρο είναι πως δεν ανακαλούνται μόνο όμορφες στιγμές ή τι καιρό έκανε μια Δευτέρα πριν 15 χρόνια. Τα γεγονότα που φέρνει στη μνήμη ένας άνθρωπος με υπερθυμητικό σύνδρομο είναι ολιστικά και φυσικά οι αρνητικές μνήμες δεν παραμένουν κατ’ επιλογήν στο πίσω μέρος του μυαλού. Ως εκ τούτου θα λέγαμε πως είναι αρκετά οδυνηρό να ανακαλούνται άσχημες φάσεις που αναπαράγονται με κάθε λεπτομέρεια και προκαλούν τα αντίστοιχα συναισθήματα σαν να παίζονται σε ζωντανή μετάδοση απ’ την αρχή.

Αν αφήσουμε κατά μέρους τις ημερομηνίες γενεθλίων, γιορτές και επετείους, που οι περισσότεροι θυμόμαστε, οι πιθανότητες να θυμάται κάποιος με ακρίβεια τι ακριβώς έκανε κάποια μια συγκεκριμένη ημερομηνία είναι μηδαμινές. Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να ξεχάσει ζει και ξαναζεί πολλούς, μικρούς ή μεγάλους, ευχάριστους, στενάχωρους ή αδιάφορους κύκλους μέσα από τις μνήμες του. Αν και από τη μία αυτό το σύνδρομο μπορεί να θεωρηθεί εντυπωσιακό, από την άλλη ίσως δεν είναι και λαχείο για τα άτομα που το έχουν. Άραγε αυτοί με το υπερθυμητικό σύνδρομο τι πρέπει να κάνουν για να ξεχάσουν;