A. SCHOPENHAUER: Μια ηδυπαθής τρέλα είναι αυτό που κάνει τον άντρα να πιστεύει πως στην αγκαλιά κάποιας ωραίας γυναίκας, θα βρει πιο μεγάλη απόλαυση από ό,τι στην αγκαλιά οποιασδήποτε άλλης

Αυτό λοιπόν που οδηγεί τον άνθρωπο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πραγματικά ένα ένστικτο το οποίο είναι προσανατολισμένο στο καλύτερο για το γένος, ενώ ο ίδιος ο άνθρωπος φαντάζεται πως αναζητά την ιδιαίτερη δική του απόλαυση. Πράγματι, έχουμε ένα πολύ διδακτικό παράδειγμα που αφορά την εσωτερική ουσία όλων των ενστίκτων, η οποία σχεδόν σε κάθε περίπτωση, όπως εδώ με το άτομο, ενεργεί για το καλό του είδους. Γιατί η φροντίδα με την οποία κάποιο έντομο αναζητά ένα συγκεκριμένο λουλούδι ή φρούτο ή κοπριά ή κρέας ή, όπως οι σφήκες αναζητούν μια ξένη νύμφη εντόμου για να τοποθετήσουν εκεί τα αυγά τους και, για να το πετύχουν αυτό, δε νοιάζονται ούτε για κόπο ούτε για κίνδυνο, αυτή η φροντίδα είναι φανερό πως είναι ανάλογη με εκείνη με την οποία ένας άντρας για τη σεξουαλική ικανοποίηση αναζητά μια γυναίκα με συγκεκριμένη ιδιοσυστασία επιδεικνύοντας επιμέλεια και τόσο ζήλο, ώστε συχνά, για να πετύχει αυτόν το σκοπό, σε πείσμα κάθε λογικής, θυσιάζει την ίδια την ευτυχία της ζωής του με απερίσκεπτη παντρειά, με ερωτικές συναλλαγές που του στοιχίζουν περιουσία, τιμή και ζωή, ακόμα και μέσα από εγκλήματα, όπως η μοιχεία και ο βιασμός. 

Όλα αυτά μόνο για να υπηρετηθεί, ανάλογα με το γένος, με τον πιο σκόπιμο τρόπο η απανταχού κυρίαρχη βούληση της φύσης, αν και σε βάρος του ατόμου. Δηλαδή παντού το ένστικτο είναι μια ενέργεια σαν να απορρέει από την έννοια ενός σκοπού, και όμως χωρίς αυτόν. Η φύση το εμφυτεύει εκεί όπου το άτομο που ενεργεί θα ήταν ανίκανο να καταλάβει το σκοπό ή απρόθυμο να τον ακολουθήσει- γι’ αυτό έχει δοθεί κατά κανόνα στα ζώα, και μάλιστα κυρίως στα κατώτερα, τα οποία έχουν τη χαμηλότερη νόηση, όμως ουσιαστικά μόνο στην περίπτωση που εξετάζουμε εδώ και στον άνθρωπο, ο οποίος θα μπορούσε να καταλάβει το σκοπό, αλλά δε θα τον ακολουθούσε με τον αναγκαίο ζήλο, δηλαδή ακόμα και σε βάρος του ατομικού του καλού. 

Η αλήθεια λοιπόν, όπως σε όλα τα ένστικτα, παίρνει εδώ τη μορφή της τρέλας, για να επηρεάσει τη βούληση. Μια ηδυπαθής τρέλα είναι αυτό που κάνει τον άντρα να πιστεύει πως στην αγκαλιά κάποιας ωραίας γυναίκας, σύμφωνα με τις προτιμήσεις του, θα βρει πιο μεγάλη απόλαυση από ό,τι στην αγκαλιά οποιασδήποτε άλλης, ή ακόμα τον κατευθύνει προς ένα μοναδικό άτομο και του δημιουργεί τη σταθερή πεποίθηση ότι η απόκτησή του θα του παρείχε υπέρτατη ευτυχία. Έτσι νομίζει πως καταβάλει κόπο και προβαίνει σε θυσίες για τη δική του απόλαυση, ενώ αυτό συμβαίνει μόνο για τη διατήρηση του κανονικού τύπου του γένους ή και για τη δημιουργία συγκεκριμένης ατομικότητας η οποία μπορεί να προέλθει μόνο από αυτούς τους γονείς.

Τόσο πολύ παρατηρείται εδώ ο χαρακτήρας του ενστίκτου, δηλαδή μια ενέργεια σαν να προέρχεται από την έννοια ενός σκοπού, και όμως χωρίς να του είναι συνειδητή η έννοια ενός σκοπού, του συγκεκριμένου σκοπού της γέννησης απογόνου, ο οποίος μόνο αυτός τον οδηγεί, έτσι που ο κατευθυνόμενος από εκείνη την τρέλα – τον μη συνειδητό σε αυτόν σκοπό της απόκτησης απογόνου – συχνά αηδιάζει στη φάση της εκπλήρωσης του σκοπού και θα ήθελε να εμποδίσει την εκπλήρωση, τη γέννηση- κάτι που συμβαίνει με όλες σχεδόν τις εξωσυζυγικές ερωτικές σχέσεις. 

Σύμφωνα με το χαρακτήρα του θέματος που εκθέσαμε, κάθε ερωτευμένος επιτέλους μετά τη βίωση της απόλαυσης θα βιώσει περίεργη απογοήτευση και θα απορήσει που αυτό το οποίο με τόσο πόθο επιθυμούσε δεν είχε να δώσει τίποτα περισσότερο από ό,τι κάθε άλλη σεξουαλική ικανοποίηση, έτσι που να μη νιώθει πως μέσα από αυτό πέτυχε κάποια εξέλιξη του εαυτού του. Δηλαδή η σχέση εκείνης της επιθυμίας με όλες τις άλλες επιθυμίες του αναλογεί στη σχέση του γένους με το άτομο, όπως δηλαδή ένα ατελείωτο με ένα πεπερασμένο. Απεναντίας, η ικανοποίηση ανήκει στο γένος, και γι’ αυτό δεν εμφανίζεται στη συνείδηση του ατόμου, το οποίο εδώ, κυριευμένο από τη βούληση του γένους, υπηρέτησε με κάθε θυσία ένα σκοπό που δεν ήταν ο δικός του. 

Γι’ αυτό λοιπόν κάθε ερωτευμένος, μετά την τελική ολοκλήρωση του μεγάλου έργου, τα έχει κάπως χαμένα- γιατί η τρέλα, μέσω της οποίας το άτομο ήταν ο εξαπατημένος του γένους, έχει εξαφανιστεί. Σύμφωνα με αυτά λέει πολύ πετυχημένα ο Πλάτων: «Ηδονή απάντων αλαζονέστατον» (δεν υπάρχει τίποτα πιο αλαζονικό από την ηδονή, Φίληβος).

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ