ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Τρῳάδες (153-229)

ΗΜΙΧΟΡΙΟΝ Α'

Ἑκάβη, τί θροεῖς; τί δὲ θωΰσσεις; [στρ. α]
ποῖ λόγος ἥκει; διὰ γὰρ μελάθρων
155 ἄιον οἴκτους οὓς οἰκτίζῃ,
διὰ δὲ στέρνων φόβος ἀίσσει
Τρῳάσιν, αἳ τῶνδ᾽ οἴκων εἴσω
δουλείαν αἰάζουσιν.
ΕΚ. ὦ τέκν᾽, Ἀχαιῶν πρὸς ναῦς ἤδη
160 κινεῖται κωπήρης χείρ.
ΗΜ. Α’ οἲ ᾽γώ [τλάμων], τί θέλουσ᾽; ἦ πού μ᾽ ἤδη
ναυσθλώσουσιν πατρίας ἐκ γᾶς;
ΕΚ.οὐκ οἶδ᾽, εἰκάζω δ᾽ ἄταν.
ΗΜ. Α’ ἰὼ ἰώ.
165 μέλεαι μόχθων ἐπακουσόμεναι
Τρῳάδες, ἐξω κομίσασθ᾽ οἴκων·
στέλλουσ᾽ Ἀργεῖοι νόστον.
ΕΚ. ἒ ἔ.
μή νύν μοι τὰν
ἐκβακχεύουσαν Κασάνδραν
170 πέμψητ᾽ ἔξω,
αἰσχύναν Ἀργείοισιν,
μαινάδ᾽, ἐπ᾽ ἄλγεσι δ᾽ ἀλγυνθῶ.
ἰώ.
Τροία Τροία δύσταν᾽, ἔρρεις,
δύστανοι δ᾽ οἵ σ᾽ ἐκλείποντες
175 καὶ ζῶντες καὶ δμαθέντες.

ΗΜΙΧΟΡΙΟΝ Β’
οἴμοι. τρομερὰ σκηνὰς ἔλιπον [αντ. α]
τάσδ᾽ Ἀγαμέμνονος ἐπακουσομένα,
βασίλεια, σέθεν· μή με κτείνειν
δόξ᾽ Ἀργείων κεῖται μελέαν,
180 ἢ κατὰ πρύμνας ἤδη ναῦται
στέλλονται κινεῖν κώπας;
ΕΚ. ὦ τέκνον, ὀρθρεύουσα ψυχὰν
ἐκπληχθεῖσ᾽ ἦλθον φρίκᾳ.
ΗΜ. Β’ ἤδη τις ἔβα Δαναῶν κῆρυξ;
185 τῷ πρόσκειμαι δούλα τλάμων;
ΕΚ. ἐγγύς που κεῖσαι κλήρου.
ΗΜ. Β’ ἰὼ ἰώ.
τίς μ᾽ Ἀργείων ἢ Φθιωτᾶν
ἢ νησαίαν μ᾽ ἄξει χώραν
δύστανον πόρσω Τροίας;
190 ΕΚ. φεῦ φεῦ.
τῷ δ᾽ ἁ τλάμων
ποῦ πᾷ γαίας δουλεύσω γραῦς,
ὡς κηφήν, ἁ
δειλαία νεκροῦ μορφά,
νεκύων ἀμενηνὸν ἄγαλμα,
‹αἰαῖ,›
τὰν παρὰ προθύροις φυλακὰν κατέχουσ᾽
195 ἢ παίδων θρέπτειρ᾽, ἃ Τροίας
ἀρχαγοὺς εἶχον τιμάς;

ΧΟΡΟΣ
αἰαῖ αἰαῖ. ποίοις δ᾽ οἴκτοις [στρ. β]
τὰν σὰν λύμαν ἐξαιάζοις;
οὐκ Ἰδαίοις ἱστοῖς κερκίδα
200 δινεύουσ᾽ ἐξαλλάξω.
νέατον τοκέων δώματα λεύσσω,
νέατον· μόχθους ἕξω κρείσσους,
ἢ λέκτροις πλαθεῖσ᾽ Ἑλλάνων
—ἔρροι νὺξ αὕτα καὶ δαίμων—
205 ἢ Πειρήνας ὑδρευσομένα
πρόσπολος οἰκτρὰ σεμνῶν ὑδάτων [ἔσομαι].
τὰν κλεινὰν εἴθ᾽ ἔλθοιμεν
Θησέως εὐδαίμονα χώραν.
210 μὴ γὰρ δὴ δίναν γ᾽ Εὐρώτα,
τάν ἐχθίσταν θεράπναν Ἑλένας,
ἔνθ᾽ ἀντάσω Μενέλᾳ δούλα,
τῷ τᾶς Τροίας πορθητᾷ.

τὰν Πηνειοῦ σεμνὰν χώραν, [αντ. β]
215 κρηπῖδ᾽ Οὐλύμπου καλλίσταν,
ὄλβῳ βρίθειν φάμαν ἤκουσ᾽
εὐθαλεῖ τ᾽ εὐκαρπείᾳ·
τάδε δεύτερά μοι μετὰ τὰν ἱερὰν
Θησέως ζαθέαν ἐλθεῖν χώραν.
220 καὶ τὰν Αἰτναίαν Ἡφαίστου
Φοινίκας ἀντήρη χώραν,
Σικελῶν ὀρέων ματέρ᾽, ἀκούω
καρύσσεσθαι στεφάνοις ἀρετᾶς.
τάν τ᾽ ἀγχιστεύουσαν γᾶν
225 Ἰονίῳ ναύτᾳ πόντῳ,
ἃν ὑγραίνει καλλιστεύων
ὁ ξανθὰν χαίταν πυρσαίνων
Κρᾶθις, ζαθέαις πηγαῖσι τρέφων
εὔανδρόν τ᾽ ὀλβίζων γᾶν.

***

Βγαίνουν από τις σκηνές Τρωαδίτισσες, ηλικιωμένες και νέες· είναι το πρώτο Ημιχόριο.
Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΗΜΙΧΟΡΙΟΥ
Τί ειν᾽, Εκάβη, που λες; τί ειν᾽ αυτές οι φωνές;
τί καινούρια να σου είπαν; Γιατί μέσα κει,
στις καλύβες, των θρήνων σου μου ήρθε στ᾽ αφτιά
η φωνή·
την καρδιά των Τρωαδίτισσων
που κλειστές στις καλύβες αυτές
τη σκλαβιά τους θρηνούν
τη συντάραξε ο φόβος.
ΕΚΑ. Στων Αργείων τα καράβια, παιδιά μου,
160 τα κουπιά κιόλας πήραν στα χέρια.
ΚΟΡ. Αχ τί θέλουν; Μακριά απ᾽ την πατρίδα
θα με πάρει το κύμ᾽ από τώρα;
ΕΚΑ. Στο κακό πάει ο νους μου, δεν ξέρω.
ΚΟΡ. Αχ αλίμονο!
Όλες τρέξτε κι ελάτε, Τρωαδίτισσες,
για ν᾽ ακούσετε βάσανα, δόλιες·
αχ οι Αργείοι το ταξίδι ετοιμάζουν.
ΕΚΑ. Ω καημοί!
Μη μου φέρετ᾽ έξω
την Κασσάντρα, μη,
τη μαινάδα,
μην εκεί μπροστά
170 στων Αργείων τα μάτια πιάσει
τις βακχείες και με ντροπιάσει·
φτάνουν τ᾽ άλλα βάσανά μου.
Συφορά!
Δύστυχη Τροία, που πας χαμένη,
δύστυχοι κι όλοι που σ᾽ αφήνουν,
κι οι ζωντανοί κι οι πεθαμένοι.

Βγαίνουν άλλες τόσες γυναίκες· είναι το δεύτερο Ημιχόριο.
Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΗΜΙΧΟΡΙΟΥ
Συφορά! Απ᾽ τις σκηνές τ᾽ Αγαμέμνον᾽ αυτές
ήρθα δω τρομαγμένη, βασίλισσα, εσύ
να μου πεις· μην απόφαση βγήκε κακή
των Αχαιών
να με σφάξουν τη δύστυχη;
180 ή να πιάσουνε κιόλας γοργά
μες στα πλοία τα κουπιά
ετοιμάζονται οι ναύτες;
ΕΚΑ. Πριν να φέξει, παιδί μου, παιδί μου,
βγήκα ξέφρενη εδώ από τη φρίκη.
ΚΟΡ. Οι Αχαιοί μη μας έστειλαν κράχτη;
Ποιός, τη δύστυχη, σκλάβα με παίρνει;
ΕΚΑ. Όπου να ᾽ναι, για σε θά βγει ο κλήρος.
ΚΟΡ. Αχ αλίμονο!
Ποιός, την άμοιρη, αλάργα απ᾽ την Τροία μας
σε κανένα νησί θα με πάρει,
ποιός απ᾽ τ᾽ Άργος ή ποιός απ᾽ τη Φθία;
190 ΕΚΑ. Συφορά!
Πού και τίνος σκλάβα
θα ᾽μαι η μαύρη γριά;
Σαν κηφήνας,
σα νεκρού μορφή
θλιβερή και ξεπνοϊσμένη
απ᾽ τη μαύρη γη σταλμένη.
Σε ποιόν τόπο θα με σύρουν;
Ω καημοί!
Παιδιών φυλάχτρα θα με βάλει
κανείς ή και πορτιέρισσα ίσως,
που ᾽μουν κυρά της Τροίας μεγάλη.

Τα Ημιχόρια ενώνονται.
ΧΟΡΟΣ
Θρηνείς, μα ποιός μπορεί να πει,
ποιό μοιρολόι θα πει τον ξεπεσμό μας;
Με τη σαΐτα τη γοργή
πια δε θα υφάνω σε αργαλειό
200 φτιαγμένονε με ξύλα απ᾽ το βουνό μας·
στερνή φορά σάς βλέπω, των γονιών μου τάφοι·
και πόσα η μοίρα η άσπλαχνη, και πιο βαριά, μου γράφει!
Ή σε Έλληνα κρεβάτι εγώ θα μπω
—ο θεός να δώσει να βουλιάξει
η νύχτα, η τύχη εκείνη—
ή, δούλα θλιβερή, εξευτελισμένη,
στην Κόρινθο, θενά ᾽μαι αναγκασμένη
νερό να κουβαλάω απ᾽ την Πειρήνη.
Μακάρι να με παν στην ξακουστή,
την καλότυχη χώρα του Θησέα.
210 Μακριά απ᾽ το ρέμα μοναχά του Ευρώτα, που η Ελένη
θα πάει να μείνει η μισητή·
τέτοιο κακό να μη μου λάχει·
αυτό κανείς δεν το υπομένει
αφέντη το Μενέλαο να ᾽χει,
της Τροίας τον άγριο κουρσευτή.

Στου Ολύμπου τις ριζοβουνιές
είναι μια χώρα σεβαστή, όπου ρέει
ο Πηνειός, κι ακούω να λεν
πως έχει τα πολλά σπαρτά
και στ᾽ αγαθά και μες στα πλούτη πλέει·
αν δε με ξαποστείλουν στην ιερήν Αθήνα,
να ᾽τανε καν να μ᾽ έπαιρναν πέρα στα μέρη εκείνα.
220 Η μάνα των σικελικών βουνών,
η αιτναία η χώρα του Ήφαιστου, είναι
αντίκρυ στη Φοινίκη·
πιο πέρ᾽ από τα σύνορά της φτάνει
η δόξ᾽ απ᾽ των αγώνων το στεφάνι
που κάθε τόσο της χαρίζει η νίκη.
Κι αντίπερα, το Ιόνιο όπως περνά,
μιαν άλλη χώρα ο ναύτης αντικρίζει·
κυλούν εκεί τα ρέματα του ποταμού που δίνει
μια ξανθή λάμψη στα μαλλιά,
τα θαμαστά νερά του Κράθη·
κι η χώρα, η χώρα που τα πίνει
και θρέφεται από κείνα, πλάθει
μιαν άξια λεβεντογενιά.