Οι έννοιες αυτές αντικατοπτρίζουν τις ιδέες δύο μεγάλων ρευμάτων, των εμφυτοκρατών ή νατιβιστών και των εμπειριστών. A priori χαρακτηρίζεται η γνώση που αποτελείται από έμφυτες ιδέες που προηγούνται της εμπειρίας, ενώ a posteriori η γνώση που προέρχεται από την εμπειρία.
Ο Πλάτων υπήρξε από τους πρώτους που υποστήριξε την ιδέα της a priori γνώσης, θεωρώντας ότι η ψυχή έχει γνωρίσει τις ιδέες, άρα και την αλήθεια πριν από την γέννηση. Ρασιοναλιστικά ρεύματα που υποστήρηξαν την a priori γνώση εμφανίστηκαν και τον 17ο αιώνα με κύριο εκπρόσωπο τον Ρενέ Ντεκάρτ.
Δριμεία κριτική πάνω στη θεωρία της a priori γνώσης έκανε ο Άγγλος εμπειριστής φιλόσοφος Τζων Λοκ, ο οποίος θεωρούσε ως πηγή γνώσης την εμπειρία λέγοντας ότι το υποκείμενο από την γέννησή του είναι tabula rasa, δηλαδή μια άγραφη δέλτος πάνω στην οποία “καταγράφονται” οι εμπειρίες της καθημερινότητας.
Τομέας Ψυχολογίας
Οι έννοιες a priori και a posteriori χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται στην Ψυχολογία κατά τρόπο και για σκοπό μάλλον διαφορετικό απ’ αυτόν για τον οποίο τις εισήγαγε αρχικά η Φιλοσοφία.
Ο νατιβισμός (nativism) στην ψυχολογία είναι η άποψη ότι κάποιες δεξιότητες ή ικανότητες (ή και τάσεις) είναι έμφυτες εκ γενετής. Καλώς ή κακώς ο όρος a priori συνδέθηκε και με τον νατιβισμό.
Aπό την άλλη, η άποψη του εμπειρισμού συνοψίζεται με την έκφραση tabula rasa. Οι εμπειριστές υποστηρίζουν ότι αν και στο ανθρώπινο μυαλό (ή νευρικό σύστημα) βρίσκονται από τη γέννηση κάποιες έμφυτες ικανότητες μάθησης δεν υπάρχει ωστόσο καμία από πριν (a priori) γνώση. Δηλαδή οι γνώσεις αποκτώνται όλες από το περιβάλλον εκ των υστέρων (a posteriori).
Τομέας Φιλοσοφίας
Α priori κατά λέξη σημαίνει από πριν. Κατά τον Καντ a priori γνώσεις είναι αυτές που είναι απολύτως ανεξάρτητες από κάθε εμπειρία. Η ιδιότητα a priori αποδίδεται σε ένα πράγμα όταν αυτό το πράγμα έχει την ιδιότητα να προϋπάρχει στην ανθρώπινη νόηση ως όρος για την απόκτηση οποιασδήποτε εμπειρικής γνώσης. Χρησιμοποιώντας τον ορισμό του ο Κάντ, και εργαζόμενος σχολαστικά και συστηματικά έδειξε στην «Κριτική του Καθαρού Λόγου» ότι οι λεγόμενες θεμελιώδεις μορφές της εποπτείας και οι θεμελιώδεις μορφές της νόησης είναι στοιχεία a priori.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου