Τῷ τοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, οὐ νέον ἀλλὰ γέροντα δεῖ τὸν ἀγαθὸν δικαστὴν εἶναι, ὀψιμαθῆ γεγονότα τῆς ἀδικίας οἷόν ἐστιν, οὐκ οἰκείαν ἐν τῇ αὑτοῦ ψυχῇ ἐνοῦσαν ᾐσθημένον, ἀλλ᾽ ἀλλοτρίαν ἐν ἀλλοτρίαις μεμελετηκότα ἐν πολλῷ χρόνῳ διαισθάνεσθαι οἷον πέφυκε κακόν, ἐπιστήμῃ, οὐκ [409c] ἐμπειρίᾳ οἰκείᾳ κεχρημένον.
Γενναιότατος γοῦν, ἔφη, ἔοικεν εἶναι ὁ τοιοῦτος δικαστής.
Καὶ ἀγαθός γε, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὃ σὺ ἠρώτας· ὁ γὰρ ἔχων ψυχὴν ἀγαθὴν ἀγαθός. ὁ δὲ δεινὸς ἐκεῖνος καὶ καχύποπτος, ὁ πολλὰ αὐτὸς ἠδικηκὼς καὶ πανοῦργός τε καὶ σοφὸς οἰόμενος εἶναι, ὅταν μὲν ὁμοίοις ὁμιλῇ, δεινὸς φαίνεται ἐξευλαβούμενος, πρὸς τὰ ἐν αὑτῷ παραδείγματα ἀποσκοπῶν· ὅταν δὲ ἀγαθοῖς καὶ πρεσβυτέροις ἤδη πλησιάσῃ, ἀβέλτερος [409d] αὖ φαίνεται, ἀπιστῶν παρὰ καιρὸν καὶ ἀγνοῶν ὑγιὲς ἦθος, ἅτε οὐκ ἔχων παράδειγμα τοῦ τοιούτου. πλεονάκις δὲ πονηροῖς ἢ χρηστοῖς ἐντυγχάνων σοφώτερος ἢ ἀμαθέστερος δοκεῖ εἶναι αὑτῷ τε καὶ ἄλλοις.
Παντάπασι μὲν οὖν, ἔφη, ἀληθῆ.
Οὐ τοίνυν, ἦν δ᾽ ἐγώ, τοιοῦτον χρὴ τὸν δικαστὴν ζητεῖν τὸν ἀγαθόν τε καὶ σοφόν, ἀλλὰ τὸν πρότερον· πονηρία μὲν γὰρ ἀρετήν τε καὶ αὑτὴν οὔποτ᾽ ἂν γνοίη, ἀρετὴ δὲ φύσεως παιδευομένης χρόνῳ ἅμα αὑτῆς τε καὶ πονηρίας ἐπιστήμην [409e] λήψεται. σοφὸς οὖν οὗτος, ὥς μοι δοκεῖ, ἀλλ᾽ οὐχ ὁ κακὸς γίγνεται.
Καὶ ἐμοί, ἔφη, συνδοκεῖ.
Οὐκοῦν καὶ ἰατρικήν, οἵαν εἴπομεν, μετὰ τῆς τοιαύτης δικαστικῆς κατὰ πόλιν νομοθετήσεις, αἳ τῶν πολιτῶν σοι [410a] τοὺς μὲν εὐφυεῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς θεραπεύσουσι, τοὺς δὲ μή, ὅσοι μὲν κατὰ σῶμα τοιοῦτοι, ἀποθνῄσκειν ἐάσουσιν, τοὺς δὲ κατὰ τὴν ψυχὴν κακοφυεῖς καὶ ἀνιάτους αὐτοὶ ἀποκτενοῦσιν;
Τὸ γοῦν ἄριστον, ἔφη, αὐτοῖς τε τοῖς πάσχουσιν καὶ τῇ πόλει οὕτω πέφανται.
Οἱ δὲ δὴ νέοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, δῆλον ὅτι εὐλαβήσονταί σοι δικαστικῆς εἰς χρείαν ἰέναι, τῇ ἁπλῇ ἐκείνῃ μουσικῇ χρώμενοι ἣν δὴ ἔφαμεν σωφροσύνην ἐντίκτειν.
Τί μήν; ἔφη.
[410b] Ἆρ᾽ οὖν οὐ κατὰ ταὐτὰ ἴχνη ταῦτα ὁ μουσικὸς γυμναστικὴν διώκων, ἐὰν ἐθέλῃ, αἱρήσει, ὥστε μηδὲν ἰατρικῆς δεῖσθαι ὅτι μὴ ἀνάγκη;
Ἔμοιγε δοκεῖ.
Αὐτά γε μὴν τὰ γυμνάσια καὶ τοὺς πόνους πρὸς τὸ θυμοειδὲς τῆς φύσεως βλέπων κἀκεῖνο ἐγείρων πονήσει μᾶλλον ἢ πρὸς ἰσχύν, οὐχ ὥσπερ οἱ ἄλλοι ἀθληταὶ ῥώμης ἕνεκα σιτία καὶ πόνους μεταχειριεῖται.
Ὀρθότατα, ἦ δ᾽ ὅς.
Ἆρ᾽ οὖν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὦ Γλαύκων, καὶ οἱ καθιστάντες [410c] μουσικῇ καὶ γυμναστικῇ παιδεύειν οὐχ οὗ ἕνεκά τινες οἴονται καθιστᾶσιν, ἵνα τῇ μὲν τὸ σῶμα θεραπεύοιντο, τῇ δὲ τὴν ψυχήν;
Ἀλλὰ τί μήν; ἔφη.
Κινδυνεύουσιν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀμφότερα τῆς ψυχῆς ἕνεκα τὸ μέγιστον καθιστάναι.
Πῶς δή;
Οὐκ ἐννοεῖς, εἶπον, ὡς διατίθενται αὐτὴν τὴν διάνοιαν οἳ ἂν γυμναστικῇ μὲν διὰ βίου ὁμιλήσωσιν, μουσικῆς δὲ μὴ ἅψωνται; ἢ αὖ ὅσοι ἂν τοὐναντίον διατεθῶσιν;
Τίνος δέ, ἦ δ᾽ ὅς, πέρι λέγεις;
***
[409a] Ενώ απεναντίας, φίλε μου, ο δικαστής κυβερνά με την ψυχή την ψυχή, που δεν της είναι συχωρεμένο να ανατρέφεται από νέα και να σχετίζεται με διεφθαρμένες ψυχές, ούτε να ᾽χει κι η ίδια διαπράξει και περάσει απ᾽ όλα τα αδικήματα, ώστε να μπορεί μεμιάς από τα δικά του να μαντεύει και του άλλου τα αδικήματα, όπως ο γιατρός από τις δικές του κι ενός άλλου κορμιού τις αρρώστιες· αλλά καθαρή πρέπει να ᾽ναι από νέα και ανέγγιχτη από κάθε διαφθορά, ώστε να μπορεί, τέλεια καθώς θα είναι, να κρίνει με ασφάλεια τα δίκαια. Γι᾽ αυτό και οι χρηστοί άνθρωποι φαίνονται, όταν είναι νέοι, ευήθεις κι εύκολα μπορεί να τους απατούν [409b] οι άδικοι, επειδή δεν έχουν [409c] από τη δική του την πείρα αλλά από την επιστημονική της μελέτη, τί φοβερό κακό είναι.Αυτός πραγματικώς θα είναι ο αληθινός δικαστής.
Μα και ο καλός δικαστής, που ρωτούσες· γιατί εκείνος που έχει καλή ψυχή είναι και καλός. Ενώ ο τετραπέρατος εκείνος, που υποπτεύεται παντού το κακό, που έχει περάσει ο ίδιος απ᾽ όλες τις αδικίες και πανουργίες και περηφανεύεται πως είναι ξεσκολισμένος σ᾽ αυτά, όταν έχει να κάμει με όμοιούς του ανθρώπους, φαίνεται πραγματικώς τετραπέρατος, επειδή τον κάνουν προσεκτικό τα δικά του τα παραδείγματα που έχει μέσα του· όταν όμως βρεθεί με ανθρώπους χρηστούς και προχωρημένους πια στην ηλικία, τότε δείχνει [409d] όλη του την ανικανότητα, γιατί είναι δύσπιστος και εκεί που δεν πρέπει και δεν γνωρίζει τί είναι τα χρηστά ήθη, αφού δεν έχει τέτοια παραδείγματα μέσα του. Επειδή όμως βρίσκει μπρος του πιο πολλούς πάντα πονηρούς παρά χρηστούς, γι᾽ αυτό περνά περισσότερο για σοφός παρά για αμαθής, και το πιστεύει κι ο ίδιος και άλλοι πολλοί.
Πέρα και πέρα είν᾽ αλήθεια όλ᾽ αυτά.
Δεν πρέπει λοιπόν να είναι τέτοιος ο σοφός και αγαθός δικαστής που ζητούμε, αλλά σαν και κείνο τον πρώτο που είπαμε· επειδή η πονηρία δεν μπορεί να γνωρίσει την αρετή μα ούτε και τον ίδιο τον εαυτό της· ενώ η έμφυτη αρετή, όσο εκπαιδεύεται, με τον καιρό θ᾽ αποκτήσει και του εαυτού της και της πονηρίας συγχρόνως την επιστημονική [409e] γνώση. Ώστε αυτός μου φαίνεται πως θα είναι ο σοφός, και όχι ο άλλος εκείνος ο κακός.
Κι εγώ συμφωνώ σ᾽ αυτό.
Δε θα νομοθετήσεις λοιπόν στην πολιτεία μας τέτοιαν ιατρική και δικαστική, που να θεραπεύουν [410a] μόνο εκείνους που έχουν από φυσικού τους γερά σώματα και ψυχές, ενώ τους άλλους, που δεν έχουν τέτοια σώματα, θα τους αφήνουν να πεθαίνουν, και θα καταδικάζουν σε θάνατο όσους έχουν ψυχές διεφθαρμένες και αθεράπευτες;
Αυτό αποδείχτηκε πως είναι το καλύτερο και για τους ίδιους τους άρρωστους και για την πολιτεία.
Είναι λοιπόν φανερό πως οι νέοι μας αναθρεμμένοι με την απλή εκείνη μουσική, που είπαμε πως γεννά μέσα τους τη σωφροσύνη, θα το έχουν για ντροπή τους να λαβαίνουν την ανάγκη δικαστών.
Πώς όχι;
[410b] Αν λοιπόν εκείνος που έχει τέτοια μουσική μόρφωση, θελήσει ν᾽ ακολουθήσει τα ίδια αυτά ίχνη και για τη γυμναστική, δεν θα προτιμήσει να μη χρειαστεί ποτέ του γιατρό, εκτός σε απόλυτη ανάγκη;
Μου φαίνεται.
Ώστε θα υποβάλλεται στα γυμνάσια και τους κόπους με το σκοπό να τονώσει την ψυχική του δύναμη περισσότερο και όχι τη σωματική, όπως οι άλλοι οι κοινοί αθληταί που μόνο για να αυξήσουν τη δύναμη του κορμιού των υποβάλλονται σε ορισμένη δίαιτα και ασκήσεις.
Πολύ σωστά.
Έτσι λοιπόν και εκείνοι που ορίζουν [410c] να εκπαιδεύονται οι νέοι με μουσική και γυμναστική το κάνουν όχι για το λόγο που φαντάζονται μερικοί, για να μορφώνουν δηλαδή με τη μια το σώμα και με την άλλη την ψυχή;
Αλλά για τί άλλο;
Μα σα να μου φαίνονται πως όρισαν και τις δυο για χάρη της ψυχής το περισσότερο.
Πώς αυτό;
Δεν παρατήρησες ποιά διάθεση παίρνει ο χαρακτήρας εκείνων που σ᾽ όλη τους τη ζωή καταγίνονται αποκλειστικά με τη γυμναστική, χωρίς να γευτούν διόλου από μουσική μόρφωση; ή και όταν συμβαίνει το εναντίο;
Για τί πράγμα λες;
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου