Σύντροφοι ή Συγκρατούμενοι;

Όλοι μας ζούμε ζωές σύμφωνα με μυθιστορήματα, ποιήματα, ταινίες. Αυτό έχει δώσει στην ανθρωπότητα μια λάθος εντύπωση, την εντύ­πωση ότι όταν υπάρχει αγάπη όλα παίρνουν τον δρόμο τους, ότι δεν θα υπάρχει διαμάχη. Για αιώνες οι ποιητές έδιναν την ιδέα ότι οι εραστές είναι φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλο.

Κανείς δεν είναι φτιαγμένος για κάποιον άλλο. Όλοι είναι διαφορετικοί από όλους τους άλλους. Μπορεί να αγαπάτε ένα άτομο χωρίς να γνωρί­ζετε ότι αγαπάτε το άτομο απλά και μόνο επειδή υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά ανάμεσά σας, τόσο μεγάλη απόσταση.

Η απόσταση είναι μια πρόκληση, η απόσταση είναι μια περιπέτεια· η απόσταση κάνει τη γυ­ναίκα ή τον άνδρα να αξίζει το ενδιαφέρον σας. Αλλά τα πράγματα όπως εμφανίζονται από απόσταση δεν είναι τα ίδια όταν έρχονται κοντά.

Όταν απλά φλερτάρετε έναν άνδρα ή μια γυναίκα, όλα είναι όμορφα, όλα ταιριάζουν μεταξύ τους, επειδή και οι δύο θέλουν να ταιριάξουν όλα μεταξύ τους. Οτιδήποτε δεν ταιριάζει, δεν επιτρέπεται να βγει στην επιφάνεια· καταπιέζεται στο ασυνείδητο. Έτσι οι εραστές που κάθονται στην παραλία κοιτάζοντας το φεγγάρι δεν ξέρουν καθόλου ο ένας τον άλλον.

Στον γάμο όμως δεν μπορείτε να προσποιείστε· πρέπει να είστε αληθινοί. Δεν μπορείτε να υποκρίνεστε. Όταν ζείτε μαζί πρέπει να είστε αληθινοί απέναντι στον άλλον δεν μπορείτε να κρύβεστε, δεν μπορείτε να έχετε μυστικά. Και από την παιδική μας ηλικία μάς έχει δοθεί η ιδέα ότι ανάμεσα στη γυναίκα και στον άνδρα υπάρχει πάντα αρμονία, τα πάντα ταιριάζουν με­ταξύ τους, είναι πάντα μαζί, πάντα αγαπημένοι, δεν τσακώνονται ποτέ. Όλη αυτή η ιδεολογία είναι το πρόβλημα.

Θα ήθελα να σας πω την αλήθεια.

Η αλήθεια είναι ότι και τα δύο άτομα, όποια κι αν είναι, είναι διαφορετικά. Αν αγαπάτε κάποιον πρέπει να καταλάβετε ότι το άτομο που αγαπάτε δεν είναι η σκιά σας, δεν είναι η αντανάκλασή σας στον καθρέφτη, έχει τη δική του ατομικότητα. Αν δεν έχετε αρκετά μεγάλη καρδιά ώστε να μπορεί να χωρέσει κάποιον που είναι διαφορετικός από εσάς, που μπορεί να έχει διαφορετικές ιδέες για διάφορα πράγματα, καλύτερα να μην μπαίνετε σε άσκοπο κόπο. Είναι καλύτερα να γίνετε μοναχός ή μοναχή. Γιατί να κάνετε τον κόπο; Γιατί να δημιουργήσετε μια κόλαση για εσάς και για τον άλλο;

Αλλά η κόλαση δημιουργείται επειδή περιμένετε τον παράδεισο.

Σας λέω να δεχτείτε ότι η κατάσταση είναι η εξής: το άτομο θα είναι διαφορετικό. Δεν είστε εσείς ο αφέντης, ούτε το άλλο άτομο είναι ο αφέ­ντης· και οι δύο είναι απλά σύντροφοι που έχουν αποφασίσει, παρά τις διαφορές, να είναι μαζί. Και μάλιστα, οι διαφορές νοστιμεύουν την αγάπη σας. Αν μπορέσετε να βρείτε ένα άτομο που είναι σαν εσάς, δεν θα βρείτε μεγάλη έλξη. Το άλλο άτομο πρέπει να είναι διαφορετικό, απόμακρο, ένα μυστήριο που σας προκαλεί να το εξερευνήσετε.

Με δύο μυστήρια να συναντιούνται, όταν εγκαταλείψουν την ιδέα ότι πρέπει να συμφωνούν σε όλα, δεν υπάρχει θέμα καβγά. Ο καβγάς δημιουργείται επειδή θέλετε συμφωνία.

Αν ζείτε σαν δύο φίλοι, εκείνη έχει τις δικές της ιδέες, εσείς έχετε τις δικές σας ιδέες, εκείνη σέβεται τις ιδέες σας, εσείς σέβεστε τις ιδέες της· εκείνη κάνει αυτό που θέλει, εσείς κάνετε αυτό που θέλετε, και κανείς δεν προσπαθεί να επιβληθεί στον άλλο και να του κάνει πλύση εγκεφά­λου. Τότε δεν τίθεται θέμα καβγά. Και δεν τίθεται θέμα ότι τα πράγματα δεν ταιριάζουν. Γιατί να ταιριάζουν;

Γιατί να υπάρχει η αίσθηση ότι λείπει κάτι; Δεν λείπει τίποτε· απλά η ιδέα που έχετε για την αρμονία δεν υπάρχει. Η αρμονία δεν είναι τίποτε σπουδαίο, είναι βαρετή. Πού και πού, ακόμη κι αν τσακώνεστε, πού και πού ακόμη κι αν θυμώνετε πολύ, αυτό δεν σημαίνει ότι η αγάπη εξαφα­νίζεται· σημαίνει απλά ότι η αγάπη είναι ικανή να απορροφήσει ακόμη και τις διαφωνίες, τους τσακωμούς, να ξεπεράσει όλα τα εμπόδια. Αλλά η παλιά ιδεολογία σας εμποδίζει να καταλάβετε.

Ο έρωτας πρέπει να είναι μια σχέση φιλίας στην οποία κανείς δεν είναι ανώτερος, στην οποία κανείς δεν πρόκειται να αποφασίζει, στην οποία και οι δύο γνωρίζουν καλά ότι είναι διαφορετικοί, ότι η προσέγγισή τους προς τη ζωή είναι διαφορετική, ότι σκέφτονται διαφορετικά, κι όμως, με όλες αυτές τις διαφορές, αγαπιούνται. Τότε δεν θα βρείτε προβλήματα. Τα προβλήματα δημιουργούνται από εμάς.

Μην προσπαθήσετε να δημιουργήσετε κάτι υπεράνθρωπο. Να είστε ανθρώπινος, δεχθείτε την ανθρώπινη υπόσταση του άλλου με όλες τις αδυναμίες του. Ο σύντροφός σας θα κάνει λάθη όπως κάνετε κι εσείς λάθη, και πρέπει να μάθετε. Είναι μεγάλο μάθημα να είστε μαζί: μαθαί­νετε να συγχωρείτε, να ξεχνάτε, να κατανοείτε ότι ο άλλος είναι άνθρω­πος όπως κι εσείς. Λίγη συγχώρεση μόνο.

Υπάρχει μια παλιά παροιμία: «Το λάθος είναι ανθρώπινο και η συγχώρεση θεϊκή». Δεν συμφωνώ. Το λάθος είναι ανθρώπινο και η συγχώ­ρεση είναι επίσης ανθρώπινη. Η συγχώρεση είναι θεϊκή; - τότε την εξυ­ψώνετε πάρα πολύ, ως εκεί που δεν μπορεί να τη φθάσει ο άνθρωπος. Κατεβάστε τη σε σημείο που να μπορεί να τη φθάσει ο άνθρωπος και μάθετε να συγχωρείτε. Μάθετε να απολαμβάνετε τη συγχώρεση, μάθετε να ζητάτε συγγνώμη· δεν χάνετε τίποτε όταν μπορείτε να πείτε στον σύν­τροφό σας, «Συγγνώμη, έκανα λάθος».

Αλλά κανείς δεν θέλει να πει, «Έκανα λάθος». Θέλετε να έχετε πάντα δίκιο. Ο άνδρας προσπαθεί να αποδείξει μέσα από επιχειρήματα ότι έχει δίκιο, και η γυναίκα προσπαθεί μέσα από συναισθήματα να αποδείξει ότι έχει δίκιο - ουρλιάζοντας, κλαίγοντας, με λυγμούς, με δάκρυα. Και πολύ συχνά κερδίζει! Ο άνδρας φοβάται τους γείτονες, και για να την ηρεμήσει επειδή μπορεί να ξυπνήσουν τα παιδιά- λέει, «Ηρέμησε, ίσως να έχεις δίκιο». Αλλά κατά βάθος εξακολουθεί να πιστεύει ότι εκείνος έχει δίκιο.

Το να έχεις κατανόηση σημαίνει ότι μπορεί εσύ να κάνεις λάθος, και η γυναίκα να έχει δίκιο. Το ότι είσαι άνδρας δεν αποτελεί εγγύηση ότι έχεις τη δύναμη και την εξουσία να έχεις δίκιο· ούτε η γυναίκα. Αν ήμασταν λίγο πιο ανθρώπινοι και λίγο πιο φιλικοί, και μπορούσαμε να πούμε ο ένας στον άλλο, «Λυπάμαι». Και για τι πράγματα τσακώνεστε; Τόσο μικρά, τόσο ασήμαντα, ώστε αν κάποιος σας ζητήσει να του πείτε γι’ αυτά θα ντραπείτε.

Απλά ξεχάστε την ιδέα ότι όλα πρέπει να ταιριάζουν, ξεχάστε την ιδέα ότι θα υπάρξει απόλυτη αρμονία, επειδή αυτές δεν είναι καλές ιδέες. Αν ταιριάζουν όλα ο ένας θα βαρεθεί τον άλλον αν είναι όλα αρμονικά θα χάσετε το ζουμί της σχέσης. Είναι καλό που δεν ταιριάζουν όλα. Είναι καλό που υπάρχει πάντα ένα κενό έτσι ώστε να υπάρχει κάτι για να εξερευνήσετε, κάτι για να διασχίσετε, μια γέφυρα που πρέπει να φτιαχτεί.

Ολόκληρη η ζωή μπορεί να είναι μια σπουδαία εξερεύνηση του ενός από τον άλλον αν αποδεχτούμε τις διαφορές, τη βασική μοναδικότητα του κάθε ατόμου, και κάνουμε τον έρωτα όχι ένα είδος σκλαβιάς αλλά μια φιλία.

Δοκιμάστε τη φιλία, δοκιμάστε τη φιλικότητα· και να θυμάστε πάντα ότι δεν υπάρχει τίποτε που θα σας ενοχλήσει. Αν είστε απλά φιλικοί και δεν κάνετε τη φιλικότητά σας μια ερωτική σχέση συζύγων, τα πράγματα θα είναι πολύ καλύτερα επειδή τότε δεν θα είστε βάρος σε κανέναν, δεν θα δεσμεύετε κανέναν. Δεν θα χρειάζεται να ταιριάζετε ο ένας με τον άλλον. Μπορείτε να έχετε την ατομικότητά σας τελείως ελεύθερα από τον άλλον, και ωστόσο να είστε ερωτευμένοι.

Και το να είστε ολοκληρωτικά διαφορετικοί στην ατομικότητά σας δημιουργεί την καλύτερη πιθανότητα για αγάπη.