Το σύνδρομο της Κασσάνδρας

Κασσάνδρα ήταν η κόρη του βασιλιά της Τροίας Πριάμου και της Εκάβης. Ο Απόλλωνας ως αντάλλαγμα για τον έρωτά της την προίκισε με το χάρισμα της μαντικής. Η Κασσάνδρα όμως αρνήθηκε να του δοθεί και τότε ο θεός την εκδικήθηκε στερώντας της την πειθώ. Οι προφητείες της αφορούσαν κυρίως μελλοντικές συμφορές, αλλά κανείς ποτέ δεν την πίστευε. Όλες οι προφητείες της όμως, στο τέλος αποδεικνύονταν αληθινές.

Το σύνδρομο της Κασσάνδρας έγινε γνωστό το 1949 όταν ο γάλλος φιλόσοφος Gaston Bachelard εφάρμοσε τον όρο ‘Cassandra Complex’ για να αναφερθεί σε μια πεποίθηση ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι γνωστά εκ των προτέρων.

Το σύνδρομο της Κασσάνδρας αναφέρεται στα άτομα που βιώνουν σωματική και ψυχική φθορά λόγω των προσωπικών τους αντιλήψεων. Συγκεκριμένα, τα άτομα αυτά νιώθουν ότι πρέπει να εκπληρώσουν μια σημαντική αποστολή και για αυτόν τον λόγο πραγματοποιούν συνεχείς προειδοποιήσεις (μοιάζουν με προφητείες) για τις συνέπειες μιας συμπεριφοράς. Έτσι λοιπόν, επικαλούνται συχνά πυκνά την ηθική ή τους κοινωνικό – πολιτισμικούς κανόνες.

Το σύνδρομο εφαρμόζεται από μερικούς ψυχολόγους σε άτομα που αντιμετωπίζουν σωματική και συναισθηματική ταλαιπωρία ως αποτέλεσμα δυσάρεστων προσωπικών αντιλήψεων και που δεν πιστεύουν, όταν προσπαθούν να μοιραστούν την αιτία του πόνου τους με άλλους.
​
Τα συμπτώματα του συνδρόμου γίνονται ορατά, στην περίπτωση που το άτομο βιώνει έντονη αρνητική συναισθηματική φόρτιση για την κατάσταση κάποιου τρίτου προσώπου. Βιώνει δηλαδή τόσο θλίψη όσο εκείνος που πραγματικά βιώνει μια δύσκολη περίσταση (π.χ. διαζύγιο). Τέλος, νοηματοδοτεί τις ταλαιπωρίες και τις δυστυχίες ως αποτέλεσμα είτε της ανθρώπινης ανυπακοής (π.χ. προς τους ηθικούς κανόνες) είτε της ανθρώπινης άγνοιας. Ο πάσχων στις καταστάσεις όξυνσης συμπτωμάτων γίνεται ιδιαίτερα ευάλωτος στα εξωτερικά προβλήματα ακόμα και όταν αυτά δεν συνδέονται άμεσα με εκείνον.

Σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι που προβλέπουν δυσάρεστες εξελίξεις στο μέλλον μιας επαγγελματικής σταδιοδρομίας ή στο μέλλον μιας σχέσης, όχι επειδή είναι απαισιόδοξοι, αλλά επειδή έχουν πιο ανεπτυγμένη αίσθηση της πραγματικότητας. Μπορούν να συνδυάσουν πληροφορίες, ώστε να βγάλουν ένα ασφαλές συμπέρασμα για την έκβαση μιας κατάστασης. Είναι πιθανό οι άνθρωποι αυτοί να χρησιμοποιούν μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου ή της μνήμης τους.

Δεν είναι ένα μακρινό σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ούτε έχει σχέση με κληρονομικό χάρισμα και παραφυσικά φαινόμενα. Πραγματικά υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να προβλέψουν το μέλλον, απλώς στηριζόμενοι σε προϋπάρχουσα εμπειρία και σωστή χρήση όλων των πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες στη μνήμη τους, ακόμα και αυτών που αρχικά φαίνονται άχρηστες.

Το μαντείο των Δελφών δεν ήταν άλλωστε, τίποτε άλλο από ένα πολύ ενημερωμένο κέντρο πληροφοριών της εποχής, όπου οι πιστοί έδιναν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και η Πυθία και οι «βοηθοί» της τις επεξεργάζονταν κατάλληλα κι έβγαζαν ένα έξυπνο συμπέρασμα, το οποίο ήταν πάντα διφορούμενο, μπορούσε δηλαδή να ερμηνευτεί με διαφορετικούς τρόπους. Αναλόγως τι ήθελε να ακούσει ο καθένας.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις σύγχρονες Κασσάνδρες που υπάρχουν γύρω μας. Ο καθένας ακούει αυτό που θέλει και απορρίπτει ό,τι είναι δυσάρεστο και ασύμφορο.

Πραγματική δύναμη όμως, κατέχει εκείνος που διαθέτει τις πιο πολλές πληροφορίες, μπορεί να προβλέψει τις κινήσεις των άλλων και να αποτρέψει δυσάρεστες για εκείνον εξελίξεις.

Είναι άξιοι ζήλιας πραγματικά και διαθέτουν μία υπερδύναμη όσοι έχουν το χάρισμα της καλής μνήμης, αυτοί που δεν ξεχνούν τίποτα, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Υπάρχουν άνθρωποι που κάποτε διάβασαν ή άκουσαν κάτι και το ανακαλούν τη στιγμή που το απαιτεί η περίσταση. Αυτή η ισχυρή μνήμη τους βοηθά να βρουν λύση σε δύσκολες καταστάσεις. Τέτοια άτομα δεν υπάρχει περίπτωση να μην πετύχουν το στόχο τους με ό,τι κι αν καταπιαστούν.

Ακόμη και στην προσωπική ζωή βοηθά πολύ η ικανότητα της συνδυαστικής σκέψης. Σε προφυλάσσει από επαναλαμβανόμενα λάθη και σου δίνει το προβάδισμα σε μία νέα σχέση. Ο συνδυασμός της δε με την εμπειρία κάνει θαύματα. Κερδίζεις σίγουρα πολύτιμο χρόνο, όταν σύντομα καταλαβαίνεις με τι είδους άνθρωπο έχεις να κάνεις. Οι συμπεριφορές του σε διάφορες περιστάσεις σου προσφέρουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, για να αποφασίσεις αν αυτός είναι ο άνθρωπός σου ή όχι.

Σίγουρα πολλοί τους θεωρούν υπερβολικούς και ίσως κυνικούς αυτούς τους ανθρώπους. Πώς μπορείς να κρίνεις κάποιον τόσο γρήγορα, αν δεν του δώσεις λίγο χρόνο; Αν ο χρόνος που περνάς με κάποιον μετριέται ποιοτικά και όχι ποσοτικά, κι αν διαθέτεις έστω και τη στοιχειώδη κοινή λογική και συνδυαστική σκέψη, δε χρειάζεσαι πάνω από έξι μήνες, για να καταλάβεις με ποιον έχεις να κάνεις. Από εκεί και πέρα συνεχίζεις με δική σου ευθύνη και είτε δέχεσαι τον άλλον όπως είναι και δεν τον πολυσκοτίζεις ή του λες «χάρηκα για τη γνωριμία» και παίρνεις το δρόμο σου.

Στην εποχή της υπερέκθεσης σε κάθε είδους πληροφορία, πραγματικά δυνατός είναι αυτός που διαθέτει ισχυρή μνήμη, ώστε να συγκρατεί το μεγαλύτερο ποσοστό από τις πληροφορίες που προσλαμβάνει καθημερινά. Πρόκειται για πολυμέτωπο βομβαρδισμό και αν δε διαθέτεις ασπίδα προστασίας και δημιουργικής επεξεργασίας τους, τότε είναι πολύ πιθανό να πέσεις σε πολλές παγίδες.

Μην πυροβολείτε, λοιπόν, τις Κασσάνδρες. Η ύπαρξή τους έχει ένα και μοναδικό σκοπό, να μας κάνουν να τις ακούσουμε και να τις πιστέψουμε κάποια στιγμή. Γιατί δυστυχώς, όσο δυσάρεστα κι αν είναι αυτά που προβλέπουν, το ένστικτό τους είναι αλάνθαστο και βγαίνουν πάντα αληθινές.