ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τῶν πρὸς Ἀλέξανδρον συνθηκῶν (15-18)

[15] Τὸ δ᾽ ἔτι καταγελαστότερον· ἔστι γὰρ ἐν ταῖς συνθήκαις ἐπιμελεῖσθαι τοὺς συνεδρεύοντας καὶ τοὺς ἐπὶ τῇ κοινῇ φυλακῇ τεταγμένους ὅπως ἐν ταῖς κοινωνούσαις πόλεσι τῆς εἰρήνης μὴ γίγνωνται θάνατοι καὶ φυγαὶ παρὰ τοὺς κειμένους ταῖς πόλεσι νόμους, μηδὲ χρημάτων δημεύσεις, μηδὲ γῆς ἀναδασμοί, μηδὲ χρεῶν ἀποκοπαί, μηδὲ δούλων ἀπελευθερώσεις ἐπὶ νεωτερισμῷ. οἱ δὲ τοσούτου δέουσι τούτων τι κωλύειν ὥστε καὶ συγκατασκευάζουσιν· οὓς πῶς οὐ προσήκει ἀπολωλέναι; οἳ τηλικαύτας συμφορὰς παρασκευάζουσιν ἐν ταῖς πόλεσιν, ἃς διὰ τὸ μέγεθος αὐτοῖς τοσούτοις οὖσι μὴ περιορᾶν ἐπέταξαν.

[16] Ἔτι δ᾽ ἕτερον δείξω τὸ λελυκὸς τὰς συνθήκας. ἔστι γὰρ γεγραμμένον, ἐκ τῶν πόλεων τῶν κοινωνουσῶν τῆς εἰρήνης μὴ ἐξεῖναι φυγάδας ὁρμήσαντας ὅπλ᾽ ἐπιφέρειν ἐπὶ πολέμῳ ἐπὶ μηδεμίαν πόλιν τῶν μετεχουσῶν τῆς εἰρήνης· εἰ δὲ μή, ἔκσπονδον εἶναι τὴν πόλιν ἐξ ἧς ἂν ὁρμήσωσιν. οὕτω τοίνυν ῥᾳδίως ἐπήνεγκε τὰ ὅπλ᾽ ὁ Μακεδὼν ὥστ᾽ οὐδὲ κατέθετο πώποτε, ἀλλ᾽ ἔτι καὶ νῦν ἔχων περιέρχεται καθ᾽ ὅσον δύναται, καὶ τοσούτῳ νῦν μᾶλλον ἢ πρότερον, ὅσῳ ἐκ προστάγματος ἄλλους θ᾽ ἑτέρωσε καὶ τὸν παιδοτρίβην εἰς Σικυῶνα κατήγαγεν.

[17] οὐκοῦν εἰ δεῖ πείθεσθαι ταῖς κοιναῖς ὁμολογίαις, καθάπερ οὗτοί φασιν, ἔκσπονδοι ἡμῖν εἰσιν αὗται αἱ πόλεις αἱ ταῦτα διαπεπραγμέναι. εἰ μὲν οὖν δεῖ ἐπικρύπτεσθαι τἀληθῆ, οὐδὲν δεῖ λέγειν ὅτι εἰσὶν αἱ Μακεδονικαί· εἰ δ᾽ οὐκ ἀνιᾶσιν οἱ καθ᾽ ὑμῶν τῷ Μακεδόνι ὑπηρέται προστάττοντες πράττειν τὰ ἐν ταῖς κοιναῖς ὁμολογίαις, πεισθῶμεν αὐτοῖς, ἐπειδὴ τὰ δίκαια λέγουσι, καί, καθάπερ κελεύει ὁ ὅρκος, ἐκσπόνδους αὐτοὺς ποιήσαντες βουλευσώμεθα πῶς δεῖ χρῆσθαι τοῖς δεσποτικῶς καὶ ἀσελγῶς διακειμένοις καὶ διὰ τέλους τὰ μὲν ἐπιβουλεύουσι, τὰ δ᾽ ἐπιτάττουσι, καὶ καταγελῶσι τῆς κοινῆς εἰρήνης.

[18] διὰ τί γὰρ οὐ φήσουσιν οὗτοι δεῖν ταῦθ᾽ οὕτως ἔχειν; ἢ ὁμολογίαν τὴν μὲν κατὰ τῆς πόλεως οὖσαν βεβαίαν ἀξιοῦσιν εἶναι, τὴν δὲ σῴζουσαν οὐ συγχωρήσουσιν; ἆρα δίκαιον ταῦτα γίγνεσθαι; κἂν μέν τι ᾖ πρὸς τῶν ἐχθρῶν κατὰ τῆς πόλεως ἐν τοῖς ὅρκοις, τοῦτο μὲν ἰσχυρὸν ἀεὶ ποιήσουσιν· ἐὰν δέ τι ἡμέτερον ᾖ κατ᾽ ἐκείνων ἅμα δίκαιον καὶ συμφέρον, πρὸς τοῦτο δὲ μαχομένους οὐδέποτε παύσασθαι οἰήσονται δεῖν ἑαυτούς;

***
[15] Να τώρα ένα ακόμη πιο γελοίο: προβλέπεται δηλαδή από τις συνθήκες, οι σύνεδροι και όσοι είναι επιφορτισμένοι με τη δημόσια ασφάλεια, να φροντίζουν ώστε στις πόλεις που συμμετέχουν στην ειρήνη να μη γίνονται εκτελέσεις και εξορίες κατά παράβαση των κειμένων νόμων των πόλεων αυτών, μήτε δημεύσεις περιουσιών μήτε αναδασμοί γης μήτε παραγραφές χρεών μήτε απελευθερώσεις δούλων που αποβλέπουν σε εξέγερση. Αυτοί οι ρήτορες όμως τόσο λίγο απέχουν από το να εμποδίζουν κάποιαν από αυτές τις ενέργειες, ώστε σχεδόν συνεργούν στην προώθηση όλων αυτών. Πώς λοιπόν δεν αξίζει να έχουν καταδικαστεί σε θάνατο άνθρωποι που προετοιμάζουν για τις πόλεις τόσο μεγάλες συμφορές, που εξαιτίας του μεγέθους τους, έχουν αναθέσει οι συνθήκες σε τόσο πολλούς ανθρώπους να επαγρυπνούν;

[16] Θα δείξω ακόμη και ένα άλλο που έχει συντελέσει στη λύση των συνθηκών. Είναι διατυπωμένο ως εξής: «απαγορεύεται να εξορμούν από τις πόλεις που έχουν υπογράψει την ειρήνη ένοπλοι εξόριστοι με εχθρικές διαθέσεις εναντίον κάποιας άλλης πόλης που έχει συμπεριληφθεί στην ειρήνη· διαφορετικά, η πόλη από την οποία θα εξορμήσουν, να αποκλείεται από τις συνθήκες». Με τόση ευκολία λοιπόν επιτίθεται ο Μακεδόνας βασιλιάς, ώστε δεν σταματά ακόμη και σήμερα πηγαίνει παντού με όσες δυνάμεις διαθέτει, και μάλιστα σήμερα περισσότερο από ό,τι προηγουμένως, αφού με μια απλή διαταγή επανέφερε και άλλους εξορίστους σε κάποια άλλα μέρη και ακόμη τον παιδοτρίβη στη Σικυώνα.

[17] Συνεπώς, αν πρέπει να σεβόμαστε τις κοινές συμφωνίες, όπως ακριβώς λένε αυτοί οι ρήτορες, τότε οφείλουμε να αποκλείσουμε από τις συνθήκες τις πόλεις που έχουν προβεί σε τέτοιες ενέργειες. Αν λοιπόν πρέπει να κρύβουμε την αλήθεια, δεν χρειάζεται να λέμε ότι οι πόλεις αυτές είναι οι Μακεδονικές· αν όμως οι υπηρέτες του Μακεδόνα βασιλιά, που ενεργούν κατά των συμφερόντων σας, δεν σταματούν να μας παροτρύνουν πιεστικά να εφαρμόζουμε τους όρους της κοινής συνθήκης, τότε ας πεισθούμε σ᾽ αυτούς, εφόσον υποστηρίζουν τα δίκαια, και αφού αποκλείσουμε από τις συνθήκες αυτούς, όπως αξιώνει ο νόμος, ας σκεφτούμε ποια στάση θα κρατήσουμε προς αυτούς που συμπεριφέρονται δεσποτικά και προσβλητικά, που συνεχώς συνωμοτούν, δίνουν διαταγές και χλευάζουν την κοινή ειρήνη.

[18] Γιατί πώς θα ισχυριστούν αυτοί ότι αυτά δεν είναι σωστά; Ή μήπως είχαν την απαίτηση να έχει κύρος μια συμφωνία που στρέφεται εναντίον των συμφερόντων της πόλης, αλλά δεν επιτρέπουν την ύπαρξη συμφωνίας που θα την προστατεύσει; Άραγε είναι δίκαιο να συμβαίνουν αυτά τα πράγματα; Και, αν υπάρχει στις συνθήκες κάποιος όρος ευνοϊκός για τους εχθρούς αλλά αντίθετος προς τα συμφέροντα της πόλης, αυτόν θα προσπαθούν να τον κάνουν να είναι πάντοτε σε ισχύ· αν όμως υπάρχει κάποιος όρος δίκαιος και συγχρόνως συμφέρων για μας, αλλά που να αντιστρατεύεται στα συμφέροντα των εχθρών, θα σκέφτονται ότι πρέπει να μη σταματήσουν ποτέ να μάχονται εναντίον του;