Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής· Η φιλοσοφική πράξη του Σωκράτη έδινε προτεραιότητα στη συγκεκριμένη γνώση του αγαθού που ενδιάθετα συνδέεται με τη σαφή κατανόηση των πραγμάτων και υπαγορεύει έναν δίκαιο τρόπο ζωής.
· Η αρετή έτσι είναι γνώση και υπερέχει των άλλων επί μέρους μορφών γνώσης, διότι είναι γνώση του αγαθού, προς το οποίο πρέπει να αποβλέπει κάθε άλλη γνώση.
· Το αγαθό δυνάμει ενυπάρχει στην ψυχή μας και δεν ταυτίζεται με τα υλικά αγαθά. Η πραγμάτωσή του, επομένως, είναι ίδιον της ανθρώπινης ύπαρξης και η φιλοσοφία έχει αποστολή να της μεταδίδει την επιθυμία αυτής της πραγμάτωσης και να διαμορφώνει συνειδήσεις που μπορούν να πορεύονται προς αυτό.
· Η πορεία προς το αγαθό είναι ένα μονοπάτι, που εύκολα υποδεικνύει κανείς αλλά δύσκολα το ακολουθεί.
· Σε τέτοιες υποδείξεις χωρίς αντίστοιχη εφαρμογή από τους ίδιους, σήμερα κυρίως, αναλώνονται όλοι εκείνοι που ηθικολογούν ασύστολα από καθέδρας: τραπεζορήτορες οικονομικών-συνδικαλιστικών συμφερόντων, γραμματοκύφωνες σκοταδιστικών αμφιθεάτρων, παραφουσκωμένοι βάτραχοι της πολιτικής (Μαρξ).
· Για τον αληθινό φιλόσοφο, η ως άνω πορεία συνιστά στάση ζωής: δεν οδηγεί σε κάποια σοφία με το σύγχρονο νόημα της συσσωρευμένης πληροφορίας ή της στείρας εξειδίκευσης.
· Η πορεία αυτή είναι και δεν είναι μοναχική. Είναι μοναχική, επειδή ο πραγματικός φιλόσοφος δεν ανήκει ούτε στον κόσμο της μωρίας ούτε στον κόσμο της «σοφίας», πολύ περισσότερο δεν ταυτίζεται με εξουσιαστικούς μηχανισμούς.
· Η αληθινή του παρουσία διαβαθμίζεται σε σχέση με τον δικό του φιλοσοφικό τρόπο ζωής, τον οποίο μόνο αυτός ξέρει και μπορεί να κατακτά. Γι’ αυτό και είναι μοναδικός.
· Είναι τόσο μοναδικός, ώστε συχνά να συγκεντρώνει πάνω του την εχθρότητα των πολιτικά ισχυρών αλλά πνευματικά ανόητων.
· Ταυτόχρονα όμως η ως άνω πορεία δεν είναι μοναχική, αλλά διαλογική και παιδευτική. Ο Πλάτων στο Συμπόσιο παρουσιάζει το φιλόσοφο να είναι ο γονιμοποιός έρως: ομιλεί με ευγλωττία για την αρετή και για το τι πρέπει να απασχολεί τον ανώτερο άνθρωπο.
· Η φιλοσοφία, έτσι όπως την κατανοεί ο φιλόσοφος, καλλιεργεί τους ανθρώπους με τρόπο που να διαλέγονται με και για την ουσία των πραγμάτων, να εγκολπώνονται την ιδέα του αγαθού.
· Αυτή η ιδέα μας επιτρέπει να μην διασκορπιζόμαστε στο επί μέρους, στο μεταβλητό, στο εφήμερο, αλλά να σκεφτόμαστε το βαθύ, το καθολικό, το αδιάψευστο.
· Μέσα από τον διαλεκτικό λόγο αποκαθιστά ανάμεσα στους συνομιλητές μια πνευματική επικοινωνία, που είναι συνάμα εμβάθυνση στην ανιδιοτέλεια της σκέψης και πρακτικά μεταστρέφει ολόκληρη την ψυχή σε ανώτερες συγκινήσεις και σε αναλλοίωτες μορφές ζωής.
· Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο Πλάτων διατυπώνει μια νέα αντίληψη για τη ζωή της φιλοσοφίας, η οποία θα επηρεάσει έμμεσα ή άμεσα το σύνολο της ιστορίας και της ζωής της σκέψης.
· Η ζωή της φιλοσοφίας δεν είναι απλώς μια θεωρητική ενασχόληση με ιδέες και έννοιες αλλά συμβάλλει αποφασιστικά στην οργάνωση μιας κατά φρόνηση ζωής.
· Στο πλαίσιο μιας τέτοιας πνευματικής κοινότητας, ο καθημερινός άνθρωπος έλκεται προς ένα αισθητικό-ηθικό πράττειν, που η αλήθεια του κρίνεται από τη σωστή σύλληψη του σκοπού και από τη φρόνηση, με την οποία επιλέγει τις μεθόδους για την επίτευξη του σκοπού.
· Στην Πολιτεία ο Πλάτων τονίζει την αναγκαιότητα της ενότητας φιλοσοφικού λόγου και φιλοσοφικής ζωής. Η αλήθεια του φιλοσοφικού λόγου έγκειται σε τούτο: να απελευθερώνει τις συνειδήσεις από τα δεσμά της αλλότριας εξουσίας.
· Η συνέχεια και συνέπεια της σκέψης οφείλει να αποδεικνύεται στην άμεση πράξη της φιλοσοφικής ζωής. Δεν αρκεί π.χ. κανείς να ομιλεί περί δικαιοσύνης, ισότητας κ.λπ., αλλά χρειάζεται πρωτίστως ο ίδιος να πράττει δίκαια και αληθινά.
· Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στους καιρούς μας, προκειμένου να αποκαλύπτονται οι έμποροι καιροσκοπικών ιδεολογιών και οι κάθε λογής «μισθοφόροι και πραιτωριανοί».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου