Γιατί τα αυγά έχουν τόσο μεγάλη ποικιλία σχημάτων;

Η μεγάλη ποικιλία σχημάτων στα αυγά των πουλιών προβλημάτιζε τον Αριστοτέλη αλλά και τους σημερινούς ορνιθολόγους. Μελέτη στο περιοδικό Science προτείνει τώρα μια απλή εξήγηση: το σχήμα των αυγών εξαρτάται από την πτητική ικανότητα κάθε πουλιού, η οποία επηρεάζει την ανατομία του σκελετού. Το αβγό ως εξελικτική εφεύρεση έπαιξε ρόλο-κλειδί στο να εγκαταλείψουν τα σπονδυλωτά τις θάλασσες, να βγουν στη στεριά και τελικά να πετάξουν.

Σήμερα, 360 εκατομμύρια χρόνια μετά, τα πουλιά παράγουν μια μεγάλη ποικιλία αυγών, από τελείως σφαιρικά μέχρι αυγά που μοιάζουν με μυτερές σταγόνες ή είναι κωνικά.

Διεθνής ερευνητική ομάδα από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, το Ισραήλ και τη Σιγκαπούρη, με επικεφαλής την εξελικτική βιολόγο Μάρι Κάσγουελ Στόνταρτ του Πανεπιστημίου Πρίνστον, εξέτασε 50.000 αβγά από 1.400 είδη πουλιών από όλο τον κόσμο, χρησιμοποιώντας ειδικό λογισμικό που μετρά τις διαστάσεις των αυγών σε φωτογραφική βάση δεδομένων. Η ανάλυση έδειξε ότι το σχήμα των αυγών δεν δείχνει να σχετίζεται με το σχήμα της φωλιάς και τον αριθμό των αυγών που γεννιούνται κάθε φορά, όπως είχαν προτείνει άλλοι ορνιθολόγοι.

Όμως το σχήμα των αυγών βρέθηκε να σχετίζεται με την αναλογία του μήκους των φτερών με το μήκος του κάθε πτηνού -μια αναλογία που δίνει κατά προσέγγιση την πτητική ικανότητα. Τα πουλιά με μεγάλες πτητικές ικανότητες κάνουν αυγά με ελλειπτικό και ασυμμετρικό σχήμα που θυμίζει αερόπλοιο. Έτσι, δύο πολύ διαφορετικά πουλιά, όπως το άλμπατρος και το κολιμπρί, κάνουν αυγά παρόμοιου σχήματος, καθώς και τα δύο είδη είναι άσοι των αιθέρων.

Πουλιά που δεν τα πολυκαταφέρνουν με το πέταγμα, όπως η στρουθοκάμηλος και η κουκουβάγια, τείνουν να κάνουν συμμετρικά και πιο σφαιρικού σχήματος αυγά. Εξαίρεση αποτελούν οι πιγκουίνοι που, αν και δεν πετούν, δεν κάνουν σφαιρικά αυγά, ίσως επειδή κολυμπάνε αεροδυναμικά μέσα στο νερό, σαν να «πετάνε».

Η εξήγηση του φαινομένου παραμένει ασαφής, ωστόσο η δρ Στόνταρτ πιστεύει ότι η απάντηση έχει να κάνει με την ανατομία του σκελετού: τα πτηνά που περνούν πολύ χρόνο στον αέρα έχουν γενικά μικρότερα και ελαφρύτερα οστά και η λεκάνη τους είναι πιο στενή, εμποδίζοντας το πέρασμα σφαιρικών αυγών. H κοινή νανοσκαλίδρα είναι αυτή που κάνει το πιο ασυμμετρικό αυγό στον κόσμο, ενώ το Μαλέο, ένα ινδονησιακό πουλί που θάβει τα αυγά του στην καυτή άμμο, γεννάει τα πιο ελλειπτικά αυγά.