ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΛΥΣΙΑΣ - Περὶ τοῦ σηκοῦ ἀπολογία (27-33)

[27] Πότερον δέ μοι κρεῖττον ἦν, ὦ βουλή, δημοκρατίας οὔσης παρανομεῖν ἢ ἐπὶ τῶν τριάκοντα; καὶ οὐ λέγω ὡς τότε δυνάμενος ἢ ὡς νῦν διαβεβλημένος, ἀλλ᾽ὡς τῷ βουλομένῳ τότε μᾶλλον ἐξὸν ἀδικεῖν ἢ νυνί. ἐγὼ τοίνυν οὐδ᾽ ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ οὔτε τοιοῦτο οὔτε ἄλλο οὐδὲν κακὸν ποιήσας φανήσομαι.

[28] Πῶς δ᾽ ἄν, εἰ μὴ πάντων ἀνθρώπων ἐμαυτῷ κακονούστατος ἦ, ὑμῶν οὕτως ἐπιμελομένων ἐκ τούτου τὴν μοριὰν ἀφανίζειν ἐπεχείρησα τοῦ χωρίου, ἐν ᾧ δένδρον μὲν οὐδὲ ἕν ἐστι, μιᾶς δὲ ἐλάας σηκός, ὡς οὗτός φησιν, ἦν, κυκλόθεν δὲ ὁδὸς περιέχει, ἀμφοτέρωθεν δὲ γείτονες περιοικοῦσιν, ἄερκτον δὲ καὶ πανταχόθεν κάτοπτόν ἐστιν; ὥστε τίς ἂν ἀπετόλμησε, τούτων οὕτως ἐχόντων, ἐπιχειρῆσαι τοιούτῳ πράγματι;

[29] Δεινὸν δέ μοι δοκεῖ εἶναι ὑμᾶς μέν, οἷς ὑπὸ τῆς πόλεως τὸν ἅπαντα χρόνον προστέτακται τῶν μοριῶν ἐλαῶν ἐπιμέλεσθαι, μήθ᾽ ὡς ἐπεργαζόμενον πώποτε ζημιῶσαί ‹με› μήθ᾽ ὡς ἀφανίσαντα εἰς κίνδυνον καταστῆσαι, τοῦτον δ᾽ ὃς οὔτε γεωργῶν ἐγγὺς τυγχάνει οὔτ᾽ ἐπιμελητὴς ᾑρημένος οὔθ᾽ ἡλικίαν ἔχων εἰδέναι περὶ τῶν τοιούτων, ἀπογράψαι με ἐκ τῆς γῆς μοριὰν ἀφανίζειν.

[30] Ἐγὼ τοίνυν δέομαι ὑμῶν μὴ τοὺς τοιούτους λόγους πιστοτέρους ἡγήσασθαι τῶν ἔργων, μηδὲ περὶ ὧν αὐτοὶ σύνιστε, ταῦτ᾽ ἀνασχέσθαι τῶν ἐμῶν ἐχθρῶν λεγόντων, ἐνθυμουμένους καὶ ἐκ τῶν εἰρημένων καὶ ἐκ τῆς ἄλλης πολιτείας.

[31] ἐγὼ γὰρ τὰ ἐμοὶ προστεταγμένα ἅπαντα προθυμότερον πεποίηκα ‹ἢ› ὡς ὑπὸ τῆς πόλεως ἠναγκαζόμην, καὶ τριηραρχῶν καὶ εἰσφορὰς εἰσφέρων καὶ χορηγῶν καὶ τἆλλα λῃτουργῶν οὐδενὸς ἧττον πολυτελῶς τῶν πολιτῶν.

[32] καίτοι ταῦτα μὲν μετρίως ποιῶν ἀλλὰ μὴ προθύμως οὔτ᾽ ἂν περὶ φυγῆς οὔτ᾽ ἂν περὶ τῆς ἄλλης οὐσίας ἠγωνιζόμην, πλείω δ᾽ ἂν ἐκεκτήμην, οὐδὲν ἀδικῶν οὐδ᾽ ἐπικίνδυνον ἐμαυτῷ καταστήσας τὸν βίον· ταῦτα δὲ πράξας, ἃ οὗτός μου κατηγορεῖ, ἐκέρδαινον μὲν οὐδέν, ἐμαυτὸν δ᾽ εἰς κίνδυνον καθίστην.

[33] καίτοι πάντες ἂν ὁμολογήσαιτε δικαιότερον εἶναι τοῖς μεγάλοις χρῆσθαι τεκμηρίοις περὶ τῶν μεγάλων, καὶ πιστότερα ἡγεῖσθαι περὶ ὧν ἅπασα ἡ πόλις μαρτυρεῖ, μᾶλλον ἢ περὶ ὧν μόνος οὗτος κατηγορεῖ.

***
[27] Εξάλλου, ποιό από τα δύο ήταν προτιμότερο για μένα, μέλη της βουλής, να παρανομώ τον καιρό της δημοκρατίας ή την εποχή των Τριάκοντα; Και δεν εννοώ ότι τότε είχα δύναμη ή ότι τώρα έχω συκοφαντηθεί, εννοώ απλώς ότι όποιος ήθελε είχε τότε μεγαλύτερα περιθώρια να παρανομήσει από ό,τι τώρα. Θα αποδειχθεί λοιπόν ότι εγώ εκείνη την εποχή δεν διέπραξα ούτε αυτό ούτε κανένα άλλο αδίκημα.

[28] Έπειτα, από τη στιγμή που εσείς επαγρυπνείτε τόσο, πώς θα μπορούσα, αν δεν ήμουν ο χειρότερος εχθρός του εαυτού μου στον κόσμο, να επιχειρήσω να απομακρύνω το ιερό ελαιόδενδρο ειδικά από αυτό το χωράφι, όπου δεν υπήρχε ούτε ένα δέντρο παρά μονάχα, όπως ισχυρίζεται αυτός, ένας κορμός ιερού ελαιόδενδρου, που περιβάλλεται περιμετρικώς από δρόμο, που γύρω κατοικούν και από τις δύο πλευρές γείτονες, που δεν έχει περίφραξη και είναι ορατό από παντού; Ποιός λοιπόν υπ᾽ αυτές τις συνθήκες θα τολμούσε να προβεί σε τέτοια ενέργεια;

[29] Νομίζω μάλιστα ότι είναι παράδοξο εσείς, που η πόλη σάς έχει διαχρονικά επιφορτίσει με την ευθύνη για τα ιερά ελαιόδενδρα, ούτε να μου έχετε επιβάλει ποτέ έως τώρα πρόστιμο γιατί καλλιέργησα τον χώρο γύρω απ᾽ αυτές, ούτε να με έχετε παραπέμψει στο δικαστήριο γιατί απομάκρυνα κάποια, και αυτός, που ούτε καλλιεργεί κάπου κοντά ούτε είχε οριστεί υπεύθυνος ούτε είναι σε ηλικία ώστε να γνωρίζει για τέτοια ζητήματα, να με μηνύσει γιατί απομάκρυνα, υποτίθεται, ιερό ελαιόδενδρο.

[30] Εγώ λοιπόν απευθύνω σε εσάς παράκληση να μη θεωρήσετε τέτοιου τύπου ισχυρισμούς πιο αξιόπιστους από τα γεγονότα, και να μην ανεχθείτε, για ζητήματα για τα οποία έχετε ιδίαν αντίληψη, να λένε οι εχθροί μου αυτά τα πράγματα, λαμβάνοντας υπόψη και αυτά που έχουν λεχθεί και την πολιτεία μου εν γένει.

[31] Διότι εγώ οτιδήποτε μου είχε ανατεθεί το έφερνα εις πέρας με μεγαλύτερο ζήλο από ό,τι με υποχρέωνε η πόλη, είτε ως τριήραρχος είτε συμμετέχοντας σε έκτακτες πολεμικές δαπάνες είτε ως χορηγός είτε διεκπεραιώνοντας άλλες λειτουργίες με γενναιοδωρία που δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από κανένα πολίτη.

[32] Και βέβαια, αν αυτά τα έκανα κανονικά και όχι με ζήλο, δεν θα αντιμετώπιζα στο δικαστήριο τον κίνδυνο ούτε να εξοριστώ ούτε να χάσω την υπόλοιπη περιουσία μου, ενώ θα είχα περισσότερα, χωρίς να έχω διαπράξει κανένα αδίκημα και χωρίς να διακινδυνεύω τη ζωή μου. Αντίθετα, αν έκανα εκείνα για τα οποία με κατηγορεί αυτός, δεν είχα κανένα κέρδος, ενώ εξέθετα τον εαυτό μου σε κίνδυνο.

[33] Και ασφαλώς όλοι θα αναγνωρίσετε ότι είναι πιο δίκαιο να χρησιμοποιούνται μείζονος βαρύτητας αποδείξεις για μείζονα ζητήματα, και να θεωρούνται πιο αξιόπιστα αυτά για τα οποία παρέχει μαρτυρία όλη η πόλη παρά εκείνα για τα οποία με κατηγορεί μόνος αυτός.