ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΛΥΣΙΑΣ - Περὶ τοῦ σηκοῦ ἀπολογία (20-26)

[20] Καίτοι, ὦ Νικόμαχε, χρῆν σε τότε καὶ παρακαλεῖν τοὺς παριόντας μάρτυρας, καὶ φανερὸν ποιεῖν τὸ πρᾶγμα· καὶ ἐμοὶ μὲν οὐδεμίαν ἂν ἀπολογίαν ὑπέλιπες, αὐτὸς δέ, εἰ μέν σοι ἐχθρὸς ἦ, ἐν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἦσθα ἄν με τετιμωρημένος, εἰ δὲ τῆς πόλεως ἕνεκα ἔπραττες, οὕτως ἐξελέγξας οὐκ ἂν ἐδόκεις εἶναι συκοφάντης,

[21] εἰ δὲ κερδαίνειν ἐβούλου, τότ᾽ ἂν πλεῖστον ἔλαβες· φανεροῦ γὰρ ὄντος τοῦ πράγματος οὐδεμίαν ἄλλην ἡγούμην ἂν εἶναί μοι σωτηρίαν ἢ σὲ πεῖσαι. τούτων τοίνυν οὐδὲν ποιήσας διὰ τοὺς σοὺς λόγους ἀξιοῖς με ἀπολέσθαι, καὶ κατηγορεῖς ὡς ὑπὸ τῆς ἐμῆς δυνάμεως καὶ τῶν ἐμῶν χρημάτων οὐδεὶς ἐθέλει σοι μαρτυρεῖν.

[22] καίτοι εἰ ‹ὅτε› φής μ᾽ ἰδεῖν τὴν μοριὰν ἀφανίζοντα τοὺς ἐννέα ἄρχοντας ἐπήγαγες ἢ ἄλλους τινὰς τῶν ἐξ Ἀρείου πάγου, οὐκ ἂν ἑτέρων ἔδει σοι μαρτύρων· οὕτω γὰρ ἄν σοι συνῄδεσαν ἀληθῆ λέγοντι, οἵπερ καὶ διαγιγνώσκειν ἔμελλον περὶ τοῦ πράγματος.

[23] Δεινότατα οὖν πάσχω, ὅτ᾽ εἰ μὲν παρέσχετο μάρτυρας, τούτοις ἂν ἠξίου πιστεύειν, ἐπειδὴ δὲ οὐκ εἰσὶν αὐτῷ, ἐμοὶ καὶ ταύτην [τὴν] ζημίαν οἴεται χρῆναι γενέσθαι. καὶ τούτου μὲν οὐ θαυμάζω· οὐ γὰρ δήπου συκοφαντῶν ἅμα τοιούτων τε λόγων ἀπορήσει καὶ μαρτύρων· ὑμᾶς δ᾽ οὐκ ἀξιῶ τὴν αὐτὴν τούτῳ γνώμην ἔχειν.

[24] ἐπίστασθε γὰρ ἐν τῷ πεδίῳ πολλὰς μοριὰς οὔσας καὶ πυρκαϊὰς ἐν τοῖς ἄλλοις τοῖς ἐμοῖς χωρίοις, ἅς, εἴπερ ἐπεθύμουν, πολὺ ἦν ἀσφαλέστερον καὶ ἀφανίσαι καὶ ἐκκόψαι καὶ ἐπεργάσασθαι, ὅσῳπερ ἧττον τὸ ἀδίκημα πολλῶν οὐσῶν ἔμελλε δῆλον ἔσεσθαι.

[25] νῦν δ᾽ οὕτως αὐτὰς περὶ πολλοῦ ποιοῦμαι ὥσπερ ‹καὶ τὴν πατρίδα› καὶ τὴν ἄλλην οὐσίαν, ἡγούμενος περὶ ἀμφοτέρων τούτων εἶναί μοι τὸν κίνδυνον. αὐτοὺς τοίνυν ὑμᾶς τούτων μάρτυρας παρέξομαι, ἐπιμελομένους μὲν ἑκάστου μηνός, ἐπιγνώμονας δὲ πέμποντας καθ᾽ ἕκαστον ἐνιαυτόν· ὧν οὐδεὶς πώποτ᾽ ἐζημίωσέ μ᾽ ὡς ἐργαζόμενον τὰ περὶ τὰς μοριὰς χωρία.

[26] καίτοι οὐ δήπου τὰς μὲν μικρὰς ζημίας οὕτω περὶ πολλοῦ ποιοῦμαι, τοὺς δὲ περὶ τοῦ σώματος κινδύνους οὕτω περὶ οὐδενὸς ἡγοῦμαι· καὶ τὰς μὲν πολλὰς ἐλάας, εἰς ἃς ἐξῆν μᾶλλον ἐξαμαρτάνειν, οὕτω θεραπεύων φαίνομαι, τὴν δὲ ‹μίαν› μοριάν, ἣν οὐχ οἷόν τ᾽ ἦν λαθεῖν ἐξορύξαντα, ὡς ἀφανίζων νυνὶ κρίνομαι.

***
[20] Όφειλες ωστόσο, Νικόμαχε, τη στιγμή εκείνη και να καλέσεις τους διερχόμενους ως μάρτυρες και να αποκαλύψεις το πράγμα. Και τότε δεν θα άφηνες κανένα περιθώριο σε εμένα, ενώ εσύ ο ίδιος, αν ήμουν εχθρός σου, με αυτόν τον τρόπο θα με είχες εκδικηθεί. Αν πάλι ενεργούσες για το καλό της πόλης, έχοντάς με «ξεσκεπάσει» με αυτόν τον τρόπο δεν θα έδινες την εντύπωση ότι είσαι συκοφάντης.

[21] Αν τέλος ο στόχος σου ήταν το κέρδος, τότε θα έπαιρνες τα πιο πολλά. Γιατί καθώς το γεγονός θα ήταν αδιαμφισβήτητο, θα θεωρούσα πως δεν έχω άλλη ελπίδα σωτηρίας από το να σε πείσω. Ενώ λοιπόν δεν έκανες τίποτα απ᾽ αυτά, ζητάς την εξόντωσή μου με βάση αυτά που λες και μόνο, και περιλαμβάνεις στην κατηγορία σου τον ισχυρισμό ότι λόγω της δύναμής μου και των χρημάτων μου κανείς δεν είναι πρόθυμος να καταθέσει ως μάρτυρας για σένα.

[22] Ωστόσο, αν, τότε που λες ότι με είδες να απομακρύνω το ιερό ελαιόδενδρο, είχες οδηγήσει στο σημείο εκείνο τους Εννέα άρχοντες ή κάποια από τα μέλη του Αρείου πάγου, δεν θα χρειαζόσουν άλλους μάρτυρες. Γιατί στην περίπτωση αυτή θα γνώριζαν ότι λες την αλήθεια εκείνοι ακριβώς που επρόκειτο και να κρίνουν την υπόθεση.

[23] Βρίσκομαι λοιπόν σε εξαιρετικά δυσχερή θέση, για τον λόγο ότι, εάν μεν είχε παρουσιάσει μάρτυρες, ευλόγως θα ανέμενε να τους πιστεύετε, επειδή όμως δεν έχει, θεωρεί ότι και αυτό πρέπει να λειτουργήσει εις βάρος μου. Και δεν απορώ βέβαια με αυτόν. Διότι ως συκοφάντης ασφαλώς και δεν θα έχει πρόβλημα με τέτοιου τύπου επιχειρήματα όπως έχει με μάρτυρες. Εσείς όμως δεν αναμένω ότι συμμερίζεστε την άποψή του.

[24] Διότι γνωρίζετε ότι στην πεδιάδα υπάρχουν στα άλλα κτήματά μου πολλά ιερά ελαιόδενδρα και άλλα καμένα. Αν ήθελα, ήταν πολύ πιο ασφαλές και να τα απομακρύνω και να τα κόψω και να καλλιεργήσω την έκταση, και αυτό γιατί πολύ δυσκολότερα θα αποκαλυπτόταν το αδίκημα, επειδή ήταν πολλά.

[25] Αντίθετα τώρα νοιάζομαι τόσο γι᾽ αυτά όσο και για την πατρίδα μου και την υπόλοιπη περιουσία μου, επειδή θεωρώ ότι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζω αφορά και τα δύο. Θα παρουσιάσω δε ως μάρτυρες γι᾽ αυτά εσάς τους ίδιους, που έχετε την ευθύνη κάθε μήνα, και που στέλνετε επιθεωρητές κάθε έτος. Κανείς από αυτούς έως σήμερα δεν μου επέβαλε ποτέ πρόστιμο διότι καλλιέργησα τις εκτάσεις γύρω από τα ιερά ελαιόδενδρα.

[26] Και ασφαλώς δεν νοείται να με απασχολούν τόσο οι μικρές ποινές, και να θεωρώ αμελητέους τους κινδύνους για τη ζωή μου. Και τις πολλές ελιές, που θα μπορούσα ευκολότερα να τις πειράξω, εμφανίζομαι να τις προσέχω τόσο, ενώ για τη μία, που δεν ήταν δυνατό να την ξεριζώσω χωρίς να γίνω αντιληπτός, κρίνομαι τώρα διότι, υποτίθεται, την εξαφάνισα.