Το Voyager ανιχνεύει ακτινοβολίες αστρικού σχηματισμού στον Γαλαξία μας για πρώτη φορά

Έπειτα από περίπου 40 χρόνια ταξιδιού, τα δίδυμα σκάφη Voyager βρίσκονται τόσο μακριά από τον Ήλιο – πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα στο όριο του διαστρικού κενού, ώστε να μπορούν πλέον να ανιχνεύσουν ένα είδος ακτινοβολίας που εκπέμπουν τα αστρικά μαιευτήρια του Γαλαξία μας. Η μεγάλη απόσταση σημαίνει ότι τα όργανα των Voyager που αναλύουν το υπεριώδες φως του διαστρικού χώρου δεν «τυφλώνονται» από την λάμψη του Ήλιου.

Ένας άλλος άθλος για τους μεγάλων αποστάσεων ταξιδιώτες

Όπως λοιπόν τα φώτα της πόλης τυφλώνουν το νυχτερινό ουρανό, έτσι και ο ήλιος μπλοκάρει πολλά από τα σήματα που προέρχονται από τη γαλαξιακή γειτονιά μας. Το άστρο μας καθώς και τα μαγνητικά πεδία των πλανητών παίζουν το ρόλο της ασπίδας από τις κοσμικές ακτίνες και το διαστρικό άνεμο – σε γενικές γραμμές αυτό είναι καλό γεγονός, αλλά είναι κάπως απογοητευτικό, αν θέλετε να σπουδάσετε τον Γαλαξία με μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Δεν μπορούμε να δούμε, για παράδειγμα, τα σήματα του υδρογόνου που μας δείχνουν τους πόνους της γέννησης των άστρων στην γειτονιά μας. Μέχρι τώρα – γιατί το διαστημόπλοιο Voyager τα έχει δει για πρώτη φορά.

Οι πόνοι στο ζήτημα αυτό είναι οι εκπομπές άλφα Lyman, ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όταν ένα άτομο υδρογόνου αλλάζει την ενεργειακή του κατάσταση. Οι γραμμές Lyman-άλφα (Lyα) εμφανίζονται πιο συχνά σε πολύ μακρινούς γαλαξίες, που σημαίνει πολύ νεαρούς γαλαξίες, και συχνά το είδος των γαλαξιών που πιστεύεται ότι είναι οι πρόδρομοι του δικού μας. Επίσης, χρησιμοποιείται για τη μελέτη της κατανομής της σκοτεινής ύλης, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

Οι άλφα εκπομπές θεωρείται δείκτης του σχηματισμού των άστρων (και μερικά άλλα ενδιαφέροντα φαινόμενα), επειδή αλληλεπιδρούν και συμπιέζουν με τα ψυχρά νέφη της σκόνης και των αερίων. Έτσι, θα ήταν χρήσιμο να τις μελετήσουμε στον δικό μας Γαλαξία, επειδή θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες σχετικά με τον ρυθμό σχηματισμού αστέρων του Γαλαξία μας, ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά.



Πού βρίσκονται τώρα τα δύο Voyager

Η πρώτη γεύση από τις τοπικές γραμμές Lyα είναι τώρα το τελευταίο κατόρθωμα του Voyager. Τα δύο διαστημικά σκάφη βρίσκονται στην άκρη του ηλιακού συστήματος, και έχουν παρατηρήσει κάποια περίεργα πράγματα στα σύνορα του διαστρικού διαστήματος.

Σε περίπου 40 AU – η μέση απόσταση του Πλούτωνα – τα φασματόμετρα του διαστημικού σκάφους άρχισαν να παρατηρούν αυτές τις γαλαξιακές εκπομπές. Και αυτές προέρχονται από τη γενική κατεύθυνση που βρίσκονται τα αστρικά βρεφοκομεία, ακριβώς όπως είχε προβλεφθεί. Τα σημεία εκκίνησης φαίνεται να είναι από τους αστερισμούς του Σκορπιού και του Οφιούχου, για όσους από εσάς είστε περίεργοι. Η Rosine Lallement και συνεργάτες της στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού περιγράφουν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Science.

«Η ακτινοβολία αυτή είναι το ίχνος που αφήνει η γέννηση θερμών άστρων. Είναι σαν να αρχίζουμε να βλέπουμε το φως ενός κεριού μέσα σε ένα κατάφωτο δωμάτιο» σχολιάζει η Λαλμόν.

Τελικά, ποιό είναι το νόημα όλων αυτών; Η κατανόηση του τοπικού πεδίου Lyα μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα είδος κοσμικού μέτρου σύγκρισης, για ένα πράγμα. Οι επιστήμονες μπορούν να αρχίσουν να συγκρίνουν τον ρυθμό του αστρικού σχηματισμού στον Γαλαξία μας και τις γραμμές Lyα με άλλους γαλαξίες, και να κάνουν συγκρίσεις με άλλες περιοχές σχηματισμού στο σύμπαν.

"Στην περίπτωση του Γαλαξία μας, είναι διαθέσιμη μια τεράστια ποσότητα πληροφοριών για αστέρια, αέριο και σκόνη. Τα δεδομένα Lyα του Γαλαξία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των μοντέλων διάδοσης ακτινοβολίας που αναπτύσσονται σε μακρινούς γαλαξίες”, λένε οι συγγραφείς.

Και τώρα τα κακά νέα: Τα δύο Voyagers δεν είναι σε θέση να συγκεντρώσουν περισσότερα από αυτά τα δεδομένα, επειδή βρίσκονται στη φάση της διακοπής της τροφοδοσίας τους, σημειώνει ο φυσικός Jeffrey Linsky στο Πανεπιστήμιο του Boulder. Το φασματόμετρο του Voyager 2 έχει κλείσει και το Voyager 1 δεν μπορεί να σαρώσει τον ουρανό πια, γι ‘αυτό είναι πιθανό να κλείσει σύντομα. Υπάρχει ακόμα λίγαστοιχεία που απομένουν να αναλυθούν, αλλά οποιεσδήποτε νέες παρατηρήσεις θα πρέπει να γίνουν από ένα νέο εξερευνητή, σημειώνει ο Linsky σε ένα συνοδευτικό άρθρο στο Science.

Κι αυτός θα είναι το διαστημικό σκάφος New Horizons της NASA, που είναι καθ’ οδόν προς τον Πλούτωνα, όπου αναμένεται να αφιχθεί το 2017, και μάλιστα έχει ένα φασματόμετρο που θα μπορούσε να κάνει μερικές από αυτές τις μετρήσεις του υδρογόνου.