Το Βιβλίο που Σκοτώνει, ο Κώδικας του Φιλοδωρήματος και η Επιλογή ως Παράξενη ΕπιστήμηΈχεις αναρωτηθεί ποτέ ποια είναι η διαδικασία με την οποία κάνεις μια επιλογή; Έχουν υπάρξει φορές που, ενώ πήρες μια απόφαση, η επιλογή που έκανες έμοιαζε περίεργη όχι μόνο στους γύρω σου αλλά και για εσένα; Αν οι παραπάνω ερωτήσεις σου φαίνονται γνώριμες, τότε αξίζει να διαβάσεις παρακάτω.
Δύο Πολύ Παράξενες Περιπτώσεις
Σε ένα Ψυχολογικό πείραμα που πραγματοποιήθηκε σε ένα κοινό 1700 ατόμων, εξετάστηκαν δύο διαφορετικές περιτπώσεις για την επιλογή της αγοράς δύο ειδών υπολογιστών. Στην πρώτη περίπτωση, εμφανιζόταν αρχικά ως επιλογή στον αγοραστή να αγοράσει έναν υπολογιστή τσέπης. Ο υπολογιστής κόστιζε 20 δολάρια. Αφού ο αγοραστής συμφωνούσε να τον αγοράσει ο πωλητής του έθετε το εξής ερώτημα: αν περίμενε μια ακόμα μέρα τότε θα είχε έκπτωση 5 δολάρια!
Στη δεύτερη περίπτωση και σε διαφορετικό κατάστημα, ο αγοραστής εκδήλωσε το ενδιαφέρον να αγοράσει έναν κανονικό υπολογιστή αξίας 2. 000 δολαρίων. Όταν έφτανε η ώρα της πληρωμής ο πωλητής του έθετε για άλλη μια φορά την εξής επιλογή:αν περίμενε για μια ακόμα ημέρα θα αγόραζε τον υπολογιστή στην τιμή των 1980 δολαρίων.
Ποιο πιστεύεις ότι ήταν το αποτέλεσμα του πειράματος;
Το 70% των ατόμων που πήραν μέρος χωρίς να το ξέρουν στο πείραμα επέλεξαν να περιμένουν μια μέρα παραπάνω για να έχουν την έκπτωση στον υπολογιστή τσέπης! Τι συνέβη; Ποια είναι η εξήγηση; Στην πρώτη περίπτωση η έκπτωση που θα είχαν ήταν 5 δολάρια, ενώ στην δεύτερη 20 δολάρια! Περίεργο, δεν συμφωνείς;
Όταν πρόκειται να κάνουμε μια επιλογή την οποία ουσιαστικά θεωρούμε ‘’έξυπνη’’ υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση μας που πολλές φορές δεν γνωρίζουμε ούτε οι ίδιοι. Στην περίπτωση του πειράματος οι αγοραστές ήταν απλοί άνθρωποι σαν εμάς. Και μάλιστα έκαναν την επιλογή τους περίπου με την ίδια ‘’λογική’’ που θα αποφασίζαμε και εμείς. Στην πρώτη περίπτωση σύγκριναν το ποσό της έκπτωσης με την αξία του προιόντος, δηλαδή τον υπολογιστή τσέπης. Η διαφορά μεταξύ τους ήταν σημαντική. 5 δολάρια έκπτωση για ένα προιόν που κοστίζει 20 δολάρια δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.
Στην δεύτερη περίπτωση όμως του υπολογιστή, τα 20 δολάρια (όπου τόση ήταν η συνολική αξία του υπολογιστής τσέπης αρχικά!) ήταν αμελητέα ποσότητα σε σύγκριση με τα 2. 000 δολάρια που καλούνταν να πληρώσουν. Μήπως το συγκεκριμένο είδος σκέψης σου φαίνεται γνώριμο;
Η επιστήμη και η Ψυχολογία για το πως κάνουμε μια επιλογή έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που τώρα πια εξηγεί το πως επιλέγουμε σπίτι, πως επιλέγουμε ερωτικούς συντρόφους και σε κάποιες ‘’ακραίες’’ έρευνες, πως το επώνυμο μας επηρεάζει την ημερομηνία θανάτου μας!
Αυτοκτονίες και ο Κώδικας του Φιλοδωρήματος
Το πότε και πως επηρεάζεται μια επιλογή που θα κάνουμε τις περισσότερες φορές δεν μπορεί να προβλεφθεί. Όταν πρωτοκυκλοφόρησε η νουβέλα The Sorrows of Young Werther, περιγράφει έναν νέο άντρα όπου ερωτεύεται μια γυναίκα όπου δυστυχώς ο πατέρας της την έχει υποσχεθεί σε κάποιον άλλο. Στο τέλος, επειδή ο νεαρός δεν μπορεί να αντέξει να είναι χωριστά από την γυναίκα που αγαπά, πυροβολεί τον εαυτό του! Η συγκεκριμένη νουβέλα έκανε θραύση. Μάλιστα επηρέασε τόσο πολύ κάποιους ανθρώπους όπου σημειώθηκε αύξηση αυτοκτονιών από ανθρώπους που πρώτα είχαν διαβάσει το βιβλίο!
Το αποτέλεσμα ήταν το βιβλίο να απαγορευτεί σε έναν μεγάλο αριθμό Ευρωπαικών χωρών!
Η διαδικασία με την οποία κάνουμε μια επιλογή είναι ένα περίεργο και εξίσου πολύπλοκο μείγμα για το πως η συγκεκριμένη πράξη είναι συνδεδεμένη με την μνήμη μας αλλά και τι προσδοκίες έχουμε όταν φανταζόμαστε το πως θα μας κάνει να αισθανθούμε η επιλογή που σκοπεύουμε να κάνουμε.
Όσο περισσότερο σκάβεις τόσο πιο βαθιά στην δίνη του χρόνου ταξιδεύεις. Περικυκλωμένος από πολλαπλά νευρωνικά δίκτυα και συνεχώς μεταβαλλόμενες θέσεις όπου αποθηκεύονται οι αναμνήσεις, το παρελθόν μας μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει το μέλλον μας.
Όταν μια απόφαση σχετίζεται με επιλογή εν τέλει φτάνουμε στο συμπέρασμα πως το παράξενο καταντά λογικό. Παρόλο λοιπόν που πιστεύουμε πως το μέγεθος ενός φιλοδωρήματος εξαρτάται από την ποιότητα του φαγητού, του ποτού ή της εξυπηρέτησης, οι Ψυχολόγοι έχουν διαφορετική άποψη και μάλιστα δικαιολογημένα.
Οι επιστήμονες, έπειτα από αρκετά πειράματα, υποστηρίζουν πως η διάθεση παίζει τεράστιο ρόλο στο αν θα δώσουμε φιλοδώρημα. Η καλή διάθεση τείνει να μας παροτρύνει να δώσουμε μεγαλύτερο φιλοδώρημα. Όμως η συγκεκριμένη επιλογή δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν τον παράγοντα.
Ο επιστήμονας April Crusco αναλύει την επιλογή του φιλοδωρήματος σε ένα πολύ ενδιαφέρον paper: The Midas Touch:The Effects of Interpersonal Touch, όπου εκπαιδεύει έναν αριθμό από σερβιτόρες να αγγίζουν τον ώμο του πελάτη για μόνο λίγα δευτερόλεπτα. Η συγκεκριμένη διαδικασία από μόνη της επέφερε πολύ μεγάλη αύξηση στην απολαβή φιλοδωρήματος στις σερβιτόρες που συμμετείχαν στο πείραμα.
Τελικά αποδεικνύεται πως η ανάγκη του ανθρώπινου εγκεφάλου για σωματική επαφή είναι πολύ πιο σημαντική απ’ ότι φανταζόμαστε!
Παρόμοια αλλά εξίσου ενδιαφέρουσα περίπτωση μελετήθηκε στην επιλογή κρασιού σε ένα ρεστοράν. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε από τους ερευνητές Charles Areni and David Kim, του Texas Tech University. Η μελέτη έγινε με σκοπό να παρατηρηθεί η συμπεριφορά των πελατών σε σχέση με το είδος της μουσικής που έπαιζε το ρεστωράν.
Απώτερα, ήθελαν να παρακολουθήσουν την ποσότητα κρασιού που θα αγόραζαν οι πελάτες και το πως αυτή θα επηρεάζονταν από το είδος της μουσικής. Η μουσική την μια φορά ήταν Mozart και στην άλλη περίπτωση απλή Pop.
Τα αποτελέσματα; Οι πελάτες υπο το άκουσμα της κλασσικής μουσικής αγόρασαν κρασιά τρείς φορές πιο ακριβά απ’ ότι με την μουσική Pop. Εκπληκτικό, έτσι δεν είναι;
Μια επιλογή μπορεί να είναι κάτι ξεκάθαρο ή κάτι εντελώς παράδοξο. Ποιος μπορεί να απαντήσει με ακρίβεια στο τι είναι σκέψη,ένστικτο ή έμπνευση; Ακόμα και η επιλογή του να μην κάνεις λάθη είναι ικανή να σε σπρώξει στο να κάνεις περισσότερα. Να μπλοκάρεις τις πανέμορφα συνδυαζόμενες αυθόρμητες σκέψεις και τα κρυφά μηνύματα που σου στέλνουν τα συναισθήματα σου και εν ριπή οφθαλμού να χάσεις το κίνητρο!
Κάθε φορά που αισθάνεσαι σίγουρος για μια επιλογή σου ένα διαφορετικό μέρος του εαυτού σου θα είναι παρών για να σε αμφισβητήσει. Αυτή άλλωστε δεν είναι και η ομορφιά της ανθρώπινης συμπεριφοράς; Το λογικά απρόβλεπτο.
