Απιστία, φύλο και σύγχρονα ζητήματα

Καθώς μεγαλώνουμε, το νοητικό σχήμα που έχουμε αναπτύξει για τις ερωτικές σχέσεις κλονίζεται. Η σύναψη μιας ιδανικής σχέσης μοιάζει σήμερα σαν ένα σχεδόν ακατόρθωτο εγχείρημα έως και «σενάριο επιστημονικής φαντασίας» για μερικούς από μας. Σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό έχει διαδραματίσει η δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια στο να δημιουργήσουν μία υγιή δέσμευση χωρίς τις παθογένειες της κτητικότητας, γεγονός που εκφράζεται με τα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά απιστίας μεταξύ συντρόφων. Η απιστία ορίζεται ως η παράβαση των σιωπηρών ή συμφωνημένων κανόνων που έχει αναπτύξει ένα ζευγάρι σχετικά με τη συναισθηματική και σωματική επαφή με άτομα έξω από τη δυάδα και μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στον ψυχισμό του απατημένου και το μέλλον της σχέσης.

Άντρες και γυναίκες φαίνεται ότι απατούν τους συντρόφους τους, σε γενικές γραμμές, παρακινούμενοι από διαφορετικά κίνητρα. Οι γυναίκες που απατούν αναφέρουν σημαντικά μεγαλύτερη δυσαρέσκεια από το γάμο τους σε σχέση με τους άνδρες. Ως συχνότερες αιτίες απιστίας στην περίπτωσή τους επισημαίνονται τα σεξουαλικά κίνητρα και ζητήματα που έχουν να κάνουν με την επιβολή του ανδρισμού τους και τη συμμόρφωση με αναχρονιστικές κοινωνικοπολιτικές νόρμες που απενοχοποιούν και καθιστούν αναμενόμενη την ανδρική απιστία. Παλαιότερα ερευνητικά δεδομένα έδειχναν, λοιπόν, ότι οι άνδρες απατούν περισσότερο συγκυριακά (one night stand) ενώ οι γυναίκες προτιμούν τη σύναψη εξωσυζυγικών σεξουαλικών σχέσεων που εμπεριέχουν και συναισθηματικό δέσιμο σε κάποιο βαθμό. Ενδιαφέρον μάλιστα εύρημα αποτελεί το γεγονός ότι οι άνδρες θυμώνουν και ερμηνεύουν περισσότερο αρνητικά τη σεξουαλική προδοσία παρά τη συναισθηματική, ενώ στις γυναίκες ισχύει το αντίθετο.

Σήμερα όμως τα πράγματα φαίνεται πως έχουν αλλάξει. Παρόλο που η ανδρική απιστία συνεχίζει να κινητοποιείται κυρίως από την ανάγκη για ποικιλομορφία στις σεξουαλικές συνευρέσεις, δεν είναι λίγοι οι άντρες που καταφεύγουν σε άλλες γυναίκες ως αντίδραση σε έναν κατεστραμμένο γάμο. Από την άλλη, οι γυναίκες βιώνοντας μεγαλύτερη σεξουαλική απελευθέρωση σε σχέση με το παρελθόν και εργαζόμενες πια εκτός σπιτιού, έχουν αυξήσει τα ποσοστά απιστίας προς τους συζύγους τους, ενώ με τη χρήση ευρύτερων ορισμών της απιστίας έφτασαν αλλά και ξεπέρασαν τα αντίστοιχα ποσοστά των ανδρών. Παρόλο που τα ποσοστά αυτά είναι υψηλά και αναμενόμενα, η απιστία αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα διαζυγίου αλλά και ανθρωποκτονίας μεταξύ συζύγων. Οι άνδρες θύματα απιστίας θεωρούν το διαζύγιο μονόδρομο σε μεγαλύτερο βαθμό από τις γυναίκες, οι οποίες συγχωρούν ευκολότερα τη σεξουαλική προδοσία.

 Επιπλέον, στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης, οι «πειρασμοί» έχουν αυξηθεί σημαντικά. Η ευκολία εύρεσης σεξουαλικών συντρόφων μέσω ίντερνετ είναι ασύλληπτη και «αποποινικοποιεί» ακόμα περισσότερο την απιστία, ειδικά όταν πρόκειται για περιπτώσεις sexting (chatting με σεξουαλικό περιεχόμενο και ανταλλαγή γυμνών φωτογραφιών) ή cybersex (εικονικό διαδικτυακό σεξ με τη χρήση κάμερας). Τέτοιες ενέργειες εκλαμβάνονται ως τραυματικές για τον απατημένο σύντροφο, ο οποίος βιώνει αισθήματα αναξιότητας, χαμηλή αυτοπεποίθηση, θυμό και δυσκολεύεται να ξαναδείξει εμπιστοσύνη. Τα άτομα στα διάφορα κοινωνικά δίκτυα έρχονται σε επαφή με μία πληθώρα προσώπων που προβάλλουν μέσω των φωτογραφιών και των αναρτήσεων τους ένα προφίλ και προσπαθούν να είναι αρεστά. Τα πρόσωπα αυτά συγκρίνονται συνειδητά ή ασυνείδητα με το σύντροφο και η ευκολία επικοινωνίας δημιουργεί ένα πρόσφορο έδαφος για την προσέγγισή τους και την πιθανότητα σεξουαλικής συνεύρεσης.

Τέλος, η έρευνα για το ζήτημα της απιστίας σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια δεν έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο. Είναι εμφανές όμως ότι η σεξουαλική «αποκλειστικότητα» θεωρείται σημαντικότερη από ετεροφυλόφιλους άνδρες και γυναίκες, αν και τα ευρήματα είναι κάποιες φορές αντικρουόμενα καθώς υπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό ομοφυλόφιλων ανδρών και γυναικών που εκτιμούν τη μονογαμικότητα. Η απιστία ωστόσο μεταξύ ομοφυλόφιλων ανδρών (μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ποσοστό γυναικών ομοφυλοφίλων) παρουσιάζει εξαιρετικά μεγάλα ποσοστά, γεγονός που ερμηνεύεται με βάση το φύλο (και οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες απατούν περισσότερο από τις γυναίκες) και την ευκολία προσέγγισης σεξουαλικών συντρόφων.