Αν και υπάρχουν θεωρητικές διαφωνίες σχετικά με το τι ακριβώς είναι η ηγεσία, οι περισσότεροι από εμάς θα συμφωνούσαν ότι πρακτικά είναι αυτό που κάνει τη διαφορά σε οργανισμούς και οργανώσεις. Η ηγεσία αποτελεί τη λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Τα σχολεία, το κράτος, οι εταιρείες κλπ. λειτουργούν καλύτερα όταν έχουν καλή ηγεσία.Γιατί είναι θεωρητικά δύσκολος ο ορισμός της καλής ηγεσίας;
Η απάντηση είναι απλή: η ηγεσία προκύπτει ως απάντηση σε μια ανάγκη. Τελικά, προκύπτει από την αβεβαιότητα και τους κινδύνους που ενέχονται στην ανθρώπινη ζωή.
Είναι δύσκολο να γενικεύσουμε για την ηγεσία, μια που είναι διαφορετική η καλή ηγεσία ανάλογα με την περίσταση, τις κοινωνικές συνθήκες και την ιστορική εποχή: η σωστή ηγεσία την ώρα της μάχης έχει πολλές διαφορές από την καλή ηγεσία σε μια εταιρεία.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η ηγεσία είναι έννοια που δύσκολα ορίζεται είναι επειδή συχνά ψάχνουμε να τη βρούμε σε ένα άτομο. Στην πραγματικότητα δεν είναι ένα πράγμα και δε βρίσκεται σε έναν άνθρωπο, αλλά υπάρχει μόνο στις σχέσεις και τις αντιλήψεις των οπαδών.
Δεν έχει σημασία πόσο χαρισματικό είναι ένα άτομο, αν δεν υπάρχει κάποιο άλλο το οποίο να μπορεί να επηρεαστεί να δράσει από τον αρχηγό. Η ηγεσία ενέχει τη συλλογικότητα και δεν περιορίζεται στο ατομικό στοιχείο.
Χαρισματικοί ηγέτες και δυσκολίες
Όταν υπάρχουν δυσκολίες και προβλήματα, ο κόσμος ζητάει περισσότερη ηγεσία, το οποίο σημαίνει καλύτερη ηγεσία. Για πολλούς αυτό είναι ταυτόσημο με τους χαρισματικούς ηγέτες, κάτι που αναγνωρίζουμε όταν το βλέπουμε αλλά δυσκολευόμαστε να περιγράψουμε.
Μεγάλες κινηματογραφικές ταινίες όπως ο Ρόκι, ο Νονός, κλπ επικεντρώνονται στη χαρισματική ηγεσία και μας κάνουν να σκεφτόμαστε ότι αν είχαμε καλύτερους αρχηγούς θα λύνονταν όλα μας τα προβλήματα.
Όμως, δεν πρόκειται για κάτι απλό. Από τη μια αναζητάμε χαρισματικούς ηγέτες, από την άλλη δυσπιστούμε απέναντι τους. Υπάρχουν περιπτώσεις στην ιστορία όπου οι χαρισματικοί ηγέτες οδήγησαν στην καταστροφή.
Τελικά έχει σημασία το χάρισμα;
Ναι, σε μερικές περιπτώσεις. Οι χαρισματικοί ηγέτες μπορούν να εμπνεύσουν τους οπαδούς τους και να δημιουργήσουν μια αίσθηση ευφορίας και διάθεση για αλλαγές και βελτιώσεις. Από την άλλη, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο. Η χαρισματική ηγεσία φαίνεται να χρειάζεται όταν υπάρχει αβεβαιότητα και δυσκολίες.
Τι κάνουν οι χαρισματικοί ηγέτες;
Είτε πρόκειται για αρχηγούς πολιτικών κομμάτων, είτε θρησκευτικούς ηγέτες, είτε μάνατζερ, οι χαρισματικοί ηγέτες έχουν ένα κοινό μοτίβο συμπεριφοράς:
- Έχουν την ικανότητα να μεταφέρουν μεγάλες ιδέες σε απλά μηνύματα
- Επικοινωνούν χρησιμοποιώντας σύμβολα, αναλογίες, μεταφορές και ιστορίες, ώστε όλοι να τους καταλαβαίνουν
- Είναι αισιόδοξοι
- Ρισκάρουν
- Αμφισβητούν το κατεστημένο
- Δημιουργούν όραμα
- Καθιερώνουν αξίες για όλους
- Βοηθούν τους άλλους ν' αναλάβουν δράση
- Η συμπεριφορά τους αποτελεί μοντέλο για τους οπαδούς τους
- Ενθαρρύνουν τους οπαδούς
Οι χαρισματικοί ηγέτες κάνουν τα παραπάνω συνέχεια, με μικρούς και μεγάλους τρόπους. Προσθετικά, οι πράξεις τους αλλάζουν τη στάση του κοινού, τις αντιδράσεις κα τη μεθοδολογία μέσα σε οργανισμούς και οργανώσεις. Με αυτή την έννοια, οι χαρισματικοί ηγέτες αποτελούν τον καταλύτη για αλλαγές.
Τα στάδια της χαρισματικής ηγεσίας
Υπάρχουν τέσσερα στάδια για τη δημιουργία χαρισματικής ηγεσίας:
Αντιλαμβάνονται τις ευκαιρίες και δημιουργούν όραμα: αυτοί οι ηγέτες έχουν μια ιδιαίτερη ικανότητα να 'οσμίζονται' τις ανάγκες που υπάρχουν καθώς και να εντοπίζουν ακριβώς τα προβλήματα της παρούσας κατάστασης και τις ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες. Ο συνδυασμός των παραπάνω οδηγεί σε ένα όραμα του μέλλοντος.
Αναπτύσσουν ξεκάθαρα το όραμα: αυτοί οι ηγέτες έχουν ιδιαίτερη αίσθηση του στρατηγικού οράματος και την ικανότητα να ανακοινώσουν την ουσία και τη βιωσιμότητά του σε μεγάλες ομάδες ανθρώπων.
Δημιουργούν εμπιστοσύνη για το όραμα: οι οπαδοί θα πρέπει να επιθυμούν και να υποστηρίζουν τους στόχους του ηγέτη και για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται κάτι παραπάνω από εξαναγκασμός.
Ο ηγέτης θα πρέπει δημιουργήσει εμπιστοσύνη γύρω από την εικόνα και τις ικανότητές του, καθώς και σχετικά με τη δυνατότητα πραγματοποίησης του οράματός τους και των επιμέρων στόχων που οδηγούν σε αυτό. Αυτό πραγματοποιείται με προσωπικό ρίσκο, ειδικές γνώσεις και αυτοθυσία.
Κατορθώνουν να πραγματοποιήσουν το όραμα: αυτοί οι ηγέτες χρησιμοποιούν το προσωπικό τους παράδειγμα και τις πράξεις τους ως μοντέλο προς μίμηση, βασίζονται σε πρωτότυπες τακτικές και χρησιμοποιούν στρατηγικές ενδυνάμωσης για να δείξουν πώς μπορεί να επιτευχθεί το όραμά τους και πώς μπορεί να διατηρηθούν τα κίνητρα των οπαδών του για την πραγματοποίηση των στόχων αυτών.
Η σκοτεινή πλευρά της χαρισματικής ηγεσίας: το χάρισμα δεν εγγυάται την επιτυχία
Οι χαρισματικοί ηγέτες σκιαγραφούνται ως ήρωες ή 'μαγικοί' ηγέτες που μπορούν να κατορθώσουν το ακατόρθωτο σε διάφορους τομείς. Αυτοί οι ηγέτες εμπνέουν πίστη, εμπιστοσύνη και πεποίθηση ότι έχουν τις ικανότητες να τα καταφέρουν.
Όμως, τίποτα από αυτά δεν εγγυάται ότι η αποστολή που έχουν αναλάβει είναι σωστή, ηθική, ή πετυχημένη. Αυτοί οι ηγέτες μπορεί να γίνουν καταλύτες για την καταστροφή και τα αποτελέσματα να είναι αρνητικά για πολύ κόσμο.
Φανατικοί θρησκευτικοί ή πολιτικοί ηγέτες έχουν κάνει περισσότερο κακό παρά καλό στην ανθρωπότητα. Οι σημερινοί άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να αντλήσουν από τα διδάγματα της ιστορίας και να μην ακολουθούν φανατικά διάφορα 'χαρισματικά' άτομα που κατά καιρούς εμφανίζονται στο προσκήνιο, χωρίς να ελέγξουν την ορθότητα των απόψεων και των οραμάτων που εκφράζουν.
Σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα είναι τέτοια που δε χρειάζεται ένας 'λυτρωτής' να μας σώσει, αλλά, μπορούμε οι ίδιο, με κοινή λογική, συνεργασία και συντονισμένη προσπάθεια να βρούμε λύσεις σε αυτά που μας απασχολούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου