Η άμμος θα χτίζει παλάτια

Η άμμος, το θεωρητικά άφθονο αυτό υλικό που φέρνει στο μυαλό μαγευτικές παραλίες, κινδυνεύει με εξαφάνιση και αρκετοί γεωλόγοι την αποκαλούν ήδη τον επόμενο «χρυσό».
Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, και κυρίως την παρέμβαση του ανθρώπου, η άμμος στερεύει και όσο πιο δυσεύρετη γίνεται, τόσο πιο πολύτιμη και ακριβή είναι. Η άμμος, το ευτελές αυτό υλικό που φέρνει στο μυαλό μαγευτικές παραλίες, κινδυνεύει με εξαφάνιση και αρκετοί γεωλόγοι την αποκαλούν ήδη τον επόμενο «χρυσό».
Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια που έχουν λειάνει τα κύματα και ο αέρας είναι η πρώτη ύλη για την κατασκευή γυαλιού, πλαστικού, κόλλας, χρωμάτων και μικροεπεξεργαστών. Πρωτίστως, όμως, είναι απαραίτητα στις κατασκευές από μπετόν.
Ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι η ετήσια ανάγκη σε άμμο και αμμοχάλικο σε όλο τον πλανήτη φτάνει τα 40 δισ. τόνους, περισσότερα από κάθε άλλη περίοδο στην Ιστορία. Μόνο η Κίνα, όπου η ανοικοδόμηση γίνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς, κατανάλωσε τα τελευταία τρία χρόνια περισσότερη άμμο απ’ ό,τι οι ΗΠΑ στη διάρκεια όλου του 20ού αιώνα.
Εάν ο ανθρώπινος παράγοντας δεν εμπόδιζε τη δημιουργία νέων κόκκων άμμου, το πρόβλημα θα ήταν μηδαμινό, καθώς η άμμος σχηματίζεται διαρκώς: κάθε δευτερόλεπτο δημιουργούνται ένα δισεκατομμύριο νέοι κόκκοι από τη διάβρωση βράχων και βουνών. Ωστόσο η παροχέτευση ποταμών, η κατασκευή καναλιών από μπετόν, τα φράγματα και η αλόγιστη δόμηση στις παραλίες δεν επιτρέπουν στη φύση να πραγματοποιήσει τον κύκλο της, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα.
Ενα ζήτημα που έχει ανακύψει είναι η φυσική προστασία που παρέχει η άμμος από τους τυφώνες και τις τροπικές καταιγίδες, καθώς τα μικροσκοπικά σωματίδια επιβραδύνουν την ταχύτητα του αέρα. Οι παραλίες, όμως, χάνουν την άμμο τους, αφού δεν υπάρχει εναπόθεση υλικών. Θεωρητικά κάθε χρόνο θα έπρεπε να εναποτίθεται στον βυθό των ωκεανών άμμος που θα γέμιζε 500 εκατομμύρια φορτηγά, όμως το ένα τρίτο από αυτά μένει κάπου στη διαδρομή.
Ο Ροδανός στη Γαλλία και ο Εβρος της Ισπανίας μεταφέρουν σήμερα 20 φορές λιγότερα ιζήματα στη θάλασσα απ’ ό,τι τη δεκαετία του 1950, ενώ στο Δέλτα του Νείλου δεν φτάνει σχεδόν τίποτα. Από την Τουρκία, το Μπαλί και την Ισπανία μέχρι τη Φλόριντα των ΗΠΑ, οι παραλίες συρρικνώνονται και το μέγεθός τους μειώνεται κάθε χρόνο ανά δεκάδες μέτρα.
Εχοντας αναγνωρίσει το πιεστικό πρόβλημα, οι αμερικανικές κυβερνήσεις έχουν διαθέσει 3,7 δισ. δολάρια από το 1970 έως το 2013 για την τεχνητή «τόνωση» 469 παραλιών. Οταν ο τυφώνας Σάντι σάρωσε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ το 2013, η κυβέρνηση διέθεσε 5,4 δισ. δολάρια για τη μεγαλύτερη ανακατασκευή ακτογραμμής που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ.
Η άμμος αντλείται από τον βυθό του ωκεανού με πλοία, ωστόσο η σύστασή της δεν είναι ιδανική, καθώς δεν έχει υποστεί το «ραφινάρισμα» του ανέμου και των κυμάτων. Οι τεχνητές παραλίες «εξαφανίζονται» έως και δέκα φορές ταχύτερα από τις φυσικές και δεν καταλήγουν, όπως πρέπει, στον βυθό της θάλασσας, αλλά οι κόκκοι τους εγκλωβίζονται σε υφάλους και κοράλλια καταστρέφοντας ολόκληρα οικοσυστήματα. Η άμμος, δε, των ερήμων θεωρείται σχεδόν άχρηστη.
Ορισμένοι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η άμμος μαζί με το νερό θα αποτελέσουν αιτίες πολέμου στο άμεσο μέλλον. Κάποιοι έχουν ήδη αντιληφθεί τη μεγάλη αξία του… παρακατιανού υλικού: στην Ινδία υπάρχουν ολόκληρα κυκλώματα παράνομης συλλογής και εμπορίας άμμου, που εξαφανίζουν μικρές παραλίες σχεδόν εν μια νυκτί.