Το προφίλ του παιδοκτόνου

Βρετανοί εγκληματολόγοι χωρίζουν τους άνδρες που φθάνουν να δολοφονήσουν την οικογένειά τους σε τέσσερις τύπους. Τα εγκλήματα του είδους δεν είναι – ευτυχώς – πολύ συνηθισμένα, ωστόσο κάποιοι άνδρες φθάνουν μερικές φορές στο σημείο να «εξολοθρεύσουν» ολόκληρη την οικογένειά τους σκοτώνοντας τα παιδιά και τις συζύγους τους.
Βρετανοί εγκληματολόγοι εντόπισαν τα αίτια που φαίνονται να πυροδοτούν τέτοιου είδους πράξεις και σκιαγράφησαν το προφίλ αυτών που τις διαπράττουν χωρίζοντάς τους σε τέσσερις κατηγορίες. Διαπίστωσαν μάλιστα ότι ο μήνας κατά τον οποίο εμφανίζονται πιο συχνά είναι ο… Αύγουστος.

Αίτια και χαρακτήρες: Για να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους οι ερευνητές με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Γουίλσον του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ ανέλυσαν από αρχεία εφημερίδων περιπτώσεις «εξολόθρευσης οικογενειών» που σημειώθηκαν από το 1980 ως το 2012. Διαπίστωσαν ότι η πιο συνηθισμένη αιτία πυροδότησης των εγκλημάτων του είδους ήταν το διαζύγιο ή η διάλυση της οικογένειας, ακολουθούμενη από τις οικονομικές δυσκολίες και τους λόγους τιμής.
Όπως περιγράφουν στη μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Howard Journal of Criminal Justice», οι «οικογενειοκτόνοι» μπορούν να χωριστούν σε τέσσερις τύπους (υποκριτές ηθικολόγοι, οικονομικά αποτυχημένοι, απογοητευμένοι και παρανοϊκοί) και τα κίνητρα διαφέρουν σε κάθε κατηγορία. Σε πολλές περιπτώσεις οι επιστήμονες εντόπισαν ένα (συνήθως κρυφό) ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας ενώ η συντριπτική πλειονότητα των δραστών (τέσσερις στους πέντε) αυτοκτόνησαν ή αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν μετά την αποτρόπαιη πράξη τους.
Σύμφωνα με την ανάλυση, τα εγκλήματα του είδους εμφανίζονται συχνότερα τον Αύγουστο, προφανώς όπως πιστεύουν οι επιστήμονες επειδή λόγω των σχολικών διακοπών οι πατεράδες είναι πιθανότερο να βρίσκονται περισσότερο καιρό μαζί με τα παιδιά τους. Επίσης φαίνεται ότι η συχνότητά τους αυξάνεται τελευταία, τουλάχιστον στη Βρετανία: περισσότερα από τα μισά σημειώθηκαν μετά το 2000 ενώ μόνο έξι είχαν σημειωθεί στη δεκαετία του 1980.

Ανατροπές και μειονεκτήματα: Η νέα μελέτη έρχεται να ανατρέψει τα συμπεράσματα προηγούμενων ερευνών οι οποίες πρότειναν ως κύρια ερμηνεία για το φαινόμενο του οικογενειάρχη που γίνεται δήμιος της ίδιας της οικογένειάς του την εκδίκηση ή τον αλτρουισμό. Ο καθηγητής Γουίλσον και οι συνεργάτες του τόνισαν ότι οι ερμηνείες αυτές δεν εντοπίσθηκαν σε πάρα πολλές από τις περιπτώσεις που εξέτασαν.
Αλλοι επιστήμονες θεωρούν τη νέα αυτή προσέγγιση ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, αν και επισημαίνουν μειονεκτήματα στη μεθοδολογία της. «Είναι πολύτιμη δουλειά που άλλοι ερευνητές θα μπορούσαν να αναπτύξουν περαιτέρω» δήλωσε στο BBC ο Κιθ Χέιγουορντ, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, «όμως η κατασκευή τυπολογιών από αναφορές από δεύτερο χέρι στα μέσα ενημέρωσης είναι προβληματική και όχι πάντα βοηθητική για τη χάραξη πολιτικών».
Ο καθηγητής Γουίλσον και η ομάδα του αναγνωρίζουν ότι η χρήση μόνο των ρεπορτάζ των εφημερίδων έχει μειονεκτήματα, τονίζουν όμως ότι συμπλήρωσαν την έρευνά τους με συνεντεύξεις από συγγενείς που τους πρόφεραν αρκετά διαφωτιστικά στοιχεία σχετικά με τα κίνητρα.
Οι επιστήμονες εντόπισαν στην έρευνά τους 71 περιπτώσεις οικογενειακών δολοφονιών. Δώδεκα από αυτές διαπράχθηκαν από γυναίκες και θα αποτελέσουν το αντικείμενο σε επόμενη μελέτη τους.

Οι τέσσερις τύποι του «εξολοθρευτή της οικογένειας»
- Ο υποκριτής ηθικολόγος: ο δολοφόνος προσπαθεί να ρίξει το φταίξιμο για το έγκλημά του στη μητέρα, την οποία θεωρεί υπεύθυνη για τη διάλυση της οικογένειας. Οι άνδρες αυτοί έχουν υπερβολική προσήλωση στην ιδέα της «ιδανικής οικογένειας» και δεν μπορούν να δεχθούν το καθεστώς του «χωρισμένου».
- Ο οικονομικά αποτυχημένος: ο δολοφόνος συνδέει την οικογένεια με την οικονομική επιτυχία, βλέποντας την οικογένειά του ως ένα μέσο για να επιδείξει τις οικονομικές του κατακτήσεις. Αν ωστόσο αποτύχει οικονομικά, θεωρεί ότι η οικογένειά του δεν υπηρετεί πλέον αυτόν τον σκοπό.
- Ο απογοητευμένος: ο δολοφόνος πιστεύει ότι η οικογένειά του τον έχει απογοητεύσει ή ότι ενεργεί με τρόπο ο οποίος υπονομεύει ή καταστρέφει το κατ’ αυτόν οικογενειακό ιδεώδες – όπως π.χ. όταν τα παιδιά δεν ακολουθούν τις θρησκευτικές ή πολιτισμικές παραδόσεις του πατέρα.
- Ο παρανοϊκός: ο δολοφόνος φαντάζεται μια εξωτερική απειλή για την οικογένειά του – π.χ. τις κοινωνικές υπηρεσίες ή το νομικό σύστημα που ο πατέρας φοβάται ότι θα τεθεί εναντίον του για να του πάρει τα παιδιά. Εδώ το κίνητρο είναι μια διαστρεβλωμένη επιθυμία προστασίας της οικογένειας.