Κολυμπάμε σε μια Ενεργειακή Θάλασσα

Ζούμε σ’ ένα σύμπαν που πάλλεται από ενέργεια. Τα πάντα δονούνται, εκπέμπουν και απορροφούν ενέργεια, που διαχέεται στο σύμπαν με τη μορφή κυμάτων. Εμείς, οι άνθρωποι είμαστε υλοενεργειακά όντα, που αποτελούμαστε από δονούμενες αισθήσεις και πλέουμε μέσα σε μια απέραντη θάλασσα παλλόμενων κυμάτων τα οποία και συντονίζονται τόσο στις νευρικές συνάψεις του εγκεφάλου μας, όσο και στη συχνότητα του πιο μακρινού άστρου. Τα κύματα αυτά είναι κύματα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.

Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα βρίσκονται παντού στη Φύση. Τόσο το φως, όσο και η κοσμική ακτινοβολία συγκαταλέγονται σ’ αυτά.

Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι ένα είδος ενέργειας, είναι μια διαταραχή που μεταβάλλεται στο χώρο και στο χρόνο, που μεταδίδεται με τη μορφή κυμάτων και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός μαγνητικού και ενός ηλεκτρικού πεδίου. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μεταφέρει ενέργεια με την ταχύτητα του φωτός (300.000 Km/sec) και δημιουργείται με την επιτάχυνση που αναπτύσσεται από την κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων. Πρώτος ο Μάξγουελ διαπίστωσε με τις περίφημες εξισώσεις του πως ο ηλεκτρομαγνητισμός μπορούσε να ταξιδέψει σε ολόκληρο το σύμπαν και μάλιστα με την ταχύτητα του φωτός.

Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία δημιουργούνται από ροή ηλεκτρικού ρεύματος μέσα σ΄ ένα ηλεκτρικό αγωγό, όπως είναι οι γραμμές μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, οι ηλεκτρικές μηχανές και οι ηλεκτρικές συσκευές. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία δημιουργούνται, επίσης, από το φυσικό μαγνητισμό της Γης και από άλλα φυσικά φαινόμενα και επομένως υπάρχουν παντού.

Τα ηλεκτρικά φορτία που ταλαντώνονται, παράγουν λοιπόν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, τα οποία μεταδίδονται κατά επίπεδα μέτωπα και αρμονικά. Τα πεδία αυτά δεν είναι ορατά και συνήθως ούτε αισθητά. Το μέγεθος τους εξαρτάται από το ύψος της τάσης ή της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος που ρέει μέσα από τον αγωγό και μειώνονται ουσιαστικά και με πολύ γρήγορο ρυθμό με την αύξηση της απόστασης από την πηγή που τα δημιουργεί. Η συχνότητα των κυμάτων αυτών μετριέται σε Χερτζ (Hz), δηλαδή σε κύκλους ή ταλαντώσεις ανά δευτερόλεπτο.

Για παράδειγμα, όταν λέμε ότι το ρεύμα της ΔΕΗ έχει συχνότητα 50 Hz αυτό σημαίνει το ηλεκτρικό της πεδίο αλλάζει πολικότητα 50 φορές το δευτερόλεπτο. Πράγματι, γύρω από κάθε ηλεκτροφόρο στοιχείο που διαρρέεται από εναλλασσόμενο ρεύμα (ηλεκτρικά δίκτυα, οικιακές ή άλλες ηλεκτρικές συσκευές και μηχανές, εσωτερικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις) αναπτύσσεται ένα ηλεκτρικό και ένα μαγνητικό πεδίο που μεταβάλλονται χρονικά με τη συχνότητα του ρεύματος (50 Hz στην Ελλάδα). Τα πεδία αυτά εξασθενούν, μέχρι μηδενισμού, όσο αυξάνεται η απόσταση από την πηγή που τα δημιουργεί.

Είναι γεγονός ότι ζούμε περιστοιχιζόμενοι από ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, είτε φυσικά (το μαγνητικό πεδίο της Γης κυμαίνεται μεταξύ 30 και 60 μΤ περίπου, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος), είτε τεχνητά, δηλαδή πεδία που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Η ένταση του μαγνητικού πεδίου (μαγνητική επαγωγή) μετριέται σε Τ (Τέσλα), συνήθως με το υποπολλαπλάσιο μΤ (μικροτέσλα = 1 εκατομμυριοστό του Τ). Επίσης χρησιμοποιείται και η μονάδα G (γκάους), συνήθως με το υποπολλαπλάσιο mG (μιλιγκάους = 1 χιλιοστό του G). Οι δύο μονάδες συνδέονται με τη σχέση 1 Τ = 10.000 G (1 μΤ = 10 mG). Σε αντίθεση με το ηλεκτρικό πεδίο, το μαγνητικό πεδίο διαπερνά και τα οικοδομικά υλικά και το ανθρώπινο σώμα, ενώ η θωράκιση έναντι μαγνητικού πεδίου είναι κατά κανόνα δύσκολη και απαιτεί τη χρήση ειδικών υλικών σε κατάλληλη διάταξη.

Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, δηλαδή οι περιοχές των συχνοτήτων (διακυμάνσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων) είναι αχανείς. Ξεκινούν από το μηδέν και φθάνουν στο άπειρο. Για ευκολία διαιρούνται σε ζώνες συχνοτήτων με βάση τα Hz (κύκλους ανά δευτερόλεπτο), KHz (χιλιάδες κύκλους ανά δευτερόλεπτο), MHz (εκατομμύρια κύκλους ανά δευτερόλεπτο) και GHz (δισεκατομμύρια κύκλους ανά δευτερόλεπτο). Το ορατό φως και οι υπέρυθρες ακτίνες βρίσκονται μεταξύ 10-300 εκατομμυρίων GHz.

Η περιοχή άνω των 300 GHz, που περιλαμβάνει το ηλιακό φάσμα, και τις ραδιενεργές ακτίνες χ και γ έχει μελετηθεί ικανοποιητικά σχετικά με τις επιδράσεις πάνω στους βιολογικούς οργανισμούς. Σχεδόν όλοι γνωρίζουν για τους κινδύνους από την άσκοπη και μακροχρόνια έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, στις ακτινογραφίες και στη ραδιενέργεια. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο για τα τεχνητά ηλεκτρομαγνητικά κύματα μέχρι των 300 GHz, που έκαναν την εμφάνισή τους μόλις τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας της ραγδαίας εξέλιξης του ανθρώπινου τεχνολογικού πολιτισμού.

Δεν έχει περάσει ούτε ένας αιώνας από τότε που εκπέμφθηκε το πρώτο ηλεκτρομαγνητικό σήμα και η Γη έχει ήδη κατακλυστεί από μια ανεξέλεγκτη πλημμυρίδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, τις βλαβερές επιπτώσεις της οποίας μόλις αρχίζουμε να υποψιαζόμαστε.

Η ηλεκτρομαγνητική ρύπανση είναι ένα περίπλοκο και δύσκολο πρόβλημα, επειδή είναι αόρατο. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι, τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες, επωφελούνται από τις πηγές της ηλεκτρομαγνητικής μόλυνσης (τις ηλεκτρικές συσκευές που χρησιμοποιούν), εντούτοις αρχίζουν τελευταία να συνειδητοποιούν ότι το τίμημα που καλούνται να πληρώσουν είναι ιδιαίτερα υψηλό.

Τα πειράματα για τις επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, ιδιαίτερα της μικροκυματικής, στον άνθρωπο, χρονολογούνται στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Αν και οι έρευνες για τη στρατιωτική εφαρμογή του ηλεκτρομαγνητισμού δε σταμάτησαν ποτέ, κάποιες επιστημονικές ανακαλύψεις έκαναν τον άνθρωπο να συνειδητοποιήσει, ότι έπλεε στην κυριολεξία μέσα σε μια «θάλασσα ενέργειας» και ότι βομβαρδιζόταν ασταμάτητα από την κοσμική ακτινοβολία.

Παράλληλα, η επέκταση της χρήσης των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών από τους ανθρώπους των αναπτυγμένων χωρών, πέρα από τις ευκολίες που παρείχαν,  έφεραν για πρώτη φορά στο προσκήνιο μια νέα ύπουλη απειλή: την ηλεκτρομαγνητική μόλυνση (Electromagnetic Pollution).