“Η Κρίση του Σύγχρονου Κόσμου” Ποιού Κόσμου;

Όταν λένε πως ο σύγχρονος κόσμος υφίσταται κρίση, αυτό που συνήθως εννοούν είναι ότι έφτασε σε ένα κρίσιμο σημείο, ή, με άλλα λόγια, ότι επίκειται μια μεταμόρφωση λίγο ή πολύ βαθειά, ότι μια αλλαγή προσανατολισμού οφείλει αναπόφευκτα να συμβεί πολύ σύντομα, εκούσια ή ακούσια, με έναν τρόπο λίγο ή πολύ απότομο, με ή χωρίς καταστροφή. Για αυτούς που βλέπουν τα πράγματα από μια γενικότερη σκοπιά, είναι όλη η σύγχρονη εποχή, στο σύνολό της, που αντιπροσωπεύει για τον κόσμο μια περίοδο κρίσης.
Φαίνεται άλλωστε πως πλησιάζουμε στην τελική έκβαση και γι’ αυτό γίνεται πιο αισθητός σήμερα περισσότερο από ποτέ ο ανώμαλος χαρακτήρας αυτής της κατάστασης πραγμάτων που διαρκεί μερικούς αιώνες, αλλά της οποίας οι επιπτώσεις δεν είχαν γίνει ακόμη τόσο αντιληπτές όσο γίνονται τώρα. Αυτός επιπλέον είναι ο λόγος για τον οποίο τα γεγονότα κυλούν με αυτήν την επιταχυνόμενη ταχύτητα. Αναμφίβολα, αυτό μπορεί να εξακολουθήσει έτσι για κάμποσο καιρό ακόμη, αλλά όχι επ’ άπειρον.
Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο που τόσα πνεύματα σήμερα κατέχονται από την “ιδέα του τέλους του κόσμου”. Τούτο είναι λυπηρό από ορισμένες πλευρές, γιατί οι παραλογισμοί που δημιουργούνται από αυτή την κακώς εννοούμενη ιδέα, τα “μεσσιανικά” παραληρήματα που έχει σαν επίπτωση σε ορισμένους κύκλους, , όλες αυτές οι εκδηλώσεις που απορρέουν από τη διανοητική ανισορροπία της εποχής μας, δεν κάνουν άλλο από το να επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο αυτή την ανισορροπία δίνοντάς της διαστάσεις που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες.
Η πιο βολική στάση, όταν διαπιστώνουμε τέτοιου είδους πράγματα είναι ασφαλώς αυτή που συνίσταται στο να τα παραμερίσουμε απλά και καθαρά χωρίς περαιτέρω εξέταση, να τα αντιμετωπίσουμε σαν σφάλματα ή ονειροπολήματα χωρίς σημασία. Ωστόσο αξίζει περισσότερο να αναζητήσουμε τους λόγους που τα προκάλεσαν και το μέρος της λίγο ή πολύ παραμορφωμένης αλήθειας που μπορεί να βρίσκεται παρ’ όλα αυτά μέσα τους.

Παρατηρούμε λοιπόν χωρίς κόπο πως αυτή η προκατάληψη με το τέλος του κόσμου είναι στενά δεμένη με την κατάσταση της γενικής αδιαθεσίας μέσα στην οποία ζούμε τούτη την εποχή: το σκοτεινό προαίσθημα κάποιου πράγματος που αληθινά βρίσκεται στα πρόθυρα του τέλους, επιδρώντας ανεξέλεγκτα στην φαντασία ορισμένων, προξενεί εκεί πολύ φυσικά ασυνάρτητες παραστάσεις και πολύ συχνά υλοποιημένες με χοντροειδή τρόπο.

Πρέπει να παραδεχτούμε πως αυτή η προαίσθηση είναι πολύ πραγματική, παρ’ ότι θολή και ευάλωτη σε λαθεμένες ερμηνείες ή σε ευφάνταστες παραμορφώσεις, επειδή, ό,τι και αν σημαίνει αυτό το τέλος, η κρίση που οφείλει αναγκαστικά να καταλήξει σ’ αυτό είναι αρκετά εμφανής και ένα πλήθος σημάδια όχι αμφίβολα και που εύκολα επισημαίνονται οδηγούν όλα με τρόπο ομόφωνο στο ίδιο συμπέρασμα.
Αυτό το τέλος δεν είναι χωρίς αμφιβολία το τέλος του κόσμου, με την ολοκληρωτική έννοια που ορισμένοι θέλουν να το εννοήσουν, αλλά είναι το λιγότερο το τέλος ενός κόσμου. Και αν αυτό που οφείλει να τελειώσει είναι ο δυτικός πολιτισμός υπό την τωρινή του μορφή, είναι κατανοητό πως αυτοί που έχουν συνηθίσει να μη βλέπουν τίποτε έξω απ’ αυτόν και να τον θεωρούν ως τον “πολιτισμό” χωρίς επίθετο, πιστεύουν πως όλα θα τελειώσουν μαζί με αυτόν και πως, αν αυτός αφανιστεί θα είναι αληθινά το τέλος του κόσμου.

Θα μιλήσουμε λοιπόν για το τέλος μιας εποχής ή ενός ιστορικού κύκλου, που άλλωστε μπορεί να αντιστοιχεί με έναν κοσμικό κύκλο, σύμφωνα με όσα διδάσκουν σχετικά όλες οι παραδοσιακές διδασκαλίες. Έχουμε ήδη στο παρελθόν πολλά τέτοια προηγούμενα και αναμφίβολα θα υπάρξουν και άλλα ακόμη στο μέλλον.

Γεγονότα άνισης σημασίας, ανάλογα με το αν τερματίζουν περιόδους λιγότερο ή περισσότερο εκτεταμένες και που αφορούν, είτε το σύνολο της επίγειας ανθρωπότητας, είτε μόνο το ένα ή το άλλο από τα μέρη της, μια φυλή ή ένα ορισμένο λαό. Μπορούμε να υποθέσουμε, μέσα στη παρούσα κατάσταση του κόσμου, πως η αλλαγή που θα παρεμβληθεί θα έχει πολύ γενική σημασία και πως, όποια και αν είναι η μορφή που θα υποδυθεί, θα προσβάλλει λίγο ή πολύ ολόκληρη τη Γη.