Ευτυχία: Ότι δεν έχεις είναι αυτό που δε χρειάζεσαι... λες;

Μήπως υποφέρεις από αυτό που αποκαλώ «σύνδρομο του ανικανοποίητου;» Θέλεις πάντα περισσότερα απ’ όσα έ­χεις και τιμωρείς τον εαυτό σου επειδή για κάποιο λόγο δεν τα αποκτάς; Έχεις πείσει τον εαυτό σου ότι αυτά που είχες κάποτε ήταν καλύτερα απ’ όσα έχεις τώρα; Αλλά και ότι αυτά που έχεις τώρα δεν είναι τόσο καλά όσο αυ­τά που έχουν οι γείτονες ή ο καλύτερός σου φίλος; Πι­στεύεις άραγε ότι η υγεία σου δεν είναι τόσο καλή όσο παλιά - ούτε όμως και ο καιρός; Υποπτεύεσαι ότι οι και­ρικές συνθήκες ήταν πολύ καλύτερες τις παλιές καλές εποχές; Το ίδιο και η κατάσταση της οικονομίας - ή του­λάχιστον των δικών σου οικονομικών; Όσον αφορά τα ρούχα σου ή τον καναπέ σου, σκέφτεσαι ότι των φίλων σου είναι καλύτερα; Άσε πια την τηλεόρασή σου που δεν είναι το τελευταίο μοντέλο που κυκλοφορεί! Αισθάνεσαι μήπως ότι άδικα σου ζήτησαν αύξηση στο  ενοίκιό σου και ότι το κόστος ζωής και οι τιμές στο σού­περ μάρκετ ολοένα και ακριβαίνουν;

 

Ίαως πάλι να αισθάνεσαι ότι η ζωή σου ήταν πολύ πιο συναρπαστική όταν ήσουν νέος ή ότι θα γίνει πολύ πιο ενδιαφέρουσα όταν μεγαλώσεις. Ή ότι τα πράγματα θα φτιάξουν όταν πάρεις το πτυχίο σου, όταν βρεις μια καλή δουλειά, παντρευτείς και κάνεις οικογένεια; Μπο­ρεί όμως και να είσαι πεπεισμένος ότι όλα θα ήταν πολύ καλύτερα αν είχες ένα σύντροφο στον οποίο θα βασιζό­σουν.

Σου ταιριάζει τίποτα από τα παραπάνω; Αν ναι, τότε υποφέρεις από το σύνδρομο του ανικανοποίητου! Τότε είναι πολύ φυσικό να μην είσαι ευτυχισμένος! Σκέψου τι συντελείται μέσα στο νου σου! Ένας πόλε­μος, μια διαρκής μάχη με την πραγματικότητα. Μην απο­ρείς λοιπόν που νιώθεις αγχωμένος και δυστυχής.

Στην περίπτωση αυτή, μπορεί να έχει έρθει η ώρα να αναρωτηθείς αν πράγματι όλες αυτές οι συγκρίσεις σε ω­φελούν! Οι συγκρίσεις, οι ιστορίες που λες στον εαυτό σου, οι προσδοκίες σου, βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής σου εδώ και τώρα; Είναι αλήθεια ότι έγινε αύξηση στο ενοίκιό σου και ότι οι τιμές όλο και ανεβαίνουν; Είναι αλήθεια ότι η υγεία σου με τα χρόνια φθίνει και ότι η τηλεόρασή σου δεν είναι ίο τελευταίο μοντέλο που κυκλοφορεί στην αγορά. Ας υποθέσουμε ότι πράγματι ο καναπές σου έχει τέλεια οικογένεια. Είναι καιρός να το συνειδητοποιήσεις και ότι δεν έχεις σύντροφο, παιδιά,: αν επαναλαμβάνεις τις ίδιες ιστορίες στον εαυ­τό σου, ποτέ σου δεν θα νιώθεις ικανοποιημένος ή ευτυχι­σμένος. Καταλαβαίνεις ότι όταν διαρκώς αντιμάχεσαι την πραγματικότητα, ποτέ σου δεν θα ευτυχήσεις;

Η στάση σου αυτή είναι σκέτη τρέλα!

Επειδή όλοι μας λέμε διάφορες ιστορίες στον εαυτό μας, μαζί κι εγώ, ας ρίξουμε μια προσεκτικότερη ματιά σε ορι­σμένα παραδείγματα αυτής της συμπεριφοράς.

Όταν άρχισα να παρατηρώ τις ιστορίες που έλεγα στον εαυτό μου για το πώς θα έπρεπε να είναι η ζωή μου, σοκαρίστηκα. Το ίδιο ένιωσα και όταν άρχισα να ακούω τις ιστορίες που έλεγαν οι άλλοι για τη ζωή τους, τόσο σ’ εμένα όσο και στον ίδιο τους τον εαυτό. Όταν θα αρχίσε­τε κι εσείς να παρατηρείτε τις ιστορίες σας, αλλά και αυ­τές των άλλων ανθρώπων, θα ανακαλύψετε ότι οι περισ­σότερες μοιάζουν. Όλοι μας επαναλαμβάνουμε παραλ­λαγές του ιδίου θέματος!

Εν πάση περιπτώσει, αυτό που συνειδητοποίησα ήταν ότι όλες αυτές οι ιστορίες βασίζονται σε εντελώς αυ­θαίρετα κριτήρια και κανόνες για το πώς θα πρέπει να είναι η ζωή. Να κάποια παραδείγματα: «Όταν πάρω το πτυχίο μου και βρω την τέλεια δουλειά, θα έχω επιτύχει (και θα νιώθω ευτυχισμένος)», «Όταν διακριθώ στον τομέα μου, θα έχω επιτύχει (και θα νιώθω ευτυ­χισμένος)», «Όταν βγάλω πολλά χρήματα, θα είμαι επι­τυχημένος (και ευτυχισμένος)», «Όταν η εμφάνισή μου θα είναι άψογη και αποκτήσω μοντέρνα ρούχα, θα είμαι επι­τυχημένη (και ευτυχισμένη)», «Όταν παντρευτώ έναν ά­ντρα με καλή δουλειά, αποκτήσω ένα όμορφο σπίτι και δυο παιδιά, θα είμαι επιτυχημένη (και ευτυχισμένη)», «Ό­ταν κάνω μια μεγάλη ανακάλυψη στον τομέα μου, θα πετύχω (και θα ευτυχήσω)», «Όταν αποδείξω ότι είμαι καλός διευθυντής και πάρω προαγωγή, θα έχω επιτύχει (και θα ευτυχήσω)», «Όταν τα παιδιά μου πάρουν καλούς βαθ­μούς, θα νιώσω επιτυχημένος (και ευτυχισμένος)», «Ό­ταν το σώμα μου λειτουργεί άψογα είμαι ευτυχισμένος». Σύμφωνα με τις δηλώσεις αυτές, θα νιώθεις ευτυχισμένος μόνο αν και εφόσον κατακτήσεις αυτά που επιθυμείς και πετύχεις. Είναι πράγματι έτσι;

Ας προσπαθήσουμε όμως τώρα να δούμε αν όντως έ­τσι λειτουργούν τα πράγματα. Θα μελετήσουμε τρία δια­φορετικά σενάρια:

 

Σενάριο 1: Εργασία στα McDonald’s

- Είσαι άνεργος και απένταρος. Βρίσκεις μια δουλειά στα McDonald’s και νιώθεις τυχερός.

Εργαζόσουν ως διευθυντής σε μια μεγάλη εταιρεία, από την οποία όμως σε απέλυσαν. Ένας φίλος σου λέει να μη στενοχωριέσαι και ότι πάντα μπο­ρείς να βρεις δουλειά σε ένα McDonald’s. Για σένα μια τέτοια δουλειά θα σήμαινε απόλυτο εξευτελισμό και πο­λύ μεγάλη ήττα.

Σενάριο 2: Περπατάς με δεκανίκια

-   Υποφέρεις από σκλήρυνση κατά πλάκας και τον πε­ρισσότερο χρόνο βρίσκεσαι καθηλωμένος σε μια αναπη­ρική καρέκλα. Με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή σου μαθαίνεις να περπατάς χρησιμοποιώντας δεκανίκια. Νιώ­θεις υπέροχα.

-  Είσαι άνθρωπος δραστήριος και μόλις έσπασες το πόδι σου σε ατύχημα. Για τους επόμενους δύο μήνες εί­σαι αναγκασμένος να περπατάς χρησιμοποιώντας δεκα­νίκια. Βυθίζεσαι στην απελπισία.

 

Σενάριο 3: Είσαι έγκυος

-   Προσπαθείς να μείνεις έγκυος αρκετά χρόνια τώρα και έχεις δοκιμάσει όλων των ειδών τις θεραπείες γονιμό­τητας. Μαθαίνεις τελικά ότι είσαι έγκυος. Η χαρά σου εί­ναι απίστευτη. Το όνειρό σου έγινε επιτέλους πραγματι­κότητα.

-  Έχεις ήδη τρία παιδιά και το τελευταίο πράγμα που χρειάζεσαι είναι ένα ακόμα στόμα να θρέφεις.  Επιτυχία για σένα δεν είναι να μείνεις  έγκυος.

Τα παραπάνω είναι τρία παραδείγματα της ίδιας κα­τάστασης. Τα θεωρείς επιτυχίες ή αποτυχίες; Σε χαρο­ποιούν ή σε στενοχωρούν; Οι καταστάσεις είναι απλώς καταστάσεις. Ο καθοριστικός παράγοντας είναι το πώς εσύ αντιδράς σε αυτές. Με άλλα λόγια, ο τρόπος που ερ­μηνεύεις τα γεγονότα καθορίζει αν η κατάσταση θα σε κάνει ευτυχισμένο ή δυστυχισμένο. Από μόνα τους τα γε­γονότα δεν έχουν καμία σημασία. Απλώς συμβαίνουν. Η αντίδρασή μας σε ένα εξωτερικό συμβάν είναι πάντα ένα εσωτερικό γεγονός.

Σε τελική ανάλυση ποιος είναι αυτός που κρίνει τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες σου; Ποιος, ή τι, έχει τη δύναμη να σε κάνει ευτυχισμένο ή δυστυχισμένο; Έχεις παρατη­ρήσει πώς αντιδράς στα εξωτερικά συμβάντα; Έχεις πα­ρατηρήσει τι ιστορίες λες στον εαυτό σου για τα συμβά­ντα αυτά;

 

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Για να δεις ποια είναι η αλήθεια, υπάρχει μόνο ένα μέρος να κοιτάξεις και αυτό βρίσκεται μέσα σου. Όλες οι αιτίες και τα αποτελέσματα είναι εσωτερικά γεγονότα. Θα διαπιστώσεις έτσι είναι όταν εξετάσεις τη σχέση σου με όσα

δρασή σου σε οποιαδήποτε κατάσταση ή γεγονός στηρίζεται στις ιστορίες που λες στον εαυτό σου για τη ζωή και το νόημα που προσδίδεις στις καταστάσεις και στα γεγονότα αυτά. Η αντίδρασή σου καθορίζεται α­πό τις προσδοκίες σου, οι οποίες επηρεάζονται από αυτό που εσύ ορίζεις ως καλό ή κακό. Οι δε κρίσεις σου αυτές στηρίζονται σε πολλά πράγματα - για παράδειγμα, στο υπόβαθρό σου, στην κουλτούρα, στη θρησκεία, στο φύ­λο, στην ηλικία, στη χώρα όπου μεγάλωσες και ζεις, στη δουλειά που κάνεις, στην οικογένειά σου και ούτω καθεξής.

Έτσι, λοιπόν, η αντίδρασή σου σε οτιδήποτε συμβαί­νει είναι εντελώς αυθαίρετη και το μόνο με το οποίο συν­δέεται είναι το πώς κρίνεις τα πράγματα.

Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά που συμβαίνει κάτι, αν το θεωρήσουμε καλό, αισθανόμαστε ευτυχισμένοι. Αν ό­μως το εκλάβουμε ως κακό, δυστυχούμε. Είναι τόσο απλό. Ανεξάρτητα όμως από το πώς θα αντιδράσουμε, το συμ­βάν παραμένει και δεν υπάρχει καμία απολύτως σχέση ανάμεσα σε αυτό και την αντίδρασή μας ή το πώς το ερ­μηνεύουμε.

Όταν το καταλάβουμε αυτό, συνειδητοποιούμε ότι τα πράγματα απλώς συμβαίνουν και εμείς τα κρίνουμε και αντιδρούμε ανάλογα, βασισμένοι σε αυτό που θεωρούμε καλό ή κακό αλλά και στις απόψεις μας για το πώς πρέπει να είναι η πραγματικότητα. Αυτός είναι μηχανισμός, και αν νιώθεις ευτυχισμένος με τη ή σου, έχει καλώς. Στην αντίθετη περίπτωση, ίσως θα σου έκανε καλό να αναρωτηθείς ποια είναι τα προσωπικά σου κριτήρια για την ευτυχία και την επιτυχία και ποιος αυτός που τα ορίζει για λογαριασμό σου. Τα έθεσες πράγ­ματι εσύ, ή μήπως απλώς αποδέχτηκες τις πεποιθήσεις της οικογένειάς σου, των φίλων, των συμμαθητών, του σχο­λείου, του χώρου δουλειάς, του πολιτισμού και της κοι­νωνίας;

Αν ναι, τι είδους ιστορίες λες στον εαυτό σου για το πώς «θα πρέπει» να έχουν τα πράγματα; Έχεις επί­γνωση των ιστοριών σου; Έχεις σκεφτεί σε ποιες πεποι­θήσεις βασίζονται;

Αν δεν αισθάνεσαι απόλυτα ικανοποιημένος με τη ζωή σου, αν ξοδεύεις πολύ χρόνο αναλογιζόμενος όσα δεν έ­χεις, καλό θα ήταν να εξετάσεις πιο προσεκτικά τις προσ­δοκίες σου. Μπορεί τότε να ανακαλύψεις ότι προετοιμά­ζεις τον εαυτό σου να αποτύχει και να δυστυχήσει, χωρίς καν να συνειδητοποιείς τι κάνεις.

Δυστυχώς, μέχρι να ξυπνήσουμε, οι περισσότεροι δεν ορίζουμε τα κριτήριά μας. Μάλλον βαδίζουμε χωρίς επί­γνωση και κρίνουμε τις εμπειρίες μας σύμφωνα με κριτή­ρια και πεποιθήσεις που ούτε καν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε. Αυτό βεβαίως είναι πολύ συνηθισμένο και όλοι μας το κάνουμε. Αποδεχόμα­στε τυφλά πεποιθήσεις, κριτήρια και ιστορίες άλλων τα δεχόμαστε επειδή έτσι μας μεγάλωσαν. Κανείς δεν μας δίδαξε να τις αμφισβητούμε. Κανείς δεν μας έμαθε να αναρωτιόμαστε αν ό­ντως είναι έτσι, αν μας ωφελούν ή αν θα μας κάνουν ευ­τυχισμένους. Κανείς δεν μας δίδαξε να «βλέπουμε» πραγ­ματικά τι συμβαίνει. Και κανείς δεν μας δίδαξε να ξεχω­ρίζουμε τη διαφορά ανάμεσα στις ιστορίες μας και στην πραγματικότητα.

Οι περιοσότεροι λοιπόν αρχίζουμε να αμφισβητούμε τις πεποιθήσεις μας και να ξυπνάμε μόνο όταν αισθαν­θούμε βαθιά δυστυχία ή βρεθούμε αντιμέτωποι με μια κρίση. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από μια ξεγυρισμέ­νη κρίσιμη κατάσιαοη για να μας αναγκάσει να εξετά­σουμε τις πεποιθήσεις μας. Τότε αυτό που θα ανακαλύψουμε είναι πόσο στενά συνδέονται οι ιστορίες μας, τα κριτήριά μας και οι αντιλήψεις μας με την ευτυχία και την ευημερία.

Όταν δεν έχεις προσδοκίες, το κάθε τι είναι επιτυχία.