Νέδα, Αγνώ και Θεισόα: Οι νύμφες που ανέθρεψαν τον Δία

 

Είναι φυσικό για τον αρχηγό του Ολύμπου πολλές περιοχές να ερίζουν και να προβάλλονται ως γενέθλιοι τόποι του. Έτσι εκτός από τους θεογονικούς μύθους υπάρχει και πλήθος παραλλαγών που σχετίζονται με τη γέννηση του. Διασώζονται μύθοι που είναι ευρύτερα διαδεδομένοι και άλλοι που είναι τοπικοί.

Υπάρχει παρ' όλα αυτά ένας κεντρικός άξονας, γύρω από τον οποίο εξελίσσονται όλες οι παραλλαγές. Στον πυρήνα βρίσκεται ο Κρόνος, βασιλιάς των αθανάτων, ο οποίος έχοντας πληροφορηθεί από τους γονείς του, τον Oυρανό και τη Γαία, ότι θα εκθρονιζόταν από το ίδιο του το παιδί, κατάπινε κάθε παιδί που γεννούσε η σύζυγός του Pέα...

Όταν ήρθε η στιγμή να γεννηθεί ο Δίας, η Pέα αποφάσισε να γεννήσει κρυφά και να δώσει στονΚρόνο να καταπιεί, αντί του Διός, ένα σπαργανωμένο λίθο, με σκοπό να τον ξεγελάσει.
Από το σημείο αυτό ο ενιαίος κορμός του μύθου διασπάται και δημιουργούνται οι τοπικές παραδόσεις.

O Καλλίμαχος σε μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Δίας γεννήθηκε στο Παρράσιο όρος της Aρκαδίας και μετά τη γέννησή του, η Pέα τον παρέδωσε στη νύμφη Νέδα για να τον κρύψει στηνΚρήτη. Aυτή τον μετέφερε στην Κνωσσό και τον έκρυψε στο σπήλαιο του όρους Ίδα, όπου τον φρόντισαν οι Δικταίες Μελλίες, που ήταν σύντροφοι των Κορυβάντων. Ανατράφηκε πίνοντας το γάλα της γίδας Aμάλθειας και τρώγοντας μέλι. .

O Παυσανίας αναφέρει ότι ο Δίας ανατράφηκε στο Λυκαίο όρος της Aρκαδίας, που ονομάζεται αλλιώς Όλυμπος ή Iερά κορυφή. Πάνω στο Λύκαιο υπάρχει και περιοχή που ονομάζεταιΚρητέα. Oι Aρκάδες ισχυρίζονταν πως η Κρήτη, που αναφέρεται στις παραδόσεις των Κρητών σαν ο τόπος που ανατράφηκε ο Δίας, ήταν αυτή η περιοχή και όχι το νησί. Κατά την ίδια παράδοση οι Νύμφες που ανέθρεψαν το Δία ήταν η Θεισόα, η Νέδα και η Aγνώ.

Στην ελληνική μυθολογία οι Νύμφες Θεισόα Αγνώ και Νέδα ήταν αυτές που ανέθρεψαν τον Δίαόταν αυτός ήταν βρέφος. Κατά την αρκαδική μυθολογική παράδοση, η Ρέα παρέδωσε τον Δία στις τρεις Νύμφες. 

Αυτές τον μεγάλωσαν μέσα σε ένα σπήλαιο του όρους Λυκαίου. Η κυρίαρχη πάντως παράδοση αναφέρει ότι ο Δίας ανατράφηκε στο Ιδαίο Άντρο, στην Κρήτη, από τους Κουρήτες και τηνΑμάλθεια.
Σύμφωνα με την Μυθολογία, στο όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφηΙθώμη)

Οι νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλύτωσαν από το μένος του πατέρα του Κρόνου. Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κούρητες για να το διασώσουν από τις ορέξεις τουΚρόνου.
Φαίνεται να έχουν σχέση με τα νερά των βροχών που έρχονται από τον ουρανό, πέφτουν στην γή και αναβλύζουν από τις πηγές στην επιφάνεια. 

Υπάρχει μια θρησκευτική συνήθεια στο βουνό Λύκιο στην Αρκαδία την οποία περιγράφει οΠαυσανίας.

 

Σύμφωνα με το μύθο, επειδή εκείνη την εποχή η Αρκαδία ήταν άνυδρη κι η Ρέα δεν έβρισκε νερό, Έτσι χτύπησε με ένα ραβδί τη γη και έτσι δημιουργήθηκε το ποτάμι που ονομάστηκε Νέδα από τη νύμφη, ενός από τα δύο ελληνικά ποτάμια με γυναικείο όνομα (το άλλο ποτάμι είναι η Αραπίτσα στην Νάουσα).

Νύμφη Νέδα

Στο μαγευτικό κόσμο της ελληνικής μυθολογίας η Νέδα ήταν νύμφη, θεότητα των νερών.

 

Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο. Εκείνη θήλασε το βρέφος μαζί με τις νύμφεςΘεισόα και Αγνώ, το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι στοΛύκαιο, που αργότερα έγινε το θρυλικό ποτάμι που πήρε το όνομά της.
Επίσης, σύμφωνα με η μυθολογία, με τη Νέδα συνδέονται ηΔήμητρα, η Περσεφόνη και ο Πλούτωνας. (Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα αυτά.)

Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. περιέγραψε το ναό της Δήμητραςστις όχθες της Νέδας, ενώ, όπως υποστήριζε, η Νέδα ήταν η πρώτη σε «μαιάνδρους» μετά τον Μαίανδρο ποταμό. 

Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Κοντά στις πηγές βρίσκεται ο Επικούρειος Aπόλλων, δημιούργημα του Ικτίνου, που κατασκευάστηκε την ίδια εποχή με τον Παρθενώνα, καθώς και ο ναός του Πανός. Στην κορυφή τουΛυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο Ησίοδοςθεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας».

Νύμφη Αγνώ:

 

Μια από τις τροφούς του Δία. Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία η Αγνώ ήταν Νύμφη και τοπική αρκαδική ελάσσων θεότητα, η οποία σύμφωνα με τον Παυσανία έδωσε το όνομά της σε μία πηγή του Λυκαίου όρους (Παυσ. Η΄ 38,4).

Ιδιαίτερα όμως η νύμφη Αγνώ συνδεόταν ως αρχαία μετεωρολογική θεότητα με την βροχή και ειδικότερα με τη τεχνητή βροχή. 

Η σχέση της δε αυτή πιστοποιείται ακόμα με μια θρησκευτική συνήθεια, που ο Παυσανίας βρήκε να ισχύει στην Αρκαδία, στους πρόποδες του όρους, στην ομώνυμη πηγή που παρείχε ίδια ποσότητα νερού ανεξάρτητα εποχής.

Αναφέρεται ότι όταν επικρατούσε ξηρασία ένας ιερέας πήγαινε στην πηγή, που της είχαν δώσει το όνομά της και κτυπούσε το έδαφος με ένα κλαρί από Δρύ.

Στις εποχές της ξηρασίας ο ιερέας του Λυκαίου Διός πήγαινε μπρος στην πηγή Αγνώ και εξευμένιζε την τιμώμενη νύμφη με θυσίες και προσευχές. Στη συνέχεια έριχνε ένα κλαδί βελανιδιάς στην επιφάνεια της πηγής. Μετά από λίγο το νερό της πηγής παρουσίαζε ένα κοχλασμό, σαν να έβραζε. 

 

Οι ατμοί που δημιουργούνταν σχημάτιζαν ένα σύννεφο το οποίο κατευθυνόμενο στον ουρανό έλκυε κι άλλα σύννεφα. Έτσι η βροχή ερχόταν για να ξεδιψάσει την διψασμένη Αρκαδική γη.

Νύμφη Θεισόα:

Μια από τις τροφούς του Δία, από την οποία ονομάσθηκε η αρκαδική πόλη Θεισόα, κοντά στο Λυκαίον όρος

Το όνομά της πρέπει να προέρχεται από το επικό ρήμα«θάω» (αόρ. «θήσαι») που αντιστοιχεί στο «θηλάζω», και συνδέεται με την παράδοση πως ο Δίαςανατράφηκε στο βουνό αυτό από την ίδια, τη Νέδα και την Αγνώ. 

Ο Παυσανίας αναφέρει (8.38.9) πως η ΝύμφηΘεισόα δεχόταν ιδιαίτερες τιμές από τους κατοίκους της Θεισοαίας, της περιοχής βόρεια του Λυκαίου όρους, που είχε ως πρωτεύουσα την πόλη Θεισόα