Ο Ατλας, μύθος ή ιστορία;

Ο Άτλας καταδικασμένος να φέρει στους ώμους του τον ουράνιο θόλο.

Στην ελληνική μυθολογία και κατά τον Ησίοδο, ο Άτλας ήταν γιος του Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης, και αδέλφια του ήταν ο Προμηθέας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος, οι γνωστοί «Ιαπετίδες».

Στη Τιτανομαχία ήταν αρχηγός των Τιτανιδών (γιων των Τιτάνων) και μάλιστα ο δυνατότερος και ο επιδεξιότερος, που όμως μετά τη νίκη του ο Δίας τον τιμώρησε για πάντα υποχρεώνοντάς τον να κρατά για πάντα τον Ουρανό.
Επειδή τη “θεία τιμωρία” αυτή την υπέμενε με θαυμαστή και παραδειγματική εγκαρτέρηση έλαβε το όνομα Άτλας (εκ του α και του τλάν = τα πάντα υπομένοντας). Για τον λόγο αυτόν στεκόταν ο Άτλας επί της κορυφής μεγάλου όρους της Αφρικής, το οποίο πήρε το όνομά του.
Εκεί τον βρήκε και ο Ηρακλής όταν τον «διέταξε» ο Ευρυσθέας να φέρει τα μήλα των Εσπερίδων και που επειδή, κατά συμβουλή του Προμηθέα, δεν ήθελε να πάει ο ίδιος στο κήπο των Εσπερίδων, αντικατέστησε τον Άτλαντα στα βαριά καθήκοντά του για όσο χρόνο εκείνος θα έλειπε. Όταν όμως ο Άτλας επέστρεψε με τα πολύτιμα φρούτα δεν ήθελε να κρατήσει τον ουρανό. Τότε προσποιούμενος ο Ηρακλής ότι θέλει λίγο βοήθεια για να κρατήσει τον θόλο καλύτερα κατάφερε να αφήσει στον Άτλαντα όλο το βάρος και έτσι να συνεχίσει την τιμωρία του.
Κατά τον Οβίδιο (Μεταμορφ. Δ 626) ο Άτλας ήταν ένας πάμπλουτος βοσκός της Μαυριτανίας όπου και βασίλευε έχοντας όλων των ειδών τις αγέλες και απέραντους κήπους με τα περίφημα μήλα. Περνώντας όμως από εκεί ο Περσέας του ζήτησε να τον φιλοξενήσει. Αλλά ο Άτλας δεν τον δέχθηκε όταν έμαθε πως ήταν γιος του Δία, φοβούμενος κάποιο χρησμό που του είχε δώσει η Θέτιδα ότι γιος του Δία θα του έκλεβε τα μήλα. Όταν πλέον τόσο οι πειστικοί λόγοι του Περσέα, όσο και οι παρακλήσεις του απέβησαν άκαρποι αναγκάσθηκε ο μυθικός αυτός ήρωας να παρουσιάσει στον Άτλαντα τη κεφαλή της Μέδουσας με αποτέλεσμα να τον απολιθώσει. Έτσι ο τιτάνας αυτός μεταβλήθηκε σε όρος τεράστιο, ο Άτλας, του οποίου η μεσαία κορυφή ήταν το κεφάλι και οι ακραίες κορυφές οι ώμοι του, με πλούσια δάση από τη κόμη του και δρυμούς από τη γενειάδα του.

Ανεξάρτητα των παραπάνω μύθων ο Διόδωρος τον θεωρεί ως τον πρώτο αστρονόμο που από το πανύψηλο αυτό βουνό της Αφρικής γλίστρησε και έπεσε στη παρακείμενη θάλασσα δίνοντας τόσο στο βουνό όσο και στη θάλασσα το όνομά του Άτλας και Ατλαντικός αντίστοιχα.


Τέλος ο Άτλας είχε πολλές κόρες που όσες απέκτησε από την Πληϊόνη ονομάσθηκαν Πλειάδες, οι δε άλλες εκ του ονόματός του Ατλαντίδες.