Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2013

Ο Κ.Μαρξ (1854) για τους Έλληνες κληρικούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

«Κάθε ιεραρχική κλίμακα μεταξύ των κληρικών έχει την χρηματική τιμή της. Ο πατριάρχης πληρώνει στο Διβάνι ένα βαρύ φόρο για την απόκτηση της θέσης του, αλλά πουλάει, με τη σειρά του, τις αρχιεπισκοπές και επισκοπές προς τους κληρικούς του. Οι τελευταίοι αποζημιώνονται με την πώληση των κατώτερων αξιωμάτων και με τις εισφορές των παπάδων τους. Αυτοί, πάλι, πουλούν  τη δύναμη που έχουν αγοράσει από τους ανωτέρους τους, με πράξεις όπως βαφτίσια, γάμους, διαζύγια και διαθήκες


«Έλληνας παπάς» του Peter Mundy (1618)

Διάλεξα από δυο κείμενα του Καρλ Μαρξ τα σημεία που αναφέρονται στα προνόμια του ελληνικού κλήρου κάτω από το καθεστώς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το οποίο διαδέχθηκε το Ορθόδοξο Ανατολικό ρωμαϊκό Κράτος.
Ο Μαρξ δείχνει ιδιαίτερα ενήμερος και κάνει εύστοχες παρατηρήσεις ακόμη δε και αστεία πάνω στο θεοκρατικό τραγέλαφο των ιερατικών προνομίων της «Τουρκοκρατίας», ως συνέχειας του βυζαντινού καθεστώτος, ο οποίος στην Ελλάδα έχει εξωραϊστεί σε βαθμό ιστορικής παραχάραξης, για να διευκολυνθεί η ιδεολογική χρήση της Ιστορίας.
Η μετάφραση είναι δική μου και η μόνη δάφνη που διεκδικεί είναι η ειλικρινής (αλλά ομολογώ πολύ βιαστική) προσπάθεια να αποδοθεί το γράμμα και το πνεύμα του κειμένου. Δίνω πάντως τους συνδέσμους για να οδηγηθεί ο αναγνώστης στα αγγλικά κείμενα.
Α) Ο Karl Marx στη «New-York Herald Tribune» (άρθρο γραμμένο 28 Μαρτίου 1854).

« ‘Κήρυξη πολέμου –Πάνω στην Ιστορία του Ανατολικού ζητήματος.…….Η Κωνσταντινούπολη έχοντας παραδοθεί με συνθηκολόγηση όπως και το μέγιστο μέρος της ευρωπαϊκής Τουρκίας (Σημ.: Ο Μαρξ δέχεται ως αληθινό αυτό που και το πατριαρχείο ισχυριζόταν κάθε φορά που διεκδικούσε χατίρια από το Σουλτάνο, πως δηλαδή η Νέα Ρώμη δεν ήταν δορυάλωτη, γιατί δεν αντιστάθηκε σύσσωμη προδόθηκε από τα μέσα, με υπόγεια συνεννόηση ανθενωτικών κληρικών και αρχόντων με τον Πορθητή), επιτρέπει να απολαμβάνουν οι χριστιανοί εκεί το προνόμιο να ζουν ως ραγιάδες κάτω από την τουρκική κυβέρνηση. Αυτό το προνόμιο το έχουν μόνο όσοι  αποδέχονται την προστασία των Μουσουλμάνων. Αποτέλεσμα αυτού είναι το γεγονός ότιο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης, πνευματικός αρχηγό τους, είναι την ίδια στιγμή πολιτικός εκπρόσωπος τους και Δικαστής τους. Όπου, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα βρείτε μια κοινότητα Ελλήνων οι αρχιεπίσκοποι και οι επίσκοποί τους είναι κατά το νόμο μέλη στα Δημοτικά Συμβούλια, και υπό την καθοδήγηση του πατριάρχη, ελέγχουν την  κατανομή των φόρων που επιβάλλονται στους ΈλληνεςΟ πατριάρχης είναι υπεύθυνος έναντι της Πύλης ως προς τη καθοδήγηση των ομοθρήσκων του. Περιβεβλημένος με  το δικαίωμα της δικαστικής κρίσης των ραγιάδων της Εκκλησίας του, έχει αναθέσει αυτό το δικαίωμα στους μητροπολίτες και επισκόπους, στα όρια των επισκοπών τους, με τις ποινές τους να είναι υποχρεωτικές για τους αξιωματούχους της Πύλης, τον Καδή κλπ. να τις εκτελέσουν. Οι τιμωρίες που έχουν το δικαίωμα να επιβάλλουν είναι πρόστιμα, φυλάκιση, ραβδισμοί στις φτέρνες και εξορία. Εκτός αυτού, η  Εκκλησία τους  δίνει τη δύναμη του αφορισμού. Πέρα από το όφελος των προστίμων, εισπράττουν ποικιλία φόρων για τις αστικές και εμπορικές δικαστικές πράξεις. Κάθε ιεραρχική κλίμακα μεταξύ των κληρικών έχει την χρηματική τιμή της. Ο πατριάρχης πληρώνει στο Διβάνι ένα βαρύ φόρο για την απόκτηση της θέσης του, αλλά πουλάει, με τη σειρά του, τις αρχιεπισκοπές και επισκοπές προς τους κληρικούς του. Οι τελευταίοι αποζημιώνονται με την πώληση των κατώτερων αξιωμάτων και με τις εισφορές των παπάδων τους. Αυτοί, πάλι, πουλούν  τη δύναμη που έχουν αγοράσει από τους ανωτέρους τους, με πράξεις όπως βαφτίσια, γάμους, διαζύγια και διαθήκες.
        Είναι προφανές από τα εκτεθέντα ότι αυτό το ρούχο του θεοκρατικού καθεστώτος πάνω στους Έλληνες χριστιανούς της Τουρκίας, και όλη η δομή της κοινωνίας τους, έχει θεμέλιο λίθο την υποταγή του ραγιά κάτω από το Κοράνι, γεγονός το οποίο, με τη σειρά του, οδηγεί στην αντιμετώπισή τους ως απίστων – δηλαδή, ως έθνος μόνο από θρησκευτική άποψη – επικυρώνοντας έτσι τη συνδυασμένη πνευματική και κοσμική εξουσία των ιερέων τους. Στη συνέχεια, εάν καταργήσεις την υπαγωγή τους κάτω από το Κοράνι με μια αστική χειραφέτηση, θα ακυρώσεις την ίδια στιγμή την υποταγή τους προς τους κληρικούς, και θα προκαλέσεις μια επανάσταση στις κοινωνικές, πολιτικές και θρησκευτικές τους σχέσεις, η οποία σε πρώτη φάση, αναπόφευκτα θα τους παραδώσει στην επιρροή της Ρωσίας. Αν υποκαταστήσεις το Κοράνι με έναν αστικό κώδικα, θα πρέπει να εκδυτικοποιήσεις ολόκληρη τη δομή της βυζαντινής κοινωνίας».
Β) «Η Ελληνική Εξέγερση», Karl Heinrich Marx, in Karl Marx, Frederick Engels: Collected Works, vol. 13, Marx and Engels, 1854-1855, translated by Susanne Flatauer and Barrie Selman. (International Publishers, New York, NY, 1980). σελ. 70-72.
[…]

«Έλληνας παπάς με Τούρκο» του Louis Dupré (1825)
«Από την άλλη πλευρά, το κύριο χαρακτηριστικό που διακρίνει την ελληνική ομολογία από όλους τους άλλους κλάδους της χριστιανικής πίστης, είναι η ταύτιση του κράτους και Εκκλησίας, της πολιτικής και της εκκλησιαστικής ζωής. Έτσι στενά συνυφασμένα ήταν Κράτος και Εκκλησία στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, που είναι αδύνατο να γράψετε την ιστορία του ενός, χωρίς να γράψετε την ιστορία της άλλης.Στη Ρωσία η ίδια ταυτότητα επικρατεί, αν και σε αντιδιαστολή με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η Εκκλησία έχει μετατραπεί σε απλό εργαλείο του κράτους, το όργανο της υποταγής στο εσωτερικό και της επιθετικότητάς του στο εξωτερικό. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σύμφωνα με τις ασιατικές παραδόσεις των Τούρκων, η βυζαντινή θεοκρατία έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί και η ίδια σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο παπάς της ενορίας ένα είναι την ίδια στιγμή ο δικαστής, ο δήμαρχος, ο δάσκαλος, ο εκτελεστής των διαθηκών, ο αξιολογητής των φόρων, ο πανταχού παρών ρυθμιστής της ζωής των πολιτών, όχι ο υπηρέτης της, αλλά το αφεντικό της.Η βασική προσέγγιση για να στηθεί από τους Τούρκους το θέμα αυτό, δεν είναι η ακύρωση των προνομίων του κλήρου, αλλά αντίθετα, η θεώρηση πως κάτω από την ηγεμονία του ιερατείου και από την επί παντός καταπιεστική κηδεμονία του, ο έλεγχος και η παρέμβαση της Εκκλησίας έδωσαν τη δυνατότητα να απορροφηθεί το σύνολο του πεδίου της κοινωνικής ύπαρξης. Ο κ. Φαλμεράυερ πολύ διασκεδαστικά μας λέει, στην «Orientalische Briefe» του, πώς ένας Έλληνας ιερέας εξεπλάγη όταν τον πληροφόρησε ότι οι Λατίνοι κληρικοί δεν απολαμβάνουν πολιτική εξουσία σε όλα, και δεν είχαν κοσμικές δουλειές να διεκπεραιώσουν. “Πώς», αναφώνησε ο ιερέας, «καταφέρνουν οι Λατίνοι αδελφοί μας να σκοτώσουν την ώρα τους;”».

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου